میمون ساکی؛ میمونی شبیه ریش‌سفید‌های قبایل هندی که ۹ متر می‌پرد و از ادرار به‌عنوان یک ابزار عاطفی استفاده می‌کنند

راز بقا: میمون‌های ساکی یا همان Sakis از خاص‌ترین و شگفت‌انگیزترین نخستی‌های حوضه آمازون هستند. با پوشش انبوه و پشمالوی خود، چهره‌های پر‌بیان و چابکی خارق‌العاده، این میمون‌ها یکی از شاخه‌های شگفت‌انگیز تکامل در جنگل‌های بارانی محسوب می‌شوند. 

به گزارش راز بقا، زیستگاه اصلی آنها در آمریکای جنوبی، به‌ویژه در کشور‌های برزیل، پرو، کلمبیا، ونزوئلا و بولیوی است. ساکی‌ها به سرده‌ی Pithecia و خانواده‌ی Pitheciidae تعلق دارند؛ خانواده‌ای که شامل اوکاری‌ها و ساکی‌های ریش‌دار نیز می‌شود. با وجود رفتار خجالتی و پنهان‌کارانه، نقش اکولوژیکی آنها در پراکندن بذر گیاهان و حفظ تنوع زیستی بسیار حیاتی است.

ویژگی‌های ظاهری و رفتار

به گزارش راز بقا، میمون‌های ساکی جثه‌ای متوسط دارند؛ طول بدن آنها حدود ۳۰ تا ۵۰ سانتی‌متر است و دمی بلند و پشمالو به طول تقریبی ۴۰ سانتی‌متر دارند. رنگ پوشش بدنشان بسته به گونه متفاوت است؛ از سیاه و قهوه‌ای تا خاکستری روشن. یکی از شاخص‌ترین ویژگی‌هایشان صورت بی‌مو و دایره‌ای از مو‌های پرپشت اطراف چهره است که به آنها ظاهری تقریباً انسانی می‌دهد. در اغلب موارد نر‌ها تیره‌تر و با رنگ‌بندی چهره‌ای مشخص‌تر از ماده‌ها هستند.

ساکی‌ها به‌طور کامل درخت‌زی هستند و تقریباً تمام زندگی‌شان را در بالای تاج درختان سپری می‌کنند. آنها روزفعال‌اند و در پرش‌های بلند استادند؛ می‌توانند بیش از ۹ متر میان شاخه‌ها بپرند. دمشان در تعادل نقش دارد، اما چسبنده نیست. با این وجود، به طرز شگفت‌انگیزی در میان شاخه‌های انبوه حرکت می‌کنند و یافتنشان برای پژوهشگران هم دشوار است.

از نظر اجتماعی، ساکی‌ها در گروه‌های خانوادگی کوچک شامل یک جفت و فرزندانشان زندگی می‌کنند. ارتباط میان آنها با صدا‌های گوناگون، حرکات بدنی و رفتار‌های اجتماعی مانند تمیزکردن یکدیگر برقرار می‌شود. هرچند آنها نسبت به بسیاری از میمون‌ها گوشه‌گیرتر و کم‌جمعیت‌ترند. 

برای مطالعه بیشتر بخوانید:

تامارین شاهنشاه؛ میمونی نیم‌کیلویی با زبانی دراز و چهره‌ای باشکوه که سبیلی شبیه نیچه و مظفرالدین شاه قاجار دارد

شیفاک ابریشمی؛ میمون ترسناک و معروف به «شبح جنگل» که برگ تلخ و سمی می‌خورد و ۱۰ متر می‌پرد

رژیم غذایی و نقش اکولوژیک

به گزارش راز بقا، میمون‌های ساکی بیشتر میوه‌خوار هستند و از انواع میوه‌ها، دانه‌ها و مغز‌ها تغذیه می‌کنند، اما گاهی برگ، گل و حشرات را نیز می‌خورند. آرواره‌های قوی و دندان‌های بزرگشان به آنها اجازه می‌دهد پوسته‌ی سخت میوه‌ها را که بسیاری از جانوران نمی‌توانند بشکنند، خرد کنند. همین ویژگی آنها را به پخش‌کنندگان اصلی بذر در جنگل تبدیل کرده است.

