طوطی خورشیدی؛ طوطی آوازخوان دُم قیفی که به لحاظ ظاهری و شخصیتی بسیار خشن است و موقع خواب از طناب آویزان می‌شود

راز بقا: طوطی خورشیدی یا سان کانور (Sun Conure)، طوطی‌ای میان‌جثه و به‌طرز خیره‌کننده‌ای رنگارنگ است که بومی شمال شرقی آمریکای جنوبی به‌ویژه برزیل و گویان محسوب می‌شود. پر‌های طلایی و زرد درخشان، چهره و سینه‌ی نارنجی، و بال‌ها و دُم آبی‌ـ‌سبز آن، این پرنده را به یکی از زیباترین گونه‌های خانواده‌ی طوطیان تبدیل کرده است. 

به گزارش راز بقا، طوطی خورشیدی با وجود محبوبیت در میان علاقه‌مندان به پرندگان زینتی، در طبیعت با تهدید‌های جدی روبه‌روست. در ادامه با ویژگی‌های ظاهری، زیستگاه، رفتار، تغذیه و وضعیت حفاظتی آن آشنا می‌شویم و در پایان به چند واقعیت عجیب درباره‌ی این پرنده‌ی شگفت‌انگیز اشاره خواهیم کرد.

ظاهر، زیستگاه و پراکندگی

به گزارش راز بقا، طول بدن طوطی خورشیدی معمولاً بین ۲۷ تا ۳۰ سانتی‌متر و وزن آن حدود ۱۰۰ تا ۱۳۰ گرم است. پر‌های زرد درخشان با نارنجی پررنگ در صورت و زیر بدن، و بال‌ها و دم آبی - سبز با نوک‌های آبی از مشخصات بارز این پرنده است. پرندگان جوان رنگ‌آمیزی متفاوتی دارند؛ پر‌های آنها بیشتر سبز است و به‌تدریج با رشد، رنگ زرد و نارنجی بزرگسالان را می‌گیرند.

برای مطالعه بیشتر بخوانید:

لوری بلو استریک؛ طوطی مشهور به «سرخپوست» که استاد تقلید صداست و یک میلیارد تومان قیمت دارد

شاه‌طوطی اسکندر؛ طوطی محبوب اسکندر که با طوطی‌های فراری محمدرضا پهلوی جفت‌گیری کرد و در ایران تکثیر شد

زیستگاه طبیعی طوطی خورشیدی شامل نواحی شمال شرقی برزیل (به‌ویژه ایالت رورایما)، جنوب گویان و سورینام جنوبی است. این پرندگان معمولاً در ساوانا‌های درخت‌دار، حاشیه جنگل‌ها، نخل‌زار‌ها و مناطق فصلیِ سیلابی زندگی می‌کنند، جایی که درختان میوه‌دار فراوان باشند. آنها بیشتر در ارتفاعات کمتر از ۱۲۰۰ متر دیده می‌شوند. با وجود رنگ‌های درخشان، به‌دلیل زندگی گروهی و انتخاب هوشمندانه‌ی زیستگاه، در طبیعت به‌سختی قابل مشاهده‌اند. 

تغذیه، رفتار و زندگی اجتماعی

طوطی‌های خورشیدی پرندگانی بسیار اجتماعی‌اند. معمولاً به‌صورت جفت یا در گله‌های ۱۵ تا ۳۰ تایی دیده می‌شوند و در زمان فراوانی غذا، صد‌ها پرنده در خوابگاه‌های مشترک شبانه جمع می‌شوند. صدای آنها بلند و نافذ است؛ هنگام تغذیه آرام‌ترند، اما در پرواز یا هنگام جدا شدن از گروه، جیغ‌های تیز و بلندشان از فاصله‌های دور شنیده می‌شود.

رژیم غذایی آنها همه‌چیزخوار است، اما عمدتاً از میوه، گل، بذر، مغز‌ها و گاهی حشرات تشکیل می‌شود. در فصل تولیدمثل، برای تأمین پروتئین و کلسیم بیشتر، تنوع غذایی‌شان افزایش می‌یابد. جفت‌ها تک‌همسر بوده و درون حفره‌های درختان ـ‌به‌ویژه در تنه نخل‌ها‌ـ آشیانه می‌سازند. دوره‌ی خوابیدن روی تخم حدود ۲۳ تا ۲۷ روز طول می‌کشد و جوجه‌ها پس از حدود ۷ تا ۱۲ هفته لانه را ترک می‌کنند.

وضعیت حفاظتی و ارتباط با انسان

به گزارش راز بقا، اگرچه طوطی‌های خورشیدی در پرورش خانگی و صنعت پرندگان زینتی بسیار محبوب است، جمعیت‌های طبیعی آن در خطر جدی قرار دارند. اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) این گونه را در فهرست «در معرض انقراض» قرار داده است؛ علت اصلی، تخریب زیستگاه، شکار برای تجارت حیوانات خانگی و محدود بودن محدوده‌ی پراکندگی آن است. تخمین زده می‌شود در طبیعت تنها چند هزار فرد بالغ از این گونه باقی مانده باشد که بیشترشان در برزیل زندگی می‌کنند.

ممنوعیت صادرات و برنامه‌های تکثیر در اسارت تا حدی به حفظ گونه کمک کرده، اما حفاظت از زیستگاه‌های طبیعی همچنان حیاتی است. این پرندگان به دلیل رنگ‌های زنده و رفتار بازیگوش محبوب‌اند، ولی صدای بلند و نیاز‌های اجتماعی پیچیده‌شان نگهداری آنها را دشوار می‌کند. حفظ سلامت ژنتیکی، فراهم‌کردن محیط غنی و تعامل اجتماعی در اسارت از اصول رفاه این گونه به‌شمار می‌آید. 

عجیب‌ترین و شگفت‌انگیزترین ویژگی‌های طوطی خورشیدی

به گزارش راز بقا، زیر پر‌های طلایی طوطی خورشیدی راز‌های جالبی نهفته است. یکی از عجیب‌ترین رفتار‌های آنها وضعیت خواب شبانه است: گروهی از پرندگان خود را عمودی درون حفره‌های درخت یا تنه‌ی نخل جا می‌دهند، معمولاً ۱۰ یا تعداد بیشتری در یک شکاف کوچک، با سر‌های رو به بالا! دانشمندان معتقدند این حالت باعث می‌شود شکل ظاهری بدنشان باریک‌تر شده و در برابر شکارچیان کمتر دیده شوند.

با وجود رنگ‌های درخشان، هنگام پرواز در میان نور و سایه‌ی جنگل، شناسایی آنها دشوار است، زیرا با پروازی سریع و هماهنگ در گروه حرکت می‌کنند. یکی دیگر از ویژگی‌های جالب، تغییر رنگ تدریجی جوجه‌هاست؛ پرندگان جوان ابتدا سبز هستند و طی چند مرحله پرریزی، رنگ طلایی و نارنجی مشهور بزرگسالان را می‌گیرند.

نام علمی solstitialis از واژه لاتین «solstitium» به‌معنای انقلاب تابستانی گرفته شده و به ظاهر آفتاب‌گونه پرنده اشاره دارد. در اسارت، بسیاری از طوطی‌های خورشیدی به یک انسان خاص دلبستگی پیدا می‌کنند و رفتار‌هایی مانند نوازش، جویدن لباس یا حتی همراهی در حمام از خود نشان می‌دهند؛ اما همین پرنده می‌تواند لحظه‌ای بعد با جیغ‌های گوش‌خراش، سکوت خانه را بشکند؛ زندگی با آنها هرگز آرام نیست.