شاه‌طوطی اسکندر؛ طوطی محبوب اسکندر که با طوطی‌های فراری محمدرضا پهلوی جفت‌گیری کرد و در ایران تکثیر شد
شاه‌طوطی اسکندر (Alexandrine Parakeet)، طوطی بزرگ و زیبا با رنگ سبز و منقار قرمز، در ایران و جهان زندگی می‌کند و توانایی تقلید صدا و سازگاری با محیط‌های مختلف را دارد.
راز بقا: شاه‌طوطی یا شاه‌طوطی اسکندر یا طوطی بزرگ اسکندر (نام علمی: Psittacula eupatria) نوعی طوطی بزرگ است. این پرنده یکی از زیباترین و مشهورترین گونه‌های طوطیان است که به دلیل رنگ‌بندی جذاب و منقار قوی و قرمز رنگش شناخته می‌شود. شاه‌طوطی اسکندر بومی جنوب و جنوب‌شرق آسیاست و در جنگل‌ها، باغ‌ها و مناطق نیمه‌شهری زندگی می‌کند.
به گزارش راز بقا، وجود این پرنده در ایران، به ویژه در شهر‌های بزرگ و پارک‌ها، جالب توجه است. مطالعه رفتار، زیستگاه و وضعیت حفاظتی آن می‌تواند به علاقه‌مندان و محققان کمک کند تا نقش این گونه در اکوسیستم شهری و طبیعی ایران را بهتر درک کنند.
زیستگاه اصلی و پراکندگی جهانی
زیستگاه اصلی شاه‌طوطی از پاکستان تا ویتنام است که کشور‌های پاکستان، هند، سری لانکا، بوتان، نپال، بنگلادش، برمه، تایلند، لائوس و ویتنام را شامل می‌شود. علاوه بر این، جمعیت‌هایی از طوطی‌های از قفس گریخته نیز در افغانستان، ایران، کویت، عربستان، ترکیه، امارات و یمن ساکن شده‌اند. هرچند جمعیت این گونه رو به کاهش به نظر می‌رسد، ولی این کاهش آن‌چنان سریع نیست که آن را در شمار گونه‌های آسیب‌پذیر قرار دهد. جمعیت جهانی این گونه اندازه‌گیری نشده ولی گزارش‌ها از شمار بسیار آن در پاکستان و کمیابی در هندوستان حکایت دارد.
ویژگی‌های ظاهری شاه‌طوطی اسکندر
طول این پرنده ۵۸ سانتیمتر و رنگ اصلی‌اش سبز است. در جنس نر، نوار سیاهی از بخش زیرین منقار منشعب شده و در پشت گردن به نوار قرمزی ارتباط می‌یابد. اگر از جوجگی با انسان باشند، استعداد یادگیری واژه‌ها را دارند.
شاه‌طوطی اسکندر دارای بال‌های پهن، دم بلند و چشم‌های درشت با حلقه سفید دور آن است. نر و ماده شباهت زیادی دارند، اما نر‌ها دارای حلقه گردن خاکستری یا سیاه و خط قرمز روی صورت هستند که آنها را از ماده‌ها متمایز می‌کند.
زیستگاه و رفتار
شاه‌طوطی اسکندر در طبیعت عمدتاً در جنگل‌های گرمسیری، زمین‌های کشاورزی، باغ‌ها و مناطق نیمه‌شهری دیده می‌شود. این پرنده پرتحرک است و به صورت دسته‌ای زندگی می‌کند، گرچه گاهی تنها یا در جفت دیده می‌شود.
این پرنده از نظر تغذیه نیز متنوع است و دانه‌ها، مغزها، میوه‌ها و گاهی گل و برگ درختان را مصرف می‌کند. علاقهٔ خاصی به میوه‌های شیرین و تازه دارد و می‌تواند درختان میوه شهری را مورد بازدید و تغذیه قرار دهد.
شاه‌طوطی‌ها پرندگان اجتماعی هستند و در اسارت می‌توانند با صاحب خود ارتباط برقرار کنند. صدای بلند و تقلید گفتار از دیگر ویژگی‌های جالب توجه آنهاست. طول عمر این پرنده در اسارت می‌تواند تا ۳۰ سال برسد، و برخی پرورش‌دهندگان باور دارند که تا ۴۰ سال نیز عمر می‌کند.
