طوطی سیاه یا وازا؛ عجیب‌ترین طوطی دنیا شبیه کلاغ با هوش بالا و توانایی تقلید صدا که هنگام جفت‌گیری کرکس می‌شود!

راز بقا: طوطی‌های سیاه یا وازا (Vasa Parrots)، که در سرده‌Coracopsis قرار دارند، از عجیب‌ترین و اسرارآمیزترین طوطی‌های جهان به شمار می‌روند. این پرندگان بومی ماداگاسکار و جزایر کومور هستند و به دلیل بدن کشیده، گردن بلند، زیست‌شناسی تولیدمثلی غیرمعمول و ریشه‌های تکاملی باستانی، از دیگر طوطی‌ها متمایز می‌شوند. 

به گزارش راز بقا، برخلاف طوطی‌های رنگارنگ آمریکای جنوبی یا استرالیا، وازا‌ها تیره‌رنگ و تقریباً شبیه کلاغ هستند، اما از هوش بالا، توانایی‌های صوتی پیچیده و رفتار‌های عجیب برخوردارند. این ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد، آنها را به موضوعی جذاب برای پرنده‌شناسان، محیط‌زیست‌گر‌ها و علاقه‌مندان پرندگان تبدیل کرده است. 

رده‌بندی، ویژگی‌های فیزیکی و تاریخچه تکاملی

به گزارش راز بقا، سرده Coracopsis شامل سه گونه اصلی است: طوطی وازای بزرگ (Coracopsis vasa)، طوطی وازای کوچک (Coracopsis nigra) و طوطی سیاه کومور (Coracopsis sibilans). این پرندگان از نظر اندازه و رنگ کمی متفاوت‌اند، اما همه ویژگی‌های بارزی دارند که آنها را از سایر خانواده‌های طوطی متمایز می‌کند. 

از نظر فیزیکی، وازا‌ها بدن باریک و گردن بلندی دارند، سرشان کوچک و دم‌شان بلند است و پرهایشان از خاکستری دودی تا سیاه زغالی متغیر است. منقار آنها باریک‌تر از منقار قلابی و قوی بسیاری از طوطی‌های دیگر است. این ساختار سبک باعث می‌شود پرواز آنها بسیار چابک باشد و ظاهرشان بیشتر شبیه کلاغ باشد تا طوطی سنتی. 

از نظر تکاملی، وازا‌ها به یکی از قدیمی‌ترین شاخه‌های زنده در رده طوطیان تعلق دارند. مطالعات فسیلی و ژنتیکی نشان می‌دهند که جد‌های آنها میلیون‌ها سال پیش از سایر طوطی‌ها جدا شده‌اند و به همین دلیل به‌عنوان «بازمانده‌های زنده» تاریخ باستانی پرندگان شناخته می‌شوند. 

همین جدایی زودهنگام توضیح‌دهنده ظاهر عجیب، توانایی‌های صوتی و رفتار تولیدمثلی غیرمعمول آنهاست؛ ویژگی‌هایی که در بسیاری از طوطی‌ها دیده نمی‌شود. 

رفتار، رژیم غذایی و زیستگاه در ماداگاسکار

به گزارش راز بقا، وازا‌ها در زیستگاه‌های متنوع ماداگاسکار مانند جنگل‌های خشک، زمین‌های کم‌ارتفاع مرطوب، بوته‌زار‌ها و مناطق کشاورزی زندگی می‌کنند. انعطاف‌پذیری آنها به حفظ جمعیت پایدار حتی در مواجهه با تخریب زیستگاه کمک کرده است.

رژیم غذایی آنها متنوع است و شامل میوه‌ها، دانه‌ها، مغزها، توت‌ها، گل‌ها و حتی حشرات می‌شود. آنها به ویژه عاشق انبه، تمرهندی و انجیر‌های بومی هستند. یکی از رفتار‌های تغذیه‌ای منحصر‌به‌فرد، خراشیدن مواد معدنی از پوست درخت یا خاک است؛ رفتاری که برای تکمیل مواد مغذی یا خنثی کردن سموم احتمالی رژیم غذایی انجام می‌شود. 

از نظر اجتماعی، وازا‌ها هوش بالا و توانایی‌های صوتی پیچیده‌ای دارند. صدا‌های آنها از قَرَقَرخ‌های خشن تا سوت‌های ملودیک متغیر است و به راحتی صدا‌های محیط را تقلید می‌کنند. 

