توت هندی یا نونی؛ میوه معروف به «میوه استفراغ» و «میوه قحطی» که بوی پنیر کپک‌زده می‌دهد!

راز بقا: توت هندی (Indian Mulberry) یا نونی درختی همیشه‌سبز از تیره‌ی روبیاسه (Rubiaceae) است. این گیاه بومی مناطق جنوب‌شرقی آسیا، استرالیا و جزایر اقیانوس آرام است و امروزه در سراسر مناطق گرمسیری جهان گسترش یافته است. 

به گزارش راز بقا، نونی یا توت هندی قرن‌ها در طب سنتی پولینزی و جنوب شرق آسیا به‌عنوان گیاهی مقدس و شفابخش شناخته می‌شد. میوه‌ی آن با وجود بوی تند و توصیف‌شده با «بوی پنیر کپک‌زده»، سرشار از ترکیبات فعال زیستی است که گفته می‌شود موجب تقویت سیستم ایمنی، کاهش التهاب و افزایش طول عمر می‌شود. 

امروزه نونی به‌صورت جهانی برای تولید آب‌میوه، مکمل‌های دارویی و محصولات آرایشی پرورش می‌یابد و پلی میان سنت‌های کهن و علم نوین تغذیه ایجاد کرده است. 

ویژگی‌های گیاه‌شناسی و پراکندگی

به گزارش راز بقا، درخت توت هندی معمولاً در سواحل، زمین‌های سنگی خشک و خاک‌های آتشفشانی رشد می‌کند. ارتفاع آن بین ۳ تا ۱۰ متر است و برگ‌هایی بزرگ، براق و سبز تیره با رگبرگ‌های مشخص دارد. گل‌های سفید و لوله‌ای آن به‌صورت خوشه‌ای شکوفا می‌شوند و سپس به میوه‌ای بیضی و برآمده تبدیل می‌گردند. 

میوه‌ی رسیده رنگی زرد کم‌رنگ یا سفید شفاف دارد و بویی تند و ترش منتشر می‌کند. با وجود بوی ناخوشایند، تمام بخش‌های گیاه نونی – از ریشه و پوست گرفته تا برگ و میوه – در طب سنتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. زیستگاه اصلی آن شامل هند، اندونزی، مالزی و جزایر پولینزی است، اما امروزه در نواحی کارائیب، آمریکای مرکزی و آفریقا نیز طبیعی شده است. مقاومت بالای آن در برابر خشکی، شوری و کمبود مواد غذایی باعث شده که به آن لقب «میوه‌ی قحطی» بدهند، چرا که در زمان‌های سخت غذایی، منبعی حیاتی برای ساکنان جزایر محسوب می‌شد. 

خواص دارویی و تغذیه‌ای

به گزارش راز بقا، کاربرد‌های دارویی نونی گسترده و ریشه‌دار در سنت‌های بومی است. درمانگران پولینزی از آن برای بهبود عفونت‌ها، زخم‌ها، آرتروز و مشکلات گوارشی استفاده می‌کردند، در حالی که در آیورودای هند، به‌عنوان دارویی برای تعادل انرژی‌های بدن شناخته می‌شود. 

برای مطالعه بیشتر بخوانید:

سیب چوبی؛ میوه مقدس و غذای مورد علاقه فیل‌ها که پوستش با چکش می‌شکند و مزه‌ای ترش و شیرین دارد

شیره بلوط کردستان؛ سوغاتی کمیاب و مقوی زاگرس با نام محلی «شوکه» که خواص فوق‌العاده‌ای دارد

مطالعات علمی جدید نشان داده‌اند که نونی سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها، پلی‌ساکاریدها، فلاونوئید‌ها و آنتراکینون‌هاست. ترکیب فعال اصلی آن، دامناکانتال، خاصیت ضدباکتری و ضدسرطان دارد. آب میوه نونی حاوی ویتامین C، پتاسیم و ترکیبات گیاهی فراوانی است که به تقویت سیستم ایمنی، افزایش انرژی و کاهش خستگی کمک می‌کند. 

