راز بقا: در اکوسیستمهای طبیعی، بازگشت یک شکارچی رأس هرم غذایی معمولاً به معنای احیای تعادل ازدسترفته است. اما گاهی طبیعت مسیرهای غیرمنتظرهای را انتخاب میکند. یکی از تازهترین نمونهها، رفتار عجیب پوماها در پاتاگونیا آرژانتین است؛ جایی که این گربهسانان قدرتمند پس از سالها غیبت، نهتنها به زیستگاه قدیمی خود بازگشتهاند، بلکه رژیم غذایی و حتی رفتار اجتماعیشان نیز دستخوش تغییر شده است.
به گزارش راز بقا، در قرن بیستم، دامداران گوسفند در پاتاگونیا برای محافظت از دامهای خود، پوماها را بهطور گسترده از منطقه حذف کردند. نتیجه این اقدام، حذف یکی از مهمترین شکارچیان طبیعی منطقه بود. اما در سال ۲۰۰۴ با تأسیس پارک ملی «مونته لئون»، شرایط تغییر کرد و پوماها بهتدریج راه خود را به این زیستگاه باز کردند.
با این حال، اکوسیستمی که پوماها به آن بازگشتند، دیگر همان اکوسیستم گذشته نبود. در نبود این شکارچی، بسیاری از گونهها رفتار و پراکنش خود را تغییر داده بودند؛ از جمله پنگوئنهای ماژلانی.

پنگوئن ماژلانی (Spheniscus magellanicus) معمولاً در جزایر دور از ساحل زادآوری میکند تا از دست شکارچیان در امان باشد. اما نبود پوماها باعث شد این پرندگان دریایی یک کلونی عظیم زادآوری در خشکی ایجاد کنند. این کلونی در پارک ملی مونته لئون به حدود ۴۰ هزار جفت زادآور رسید؛ عددی خیرهکننده برای یک کلونی خشکیزی.
همین تصمیم بهظاهر موفق، پس از بازگشت پوماها به نقطه ضعف اصلی پنگوئنها تبدیل شد.
به گزارش راز بقا پژوهشگران مدت کوتاهی پس از تأسیس پارک، بقایای پنگوئن را در مدفوع پوماها مشاهده کردند. در ابتدا تصور میشد این رفتار محدود به چند فرد خاص است، اما بررسیهای دقیقتر نشان داد که بخش قابلتوجهی از پوماهای منطقه بهطور منظم پنگوئن شکار میکنند.
پنگوئنها به دلیل حرکت کند روی خشکی، تراکم بالا در فصل زادآوری و نبود تجربه مقابله با شکارچیان زمینی، به طعمهای آسان برای پوماها تبدیل شدند.

در یک پژوهش گسترده که بین سالهای ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳ انجام شد، دانشمندان با استفاده از دوربینهای تلهای و قلادههای GPS، رفتار پوماها را بهدقت بررسی کردند. در این مطالعه، ۱۴ پوما ردیابی شدند که ۹ تای آنها به شکار پنگوئن روی آورده بودند.
نتایج نشان داد پوماهای پنگوئنخوار رفتارهایی کاملاً متفاوت از پوماهای معمولی دارند؛ تفاوتهایی که حتی با تصورات دیرینه درباره این شکارچی تکزیست در تضاد است.
پوماها بهطور سنتی حیواناتی منزوی و قلمروطلب هستند. به گزارش راز بقا هر پوما قلمروی وسیع دارد و معمولاً از برخورد با همنوعان خود اجتناب میکند. اما در مونته لئون، ماجرا متفاوت است.
پژوهشگران بیش از ۲۵۰ برخورد میان پوماهایی ثبت کردند که هر دو پنگوئن شکار میکردند، در حالی که میان پوماهایی که از طعمههای دیگر تغذیه میکردند، تنها ۴ برخورد مشاهده شد. بیشتر این تعاملها در فاصله کمتر از یک کیلومتری کلونی پنگوئنها رخ داده بود.
این رفتار نشان میدهد فراوانی غذا باعث کاهش رقابت شده و پوماها را به تحمل یکدیگر واداشته است؛ پدیدهای نادر در میان این گونه.
یکی از شگفتانگیزترین یافتهها، تراکم بالای پوماها در پارک ملی بود. تراکم ثبتشده بیش از دو برابر بالاترین میزان گزارششده قبلی در کل آرژانتین است. به بیان ساده، پنگوئنها منبع غذایی آنقدر غنیای فراهم کردهاند که چندین پوما میتوانند در یک محدوده کوچک زندگی کنند، بدون آنکه درگیر رقابت شدید شوند.

بازگشت پوماها و شکار پنگوئنها فقط روی این دو گونه اثر نمیگذارد. این تغییر میتواند پیامدهای زنجیرهای گستردهای داشته باشد؛ از جمله تأثیر بر طعمههای دیگر پوما مانند گواناکو، که خویشاوند لاما است.
همچنین، هرچند کلونیهای بزرگ پنگوئن احتمالاً در برابر شکار پوما مقاوماند، اما کلونیهای کوچک و تازهتأسیس ممکن است هرگز فرصت رشد پیدا نکنند.
به گزارش راز بقا این پژوهش نشان میدهد بازگرداندن حیاتوحش به زیستگاههای انسانیشده، لزوماً به معنای بازگشت ساده به «گذشته» نیست. اکوسیستمها پس از دخالت انسان تغییر میکنند و گونهها هنگام بازگشت، وارد شبکهای جدید از روابط میشوند.
برای مدیران محیطزیست، این یافتهها یک پیام روشن دارد: حفاظت موفق، نیازمند درک رفتار واقعی گونهها در دنیای امروز است، نه صرفاً تکیه بر الگوهای تاریخی.
در پاتاگونیا، پوماها و پنگوئنها داستانی تازه از سازگاری، بقا و پیچیدگی طبیعت را روایت میکنند؛ داستانی که نشان میدهد حتی قدرتمندترین شکارچیان هم میتوانند با یک تغییر کوچک در منبع غذا، رفتاری کاملاً متفاوت از خود نشان دهند.
منبع: livescience