آنها پرندگان فعال و کنجکاوی هستند که اغلب در گروه‌های کوچک برای تغذیه جمعی و بازی اجتماعی تعامل می‌کنند؛ رفتاری که شبیه رفتار کلاغ‌هاست. این انعطاف‌پذیری همراه با رفتار جسور و کنجکاو، آنها را نسبت به بسیاری از پرندگان ماداگاسکار مقاوم‌تر کرده است. 

سیستم تولیدمثلی غیرمعمول طوطی‌های وازا

زیست‌شناسی تولیدمثلی وازا‌ها یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های آنهاست. برخلاف بسیاری از طوطی‌ها که جفت‌های مادام‌العمر تشکیل می‌دهند، وازا‌ها سیستم تولیدمثلی چندشریکی دارند، به طوری که چند نر ممکن است با یک ماده جفت‌گیری کنند. نر‌ها نمایش‌های پیچیده‌ای انجام می‌دهند که شامل تغذیه ماده، صداگذاری و ارائه غذا مانند میوه یا پوست درخت به عنوان هدیه است.

در فصل جفت‌گیری، ماده‌ها دستخوش یکی از عجیب‌ترین تغییرات در دنیای پرندگان می‌شوند: پر‌های آنها قهوه‌ای می‌شود، پوست صورتشان دچار ریزش می‌شود و بخشی از پوست به رنگ زرد مایل به نارنجی درمی‌آید. این تغییرات ناشی از تغییرات هورمونی مرتبط با تولیدمثل است. 

برای مطالعه بیشتر بخوانید:

طوطی‌های تریاکی؛ طوطی‌هایی که بعد از حمله به مزارع خشخاش معتاد شدند و تا ۲۰ بار در روز به آنجا سر می‌زدند!

طوطی گُلی؛ طوطی «نقاش طبیعت» با پر‌های رنگین کمانی که عاشق بازی، اکتشاف و ساختن رابطه دوستانه با صاحبش است

نکته شگفت‌آور دیگر این است که نر‌ها مکانیزم ویژه‌ای در کلواک دارند که هنگام جفت‌گیری موقتاً بزرگ می‌شود. ویژگی‌ای که در دیگر طوطی‌ها به ندرت دیده می‌شود. فرآیند تولیدمثل آنها نه تنها پیچیده، بلکه از نظر علمی ارزشمند است و بینش مهمی درباره سازگاری‌های تکاملی فراهم می‌کند. 

چون ماده‌ها می‌توانند چندین دسته تخم بگذارند و چندین نر با آنها جفت‌گیری کنند، تنوع ژنتیکی بالایی حفظ می‌شود و این امر به بقای گونه در طبیعت کمک می‌کند. 

عجیب‌ترین و جالب‌ترین ویژگی‌های طوطی سیاه یا وازا

به گزارش راز بقا، طوطی‌های سیاه یا وازا پر از ویژگی‌های بیولوژیکی عجیب هستند. یکی از عجیب‌ترین آنها این است که ماده‌ها گاهی مواد لانه را از یکدیگر قرض می‌گیرند یا می‌دزدند و حتی مستقیماً به لانه ماده‌ای دیگر پرواز می‌کنند تا شاخه‌ای بردارند؛ رفتاری بسیار نادر میان طوطی‌ها.

نکته شگفت‌آور دیگر این است که ماده‌ها در فصل جفت‌گیری پر‌های صورت و گردن خود را از دست می‌دهند و پوست زردرنگی نمایان می‌شود، حالتی که آنها را شبیه کرکس نشان می‌دهد. 

شاید عجیب‌ترین ویژگی مربوط به نر‌ها باشد: در فصل جفت‌گیری، کلواک نر به شکل لوله‌ای بزرگ می‌شود و امکان جفت‌گیری طولانی را فراهم می‌کند. این سازگاری به قدری غیرمعمول است که پژوهشگران آن را یکی از خاص‌ترین ویژگی‌های تولیدمثلی در جهان پرندگان دانسته‌اند. 

وازا‌ها همچنین هوش فوق‌العاده‌ای دارند و مشاهده شده که از ابزار استفاده می‌کنند؛ مانند برداشتن اشیاء کوچک برای خراشیدن کلسیم از پوسته‌ها یا سطوح. آنها از معدود طوطی‌هایی هستند که چنین رفتار ابزارمحور دارند. 

به گزارش راز بقا، با وجود ظاهر تاریک و شبیه کلاغ، طوطی‌های وازا زندگی اجتماعی پرجنب‌وجوشی دارند، اتحاد‌های غیرقابل پیش‌بینی تشکیل می‌دهند، صدا‌های پیچیده تولید می‌کنند و رقص‌های عجیبی اجرا می‌کنند که آنها را به یکی از غیرمعمول‌ترین طوطی‌های جهان تبدیل کرده است.