همچنین گفته می‌شود در تنظیم قند خون و چربی مفید است، هرچند برای اثبات قطعی آن نیاز به پژوهش‌های بیشتر وجود دارد. در برخی مناطق آسیایی، برگ‌های جوان نونی پخته و همراه با برنج مصرف می‌شوند و میوه‌های نارس آن نیز در خوراک‌ها و کاری‌ها استفاده می‌گردند. حتی ریشه‌ی گیاه نیز کاربرد صنعتی دارد و از آن رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز برای پارچه‌های سنتی استخراج می‌شود.

کاربرد‌های امروزی و جایگاه فرهنگی

به گزارش راز بقا، در اواخر قرن بیستم، نونی به‌عنوان یک «میوه‌ی فوق‌العاده» در سطح جهانی شناخته شد و آب نونی به‌صورت مکمل غذایی تجاری عرضه گردید. امروزه شرکت‌های زیادی در هاوایی، تاهیتی و هند انواع محصولات نونی از جمله آبمیوه، کپسول، صابون و لوسیون تولید و صادر می‌کنند. 

با این حال، بوی بسیار قوی و طعم خاص آن - که گاه به بوی پنیر فاسد یا کپک‌زده تشبیه می‌شود - مانع مصرف خام آن شده است. 

در فرهنگ پولینزی، نونی جایگاهی مقدس دارد و به‌عنوان هدیه‌ای الهی از سوی خدایان تلقی می‌شد. درمانگران سنتی از برگ و آب آن در آیین‌های درمانی و نیایشی استفاده می‌کردند و هنوز هم نماد استقامت و تداوم زندگی در میان ساکنان جزایر اقیانوس آرام است. 

هرچند پزشکی مدرن نسبت به برخی ادعا‌های اغراق‌آمیز درباره‌ی آب نونی محتاط است، تحقیقات کنونی وجود اثرات ضدالتهابی، ضدباکتریایی و حتی ضدسرطانی آن را تأیید کرده‌اند و بدین ترتیب، بخشی از شهرت دیرینه‌ی نونی را از نو احیا کرده‌اند. 

عجیب‌ترین و جالب‌ترین ویژگی‌های توت هندی

لقب «میوه‌ی استفراغ»: به دلیل بوی تند و زننده‌اش که شبیه بوی پنیر کپک‌زده یا استفراغ توصیف می‌شود، در گذشته فقط در دوران قحطی مصرف می‌گردید. 

درخشش در نور فرابنفش: آب نونی حاوی ترکیبی به نام «اسکوپولتین» است که در زیر نور UV می‌درخشد و رنگی آب - سبز به آن می‌دهد. 

دافع طبیعی حشرات: دریانوردان پولینزی میوه‌ی له‌شده‌ی نونی را برای دور کردن پشه و شپش روی پوست خود می‌مالیدند.

دانه‌هایی که در دریا زنده می‌مانند: بذر‌های نونی می‌توانند ماه‌ها در آب شور شناور بمانند و پس از رسیدن به ساحلی دیگر، جوانه بزنند؛ به همین دلیل در سراسر اقیانوس آرام گسترش یافته‌اند. 

رنگ سلطنتی پولینزی: از ریشه‌ی گیاه رنگ قرمز تیره‌ای به دست می‌آید که در بافت پارچه‌های سنتی «تاپا» برای لباس پادشاهان و اشراف استفاده می‌شد. 

قداست اسطوره‌ای: مردم باستان باور داشتند که روح‌های درمانگر در درخت نونی ساکن‌اند و دود آن را برای تطهیر و شفای بیماران به کار می‌بردند. 

غذای بقا: با وجود طعم ناخوشایندش، نونی در دوران خشکسالی‌ها و جنگ‌ها جان بسیاری از مردم جزایر را نجات داده و از این‌رو در فرهنگ محلی به‌عنوان «میوه‌ی زندگی» شناخته می‌شود.