اورانگوتان تاپانولی؛ ۸۰۰ میمون بسیار کمیاب که فقط در سوماترا زندگی می‌کنند و ممکن است به زودی منقرض شوند

راز بقا: اورانگوتان تاپانولی (Pongo tapanuliensis) یکی از شگفت‌انگیزترین و در عین حال نادرترین پستانداران جهان است؛ گونه‌ای که تا سال ۲۰۱۷ اصلاً به‌عنوان یک گونهٔ مستقل شناخته نمی‌شد. این اورانگوتان فقط در بخش کوچکی از جنگل‌های کوهستانی جزیرهٔ سوماترا در اندونزی زندگی می‌کند و امروزه عنوان نادرترین میمون بزرگ جهان را یدک می‌کشد؛ لقبی تلخ که از کاهش شدید جمعیت آن خبر می‌دهد.

کشف دیرهنگام یک گونه منحصر‌به‌فرد

به گزارش راز بقا، تا مدت‌ها تصور می‌شد تمام اورانگوتان‌های سوماترا به یک گونه تعلق دارند، اما بررسی‌های ژنتیکی و آناتومیکی نشان داد جمعیت ساکن منطقهٔ تاپانولی تفاوت‌های قابل‌توجهی با دیگر اورانگوتان‌ها دارد. شکل جمجمه، دندان‌ها، صدا‌های ارتباطی و حتی ساختار ژنتیکی این حیوان آن‌قدر متفاوت بود که دانشمندان آن را به‌عنوان گونه‌ای کاملاً جداگانه معرفی کردند. همین کشف دیرهنگام باعث شد سال‌ها بدون برنامهٔ حفاظتی مشخص در معرض تهدید باقی بماند.

جمعیتی به‌شدت شکننده

برآورد‌ها نشان می‌دهد کمتر از ۸۰۰ فرد از اورانگوتان تاپانولی در طبیعت باقی مانده‌اند. این جمعیت اندک در چند زیستگاه جدا از هم زندگی می‌کند و همین تکه‌تکه شدن، خطر انقراض را چند برابر کرده است. وقتی جمعیت‌ها از هم جدا می‌شوند، تنوع ژنتیکی کاهش می‌یابد و احتمال بیماری، ناباروری و مرگ‌ومیر بالا می‌رود.

چرا تاپانولی از همیشه نادرتر شده است؟

به گزارش راز بقا مهم‌ترین عامل، تخریب زیستگاه است. جنگل‌زدایی برای کشاورزی، قطع درختان، استخراج معادن و پروژه‌های عمرانی مثل سدسازی، خانهٔ طبیعی این اورانگوتان را نابود کرده است. از سوی دیگر، تعارض با انسان‌ها و شکار غیرقانونی حتی در مقیاس محدود برای چنین جمعیت کوچکی فاجعه‌بار است. مرگ چند فرد بالغ می‌تواند تعادل کل گونه را بر هم بزند.

نقش حیاتی در اکوسیستم

اورانگوتان تاپانولی فقط یک حیوان نادر نیست؛ بلکه مهندس جنگل به‌شمار می‌رود. این جانور با تغذیه از میوه‌ها و پخش بذرها، به بازسازی جنگل کمک می‌کند. حذف آن از اکوسیستم می‌تواند زنجیره‌ای از تغییرات منفی را به‌دنبال داشته باشد که در نهایت به فقیرتر شدن جنگل‌های سوماترا منجر می‌شود.

آیا هنوز امیدی باقی مانده است؟

با وجود شرایط بحرانی، امید کاملاً از بین نرفته است. سازمان‌های حفاظتی بین‌المللی و محلی تلاش می‌کنند با ایجاد مناطق حفاظت‌شده، جلوگیری از پروژه‌های مخرب و آگاه‌سازی جوامع محلی، روند نابودی این گونه را متوقف کنند. اما موفقیت این اقدامات به تصمیم‌های سیاسی، همکاری مردم بومی و توجه جهانی وابسته است.

به گزارش راز بقا اورانگوتان تاپانولی نماد تلخی از این واقعیت است که بشر گاهی قبل از شناخت کامل یک گونه، آن را تا مرز نابودی پیش می‌برد. اگر حفاظت جدی و فوری انجام نشود، ممکن است این اورانگوتان منحصر‌به‌فرد در سکوت کامل منقرض شود؛ بدون اینکه بسیاری از مردم جهان حتی نامش را شنیده باشند.