تکثیر و پرورش
به گزارش راز بقا تکثیر شاه‌طوطی در درون نورخان (پاسیو) میسر است. این پرنده به احتمال زیاد برای نخستین بار در هندوستان اهلی شده‌است و سپس گونه اهلی آن توسط بازرگانان، دریانوردان یا پادشاهان و امرا به جا‌های گوناگون جهان برده شد. آسانی نگهداری، توقع اندک پرنده، زاد و ولد آسان و توانایی سازگاری آن با محیط‌های آب و هوایی گوناگون باعث شده است که پرورش آن در سرتاسر جهان رایج و متداول شود.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
طوطی سینه صورتی؛ طوطی استرالیایی که به «شوخ و احمق» معروف است و عاشق بازی‌های آکروباتیک است
تاریخچه پرورش شاه‌طوطی در جهان و ایران
این پرنده حدود سه هزار سال پیش توسط مردم هندوستان اهلی گردید. در آغاز، پادشاهان و خانواده‌های ثروتمند هندوستان به پرورش این پرنده پرداخته و روش تقلید صدا را به آن آموختند و سپس دیگر طبقات اجتماعی نیز به این کار روی آوردند.
یونانی‌ها نخستین ملت اروپایی بودند که با پرورش و نگهداری این پرنده آشنا شدند، زیرا شاه‌طوطی توسط جانشینان اسکندر از ایالت پنجاب به کشور یونان برده شد. اسکندر مقدونی که در سال‌های ۳۲۳–۳۵۶ پیش از میلاد زندگی می‌کرد، یکی از پادشاهان جهانگشای تاریخ است که پس از فتح میان‌رودان و امپراتوری ایران، سرزمین هند را به تصرف خود درآورد و با این گونه طوطی که در هندوستان به وفور دیده می‌شد آشنا شد.
جانشینان اسکندر آن را به یونان بردند و به نام «طوطی اسکندر» به اروپاییان معرفی کردند. به گزارش راز بقا در آن دوره، پرورش این گونه بیشتر در میان اشراف و بزرگان دربار سلطنتی رایج بود. سقراط نخستین دانشمند غربی است که زیبایی پرنده و قدرت تقلید صدای آن را توصیف کرده‌است. بعد‌ها رومی‌ها دومین ملت اروپایی بودند که به پرورش و نگهداری شاه‌طوطی پرداختند. شاه‌طوطی در سال ۱۷۶۶ میلادی توسط کارل لینه در رده‌بندی جهانی قرار گرفت.
در ایران، در شهر‌هایی مانند کیش، قشم و تهران، شاه‌طوطی و طوطی ملنگو به صورت بومی در مناطق سرخه حصار، نیاوران، چیتگر، لویزان و پارک شهر زندگی می‌کنند. با توجه به اینکه ایران و به‌ویژه تهران زیستگاه مناسبی برای این پرندگان نیست، برخی زیست‌شناسان سؤال دارند که این پرندگان چگونه با وجود آلودگی هوا و چهار فصل بودن تهران به زندگی ادامه داده‌اند و از کجا به تهران آمده‌اند. برخی معتقدند جمعیت این پرندگان نتیجه جفت‌گیری طوطی‌های فراری از قفس است و برخی دیگر آنها را از طوطی‌های وارداتی متعلق به محمدرضا پهلوی می‌دانند. پاسخ دقیق هنوز مشخص نیست.
حضور شاه‌طوطی اسکندر در ایران
شاه‌طوطی اسکندر برای نخستین بار در ایران در دههٔ ۱۹۷۰ در جزیرهٔ خارگ استان بوشهر مشاهده شد. پس از آن، گزارش‌هایی از حضور آن در شهر‌های بزرگ ایران، به ویژه تهران، منتشر شد. این پرنده توانسته است با شرایط شهری و باغ‌ها و پارک‌های تهران سازگار شود و جمعیت‌هایی از آن به صورت وحشی در پارک‌ها و فضا‌های سبز شهری دیده می‌شوند.
برخی از معروف‌ترین مناطق حضور شاه‌طوطی اسکندر در تهران شامل پارک کشاورزی، پارک جمشیدیه، پارک ملت و دیگر فضا‌های سبز شهری است. بررسی‌ها نشان داده است که این پرندگان از دانه‌ها و میوه‌های درختان شهری مانند کاج، چنار، سرو و میوه‌هایی مثل سیب، گلابی و خرمالو تغذیه می‌کنند.
