چرا گربه‌ها از آب بدشان می‌آید؟ راز یکی از بزرگ‌ترین معما‌های رفتاری گربه‌ها کشف شد

راز بقا: اگر گربه‌ داشته باشید یا حتی فقط چند باری با گربه‌ها سروکار داشته باشید، احتمالاً متوجه شده‌اید که بیشتر آنها از آب بیزارند. کافی‌ست قطره‌ای آب رویشان بریزد یا با افشانه‌ای تهدید شوند تا با سرعت نور فرار کنند! این تنفر از آب آن‌قدر مشهور است که تبدیل به یکی از کلیشه‌های رایج درباره گربه‌های خانگی شده. اما واقعاً چرا گربه‌ها این‌قدر از خیس شدن گریزان‌اند؟ آیا دلایل علمی و رفتاری پشت این موضوع وجود دارد؟

در این مقاله از راز بقا، با نگاهی به ریشه‌های زیستی، تکاملی و تجربی گربه‌ها، سعی می‌کنیم پرده از این راز برداریم.

نگاهی به گذشته؛ ردپای گربه وحشی آفریقایی

به گزارش راز بقا، یکی از نظریه‌های اصلی درباره بیزاری گربه‌ها از آب به نیاکان آنها برمی‌گردد. گربه خانگی امروزی، نواده‌ای از گربه وحشی آفریقایی (Felis silvestris lybica) است؛ گونه‌ای که بیشتر عمر خود را در زیستگاه‌های خشک و بیابانی می‌گذراند و به‌ندرت با منابع آبی بزرگ یا شنا درگیر می‌شود.

کریستن ویتال، رفتارشناسی حیوانات، معتقد است که این پیشینه بیابانی باعث شده گربه‌های امروزی هم در ذات خود علاقه‌ای به آب نداشته باشند. گربه‌های وحشی آفریقایی بیشتر با شکار طعمه‌های زمینی مانند جوندگان تغذیه می‌کنند و به‌ندرت در کنار یا داخل آب به دنبال غذا می‌گردند. بنابراین، آشنایی یا نیاز به آب هرگز بخشی از بقای آنها نبوده است.

آیا هر حیوان بیابانی باید از آب بترسد؟

البته این نظریه با انتقاداتی هم روبه‌روست. جاناتان لوسوس، استاد زیست‌شناسی دانشگاه واشنگتن، معتقد است که صرف زندگی در مناطق بیابانی به معنی ترس از آب نیست. ضمن اینکه زیستگاه گربه وحشی آفریقایی به نواحی نیمه‌خشک و حتی با رطوبت بالا هم کشیده شده؛ جایی که برخورد با آب اجتناب‌ناپذیر است. بنابراین، ممکن است عوامل دیگری هم در کنار عامل ژنتیکی نقش ایفا کرده باشند.

تجربه ناخوشایند و حس بویایی حساس

از دیدگاه رفتاری، خیس شدن برای گربه‌ها تجربه‌ای ناخوشایند و حتی آسیب‌پذیرکننده است. به گفته دکتر جنیفر فونک، متخصص شناخت حیوانات، وقتی مو‌های گربه خیس می‌شود، سنگین شده و حرکت کردن برای او دشوار می‌گردد. این حالت باعث می‌شود که گربه احساس ناامنی یا آسیب‌پذیری کند؛ احساسی که در دنیای حیوانات به‌هیچ‌وجه خوشایند نیست.

از سوی دیگر، گربه‌ها موجوداتی با حس بویایی بسیار قوی هستند. آب می‌تواند بوی طبیعی بدن آنها را پنهان کرده یا با خودش بو‌هایی ناخوشایند بیاورد، به‌ویژه اگر آب لوله‌کشی حاوی مواد شیمیایی یا کلر باشد. این تغییر در بوی بدن حتی ممکن است سیگنال‌های فرومونی گربه را که برای شناسایی و ارتباط استفاده می‌کند، مختل کند و به او استرس وارد کند.

یادگیری یا غریزه؟ کدام عامل مؤثرتر است؟

تا امروز هیچ پژوهش مستقیمی درباره این‌که آیا آشنایی بچه‌گربه‌ها با آب می‌تواند ترس آنها را کاهش دهد، انجام نشده. اما کارشناسان معتقدند تجربه‌های اولیه در شکل‌گیری شخصیت گربه‌ها بسیار مؤثر است.

به گزارش راز بقا فرآیندی به نام اجتماعی‌سازی (Socialization) در هفته‌های اول زندگی بچه‌گربه‌ها نقش کلیدی دارد. در این دوره، گربه با محیط اطراف، صداها، بوها، سطوح مختلف و انسان‌ها آشنا می‌شود. اگر در این دوران، تجربه‌ای مثبت از آب داشته باشد مثل بازی آرام با آب، یا بودن در کنار یک فواره کوچک احتمالاً در بزرگسالی با آب راحت‌تر خواهد بود.

با این حال، هر گربه‌ای شخصیت منحصر‌به‌فرد خود را دارد. حتی دو بچه‌گربه که در یک شرایط مشابه بزرگ شده‌اند، ممکن است واکنش‌های کاملاً متفاوتی نسبت به آب نشان دهند.

استثنا‌ها را فراموش نکنیم

درست است که بیشتر گربه‌ها از آب خوششان نمی‌آید، اما همیشه استثنا وجود دارد. نژاد‌هایی مانند ترکیش ون، مین‌کون یا بنگال به‌خاطر ویژگی‌های ژنتیکی خاص، تمایل بیشتری به بازی با آب یا حتی شنا دارند. بعضی از گربه‌های خیابانی هم به‌خاطر تجربه‌های متفاوت، ممکن است کمتر از خیس شدن بترسند.

تنفر از آب، ترکیبی از ژن و تجربه

در نهایت، ترس یا بیزاری گربه‌ها از آب را نمی‌توان به یک دلیل ساده خلاصه کرد. این موضوع به احتمال زیاد ترکیبی از پیشینه ژنتیکی، تجربه‌های فردی، احساس ناراحتی فیزیکی و حساسیت بویایی است.

اگر شما هم گربه‌ای در خانه دارید که از صدای شیر آب هم وحشت می‌کند، بدانید که او تنها نیست. اما اگر قصد دارید او را با آب آشتی دهید، باید این کار را با صبر، آرامش و از سن پایین شروع کنید هرچند هیچ تضمینی وجود ندارد که موفق شوید!