پروانه ابریشمی سکروپیا؛ بزرگ‌ترین پروانه دنیا با بال ۱۸ سانتی‌متری که هورمون جوانی اولین بار از لارو‌های این پروانه استخراج شد

راز بقا: پروانه ابریشمی سکروپیا یکی از معروف‌ترین و بزرگ‌ترین پروانه‌های بومی آمریکای شمالی است. این گونه از خانواده Saturniidae یا پروانه‌های ابریشمی غول‌پیکر به شمار می‌رود و بال‌های ماده‌های آن بین ۱۳ تا ۱۸ سانتی‌متر (۵ تا ۷ اینچ) گسترده است. بال‌های پروانه نر و ماده رنگ‌بندی زیبا و الگو‌های قرمز و سفید دارند که باعث تمایز آنها از سایر پروانه‌ها می‌شود.

به گزارش راز بقا، این گونه عمدتاً در مناطق شرقی آمریکای شمالی زندگی می‌کند و در غرب تا ایالت واشنگتن و در اکثر استان‌های کانادا نیز گزارش شده است. لارو‌های پروانه سکروپیا اغلب روی درختان افرا رشد می‌کنند، اما در درختان گیلاس، توسکا، سیب و دیگر درختان بومی نیز یافت می‌شوند.

این پروانه برای اولین بار توسط کارل لینه در سال ۱۷۵۸ معرفی شد و از آن زمان تاکنون مورد توجه دانشمندان و علاقه‌مندان به حشرات قرار گرفته است.

زیستگاه و پراکندگی

پروانه ابریشمی سکروپیا بیشتر در جنگل‌های پهن‌برگ شرقی آمریکای شمالی یافت می‌شود. مناطق با درختان افرا، گیلاس، توسکا و سیب، میزبان اصلی لارو‌های این گونه هستند. این پروانه در محیط‌های شهری و حاشیه شهر‌ها نیز دیده می‌شود، به ویژه در مناطقی که درختان مناسب برای تغذیه لارو‌ها وجود دارد.

عوامل محیطی مانند دما، رطوبت و دسترسی به گیاهان میزبان در پراکندگی این گونه تأثیر مستقیم دارند. پروانه سکروپیا به مناطق گرم و مرطوب علاقه‌مند است و در شمال کانادا، جمعیت آن محدودتر است.

چرخه زندگی

جفت‌گیری و فرومون‌ها

پروانه‌های بالغ سکروپیا همانند دیگر پروانه‌های ابریشمی، فاقد دستگاه گوارش هستند و قادر به تغذیه نیستند. طول عمر آنها تنها حدود دو هفته است.

به گزارش راز بقا برای جفت‌گیری، ماده پروانه فرمون ترشح می‌کند و نر‌ها با استفاده از آنتن‌های پرمو خود، ماده را از فاصله‌های دور شناسایی می‌کنند. برخی نر‌ها قادرند فرومون‌ها را از فاصله یک مایل شناسایی کنند و در برخی موارد تا هفت مایل پرواز کنند تا ماده را پیدا کنند. جفت‌گیری معمولاً از صبح آغاز و تا عصر ادامه دارد و باعث می‌شود ماده بتواند تخم‌های خود را به بهترین شکل توزیع کند.

تخم‌گذاری

پس از جفت‌گیری، ماده تا ۱۰۰ تخم روی برگ‌های میزبان می‌گذارد. تخم‌ها به رنگ قرمز مایل به قهوه‌ای هستند و روی دو طرف برگ قرار می‌گیرند. این تخم‌ها پس از گذشت چند هفته به لارو‌های کوچک سیاه تبدیل می‌شوند که به سرعت شروع به تغذیه از برگ‌های میزبان می‌کنند.

مراحل لاروی

پروانه سکروپیا دارای پنج مرحله لاروی (instar) است:

مرحله اول: لارو‌ها سیاه و پوشیده از مو‌های ریز سیاه هستند و طولشان بسیار کوتاه است.

مرحله دوم: رنگ لارو‌ها به سبز زرد تغییر می‌کند و رشد سریع آنها آغاز می‌شود.

مراحل سوم تا پنجم: لارو‌ها بزرگ می‌شوند و رنگ آنها آبی سبز با برجستگی‌های نارنجی، زرد یا آبی خواهد بود. مو‌های سیاه مرحله اول رفته‌رفته از بین می‌رود. طول نهایی لارو‌ها در پاییز به حدود ۱۰ تا ۱۱۰ میلی‌متر می‌رسد.

شفیره و پروانه بالغ

پس از بلوغ، لارو‌ها پیله‌های بزرگ قهوه‌ای روی تنه درختان یا سازه‌های چوبی می‌سازند و در اوایل تابستان پروانه‌های بالغ از آن خارج می‌شوند. پروانه‌های بالغ با بال‌های قهوه‌ای و لکه‌های قرمز و سفید و بدن پوشیده از مو، به راحتی قابل تشخیص هستند. این گونه یک نسل در سال (univoltine) دارد و به همین دلیل هر سال فقط یک بار چرخه کامل زندگی خود را می‌گذراند.