با گذشت زمان، جمعیت شاه‌طوطی‌ها در ایران افزایش یافته و به نظر می‌رسد که این گونه توانایی گسترش در مناطق شهری و نیمه‌شهری را دارد.
نقش اکولوژیکی و اهمیت
شاه‌طوطی اسکندر نه تنها به دلیل زیبایی و رنگ‌بندی جذابش مورد توجه است، بلکه نقش مهمی در اکوسیستم نیز دارد. این پرنده در پراکندگی دانه‌ها و گرده‌افشانی درختان نقش دارد و به حفظ تنوع زیستی کمک می‌کند.
در مناطق شهری، مشاهده شاه‌طوطی اسکندر برای علاقه‌مندان به پرندگان و خانواده‌ها جذاب است و حضور آن می‌تواند فرصت‌های آموزشی و تفریحی ایجاد کند.
وضعیت حفاظتی
شاه‌طوطی اسکندر در فهرست قرمز اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) با وضعیت «کمترین نگرانی» قرار دارد، اما در برخی مناطق جنوب آسیا، تخریب زیستگاه‌ها و شکار غیرقانونی باعث کاهش جمعیت آن شده است.
در ایران، تهدید‌های عمده شامل تصادف با وسایل نقلیه و ورود به محیط‌های غیرطبیعی است. توجه به حفاظت از زیستگاه‌ها و جلوگیری از شکار غیرقانونی نقش مهمی در حفظ جمعیت این پرنده دارد.
چالش‌ها و فرصت‌ها
چالش‌ها: حضور شاه‌طوطی‌ها در شهر‌ها ممکن است باعث رقابت با پرندگان بومی و مشکلات اکولوژیکی شود.
فرصت‌ها: مشاهده این پرنده در پارک‌ها و باغ‌های شهری می‌تواند علاقه‌مندی به طبیعت و پرندگان را افزایش دهد و فرصت‌های گردشگری و آموزشی ایجاد کند.
به گزارش راز بقا شاه‌طوطی اسکندر با زیبایی خیره‌کننده، رفتار اجتماعی و توانایی سازگاری با محیط‌های مختلف، یکی از جالب‌ترین گونه‌های طوطیان محسوب می‌شود. حضور آن در ایران نشان‌دهندهٔ قدرت تطبیق با شرایط شهری و نیمه‌شهری است. برای حفظ جمعیت شاه‌طوطی‌ها و جلوگیری از کاهش آنها، لازم است به زیستگاه‌ها توجه ویژه شود و از شکار و قاچاق غیرقانونی جلوگیری گردد.
این گونه نه تنها جذابیت طبیعی و بصری دارد، بلکه نقش مهمی در اکوسیستم شهری و طبیعی ایفا می‌کند و می‌تواند به آموزش و فرهنگ‌سازی درباره حفاظت از طبیعت کمک کند.
لینک کپی شد
از میان خبرها
خواندنی‌ها
نایجل؛ ماجرای واقعی طوطی انگلیسی زبانی که پس از ۴ سال گم شدن، با تسلط به زبان اسپانیایی برگشت!
جفت‌گیری عروس هلندی با مرغ عشق؛ آیا عروس هلندی و مرغ عشق با هم جفت می‌شوند؟
طوطی‌های داداشی؛ پرندگانی که با هدیه‌دادن دل ماده‌ها را به‌دست می‌آورند و پس از جفت‌گیری سراغ عشق بعدی می‌روند!
راز هوش شگفت‌انگیز طوطیها؛ آیا طوطیها واقعاً معنای کلمات را میفهمند یا فقط استاد تقلید هستند؟
قناری تیمبرادوی اسپانیایی؛ قناری پرشور با آوازی فلزی و متنوع که بهخاطر قدرت و تنوع صدا «نوازنده زنگها» لقب گرفته است
مرغ عشق قارهای؛ محبوبترین مرغ عشق دنیا با جثهای بزرگ که تا ۵۰۰ میلیون تومان ارزش دارد
مرغ عشق آمریکایی؛ مرغ عشقی فعال، شلوغ و پر سر و صدا که عاشق بازی‌های معمایی است و می‌تواند حرف بزند
طوطی سینه صورتی؛ طوطی استرالیایی که به «شوخ و احمق» معروف است و عاشق بازی‌های آکروباتیک است
ارسال نظر
ویدیوهای برگزیده
دنیای گیاهان
علم و کیهان