میمون‌های کاپوچین؛ میمون‌های بچه دزد و جنایتکاری که دانشمندان را شوکه کردند!

راز بقا: در جزیره جی‌کارون پاناما، رفتاری عجیب و کم‌سابقه میان گروهی از میمون‌های کاپوچین سفیدچهره (Cebus imitator) مشاهده شده است که دانشمندان را شگفت‌زده کرده: این میمون‌ها به شکلی منظم اقدام به ربودن نوزادان میمون‌های زوزه‌کش (Alouatta palliata coibensis) می‌کنند، و این رفتار نه‌تنها به نجات نوزادان نمی‌انجامد، بلکه در مواردی منجر به مرگ آنها شده است.

آغاز یک روند نگران‌کننده از سال ۲۰۲۲

به گزارش راز بقا، اولین مشاهده این پدیده به ژانویه ۲۰۲۲ بازمی‌گردد، زمانی که یک نر نوجوان کاپوچین که پژوهشگران او را به دلیل زخمی کنار دهانش «جوکر» نامیدند با نوزاد میمون زوزه‌کش بر پشتش توسط دوربین‌های تله‌ای شکار شد. در ماه‌های بعد، همین میمون با چهار نوزاد مختلف دیده شد که برخی از آنها را تا ۹ روز با خود حمل می‌کرد.

اما ماجرا به جوکر محدود نشد. از سپتامبر همان سال، چهار نر جوان دیگر نیز به این رفتار گرایش پیدا کردند. تا به امروز حداقل ۱۱ مورد از حمل نوزادان توسط کاپوچین‌ها ثبت شده است رفتاری که پژوهشگران آن را «آدم‌ربایی» می‌نامند.

این میمون‌ها نوزادان را از کجا می‌آورند؟

در حالی که دوربین‌ها فقط لحظات حمل نوزادان را ثبت کرده‌اند، نحوه ربایش هنوز مشخص نیست. اما طبق فرضیه پژوهشگران، نر‌های کاپوچین در درختان و در مواجهه با گروه‌های میمون‌های زوزه‌کش، نوزادان را از مادرانشان جدا می‌کنند و به سرعت فرار می‌کنند.

دکتر زوئی گلدزبرو، بوم‌شناس رفتاری از مؤسسه رفتارشناسی حیوانات ماکس پلانک، می‌گوید: «نرخ مشاهده این نوزادان به‌گونه‌ای است که به نظر نمی‌رسد آنها را به‌صورت تصادفی پیدا کرده باشند، بلکه واقعاً دارند آنها را می‌گیرند.»

سرنوشت تلخ نوزادان زوزه‌کش

بیشتر این نوزادان تنها یک تا دو روز سن داشته‌اند سنی که در آن کاملاً به شیر مادر وابسته‌اند. هرچند در ابتدا سالم به‌نظر می‌رسیدند، اما به‌تدریج وضعیت جسمی‌شان وخیم شد. طبق گزارش‌ها، مرگ چهار نوزاد تأیید شده و درباره بقیه اطلاعی در دست نیست. در سه مورد، کاپوچین‌ها نوزاد مرده را حتی پس از مرگ نیز یک روز یا بیشتر حمل کرده‌اند.

انگیزه عجیب؟ کنجکاوی، بازی یا بی‌حوصلگی؟

پژوهشگران معتقدند این رفتار برخلاف موارد قبلی از سر دلسوزی یا رفتار مادری نیست. به گزارش راز بقا دکتر برندان برت، رفتارشناس تکاملی، توضیح می‌دهد: «به نظر نمی‌رسد که نر‌های کاپوچین با نیت مراقبت از نوزادان چنین کاری کنند. احتمالاً این کار را از سر کنجکاوی یا حتی بی‌حوصلگی انجام می‌دهند.»

جزیره جی‌کارون که زیستگاه این میمون‌هاست، فاقد شکارچیان طبیعی است و کاپوچین‌ها بخش عمده‌ای از وقت خود را روی زمین می‌گذرانند. این محیط امن و کم‌رقیب، فضا را برای بروز رفتار‌های غیرمعمول و حتی مخرب فراهم کرده است.

دکتر سوزان پری، انسان‌شناس تکاملی از دانشگاه UCLA، می‌گوید: «کاپوچین‌ها ذاتاً کنجکاو و بازیگوش هستند. شاید فکر کنند این نوزادان جالب هستند درست مثل کودکی که یک شیشه پر از کرم شب‌تاب دارد. از دید کودک سرگرم‌کننده است، اما برای کرم‌ها نه!»

برای مطالعه بیش‌تر بخوانید:

کشف رفتاری حیرت‌انگیز؛ شامپانزه‌ها بعد از رابطه جنسی چه می‌کنند؟

میمون برگ‌خوار عینکی؛ میمونی نادر و در معرض خطر که عینک دارد و نوزاد آن هنگام تولد نارنجی‌ست

رفتار تقلیدی و انتقال فرهنگی

رفتار‌های اجتماعی کاپوچین‌ها به‌سرعت در میان گروه‌ها گسترش می‌یابد. همان‌طور که در گونه‌های دیگر مانند ماکاک ژاپنی دیده شده که شستن سیب‌زمینی در آب شور از سوی یک ماده آغاز شد و به سنتی در کل جمعیت بدل شد، رفتار ربایش نوزاد هم احتمالاً از جوکر به دیگر نر‌ها منتقل شده است.

نر‌های جوان کاپوچین معمولاً گروه مادری خود را ترک می‌کنند تا با دیگر نر‌ها اتحاد تشکیل دهند و گروه جدیدی را به دست بگیرند. این اتحاد‌ها با رفتار‌های بازی‌محور مانند حمل نوزادان هم‌گونه تقویت می‌شود. احتمالاً گرایش به ربایش نوزادان زوزه‌کش نیز از این الگوی رفتاری نشأت گرفته است.

تهدیدی برای زوزه‌کش‌های در حال انقراض

میمون‌های زوزه‌کش جزیره جی‌کارون، یک زیرگونه در معرض خطر هستند. به گزارش راز بقا برت می‌گوید: «فقط چهار یا پنج گروه زوزه‌کش در این منطقه وجود دارد. تعداد نوزادانی که ثبت کردیم احتمالاً تمام نوزادان این گروه‌ها بوده‌اند.»

اگر این رفتار ادامه یابد، ممکن است تأثیر منفی جدی بر جمعیت این گونه نادر داشته باشد. با این حال، محققان امیدوارند که مانند بسیاری از سنت‌های زودگذر در میان کاپوچین‌ها، این روند هم موقتی باشد و با ترک گروه توسط نر‌های جوان، پایان یابد.

پری در پایان می‌گوید: «امیدوارم این روند قبل از آن‌که زوزه‌کش‌ها کاملاً نابود شوند، متوقف شود.»