رفتار‌ها و ویژگی‌ها

پروانه‌های نر به کمک آنتن‌های پرمو قادر به شناسایی فرومون ماده‌ها از فاصله دور هستند.

بال‌های پروانه‌ها دارای الگو‌های قرمز، سفید و قهوه‌ای هستند که در میان پروانه‌های بومی آمریکای شمالی بسیار متمایزند.

این پروانه‌ها در طول عمر کوتاه بالغ، فعالیت زیادی برای جفت‌گیری دارند و تقریباً هیچ تغذیه‌ای نمی‌کنند.

تهدیدات

پروانه ابریشمی سکروپیا با تهدیدات طبیعی و انسانی رو‌به‌رو است:

پارازیت‌ها: زنبور‌ها و مگس‌های خاص تخم‌های خود را روی یا در لارو‌ها می‌گذارند. لارو‌های پارازیت از اندام داخلی لارو پروانه تغذیه کرده و باعث مرگ آن می‌شوند.

حیوانات شکارچی: سنجاب‌ها شفیره‌ها را می‌خورند و جمعیت پروانه‌ها را کاهش می‌دهند.

فعالیت انسانی: هرس درختان، روشنایی شدید شبانه و کاهش زیستگاه طبیعی، تهدید‌های مهم برای این گونه هستند.

گونه‌های غیربومی: گونه‌هایی مانند Compsilura concinnata که برای کنترل پروانه Gypsy معرفی شده‌اند، تهدیدی مستقیم برای پروانه بومی سکروپیا محسوب می‌شوند.

نقش در علم

پروانه سکروپیا نقش مهمی در تحقیقات علمی دارد:

هورمون جوانی (juvenile hormone): اولین بار از لارو‌های این پروانه استخراج شد و به بررسی رشد و توسعه حشرات کمک شایانی کرد.

سروتونین ایمنی (Cecropin): پروتئینی مهم در ایمنی هومورال حشرات است که برای اولین بار از این گونه جدا و نامگذاری شد.

این ویژگی‌ها باعث شده‌اند پروانه سکروپیا یکی از گونه‌های مورد توجه در بیولوژی حشرات و علوم دارویی باشد.

برای مطالعه بیش‌تر بخوانید:

پروانه گوگردی؛ پروانه‌ای که دقیقا شبیه برگ درختان است و بیش از یک سال عمر می‌کند

پروانه آپولوی کوهستان؛ نادرترین و گران‌ترین پروانه دنیا که تنها ۲۰ روز زنده می‌ماند و ۳ میلیارد تومان قیمت دارد!

شبح کهربایی؛ پروانه‌ای که بال‌های شیشه‌ای دارد و برای فرار از دست شکارچیان غیب می‌شود

انتقال تصادفی و نمونه‌های مطالعاتی

به گزارش راز بقا در سال ۲۰۱۲، یک لارو پروانه سکروپیا به طور تصادفی از انتاریو به نیوفاندلند وارد شد. این لارو سریعاً پیله ساخت و زمستان را در یک مرکز تحقیقاتی گذراند. در بهار سال بعد، پروانه‌ای بالغ به نام Georgina با بال‌های ۲۰ سانتی‌متری از پیله خارج شد. این نمونه پس از اتمام عمر طبیعی، برای مطالعات علمی حفظ شد و نشان داد که حتی ورود تصادفی یک نمونه به زیستگاه جدید می‌تواند فرصت‌های علمی منحصربه‌فردی ایجاد کند.

چرخه زندگی

تخم‌ها: ریز و قرمز مایل به قهوه‌ای، روی برگ‌ها قرار می‌گیرند.

لارو مرحله اول: کوچک، سیاه و پوشیده از مو‌های ریز.

لارو‌های میانی: رنگ سبز زرد تا آبی سبز با برجستگی‌های رنگارنگ.

لارو بالغ: بزرگ، حدود ۱۰–۱۱۰ میلی‌متر و آماده ساخت پیله.

پیله: قهوه‌ای و محکم روی شاخه یا تنه درخت.

پروانه بالغ: بال‌های گسترده ۱۳–۱۸ سانتی‌متر، با الگو‌های قرمز، سفید و قهوه‌ای و بدن پرمو.

به گزارش راز بقا پروانه ابریشمی سکروپیا نه تنها بزرگ‌ترین پروانه بومی آمریکای شمالی است، بلکه دارای چرخه زندگی پیچیده، رفتار‌های ویژه جفت‌گیری و نقش علمی مهمی نیز می‌باشد. تهدیدات طبیعی، حیوانات شکارچی و فعالیت‌های انسانی باعث شده‌اند که حفاظت از این گونه اهمیت بیشتری پیدا کند. مطالعه و محافظت از پروانه سکروپیا به حفظ تنوع زیستی و پیشبرد تحقیقات علمی در زمینه زیست‌شناسی حشرات و بیوشیمی کمک شایانی می‌کند.