یکی از رفتار‌های جالبشان، خوردن خودِ بذر‌ها به‌جای فقط پخش کردن آنهاست؛ به همین دلیل، هم نقش شکارچی بذر و هم پخش‌کننده بذر را دارند، که بر ترکیب گیاهان جنگل تأثیر می‌گذارد. از آن‌جا که نسبت به تغییرات محیطی حساس‌اند، ساکی‌ها را گونه‌هایی شاخص برای سلامت جنگل‌های بارانی می‌دانند.. گونه‌ها، زیستگاه و حفاظت

به گزارش راز بقا، تا امروز حدود پنج گونه شناخته‌شده از ساکی وجود دارد، از جمله ساکی سفیدچهره (Pithecia pithecia)، ساکی راهب (Pithecia monachus)، ساکی براق (Pithecia irrorata)، ساکی چهره‌سفید گری (Pithecia albicans) و ساکی میلر (Pithecia milleri). هر کدام از آنها زیستگاه خاص خود را دارند و در رنگ و طرح مو‌ها تفاوت‌هایی نشان می‌دهند. 

زیستگاه مورد علاقه‌ی ساکی‌ها جنگل‌های انبوه و دست‌نخورده در نزدیکی رودخانه‌ها و مرداب‌هاست. اما امروزه تخریب جنگل‌ها، شکار غیرقانونی و تجارت حیوانات خانگی تهدیدی جدی برای آنها به شمار می‌رود. 

برخی از آنها به دلیل چهره‌ی خاص و اندازه کوچک، برای نگهداری خانگی شکار می‌شوند. اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) برخی از گونه‌های ساکی را در فهرست آسیب‌پذیر یا نزدیک به تهدید قرار داده است.

در سراسر آمریکای جنوبی، برنامه‌های حفاظتی متعددی برای نجات ساکی‌ها در حال اجراست؛ از جمله پروژه‌های بازکاشت جنگل، گشت‌های ضدشکار و آموزش جوامع محلی درباره‌ی اهمیت حفظ تنوع زیستی. نجات ساکی‌ها در واقع به معنی نجات بخشی از حیات پیچیده‌ی جنگل‌های بارانی است. 

عجیب‌ترین و جالب‌ترین واقعیت‌ها درباره‌ی میمون‌های ساکی

به گزارش راز بقا، ساکی‌ها پر از شگفتی‌اند و حتی در میان نخستی‌های عجیب، ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارند. یکی از رفتار‌های غیرعادی آنها «تکان‌دادن در باران» است؛ وقتی باران می‌بارد، با شدت موهایشان را می‌تکانند و زیر برگ‌ها آویزان می‌مانند تا خیس نشوند؛ منظره‌ای خنده‌دار و جالب! پوشش ضخیم و ضدآب آنها پس از خشک شدن پف می‌کند و ظاهری شبیه توپ پشمالو به آنها می‌دهد.

رفتار دیگرشان «نمایش ترس» است؛ هنگام تهدید، دهانشان را کاملاً باز کرده، دندان‌های تیزشان را نشان می‌دهند و مو‌های بدنشان را سیخ می‌کنند تا بزرگ‌تر به نظر برسند؛ روشی مؤثر برای ترساندن شکارچی.

با وجود اندازه‌ی نسبتاً کوچک، ساکی‌ها از قوی‌ترین نیروی گاز گرفتن در میان میمون‌های دنیای جدید برخوردارند و می‌توانند سخت‌ترین مغز‌ها را بشکنند. آنها معمولاً تک‌همسر (تک‌جفت) هستند و پیوند‌های عاطفی بلندمدت تشکیل می‌دهند؛ رفتاری نادر میان نخستی‌ها. 

برخی پژوهشگران حتی معتقدند ساکی‌ها از ادرار به‌عنوان ابزار ارتباطی عاطفی استفاده می‌کنند؛ یعنی در مسیر حرکت خود بو‌هایی بر جای می‌گذارند تا وضعیت روحی یا قلمروشان را منتقل کنند. چهره‌های سفید و رفتار‌های رمزآلودشان، آنها را به یکی از عجیب‌ترین و ناشناخته‌ترین بوزینه‌های آمازون تبدیل کرده است.