












راز بقا: قرنهاست که تجربیات نزدیک به مرگ، هم دانشمندان و هم عموم مردم را مجذوب و متحیر کرده است. پس از آخرین نَفَس چه اتفاقی روی میدهد؟ آیا فرد دچار توهم میشود یا واقعاً گذر به مرحلهای دیگر از هستی در جریان است؟ یک پزشک کانادایی با بررسی ۵۰۰۰ بیمار در اینباره توضیح میدهد.
دکتر جفری لانگ، متخصص انکولوژی پرتودرمانی و بنیانگذار «بنیاد تحقیقات تجربیات نزدیک به مرگ» معتقد است که پاسخ به این پرسش، فراتر از مرزهای علم قرار دارد.
او با مطالعه بیش از ۵ هزار مورد از وضعیت افرادی که تجربهای نزدیک به مرگ داشتهاند، به این باور رسیده که این روایتها تصادفی نیستند. به گفته او، شباهتهای حیرتآور بین این تجربیات، گواهی غیرقابل انکار بر بقای آگاهی پس از مرگ است.
اما چه شواهدی باعث شده که او به این یقین برسد؟ وبسایت کانادایی فرانسویزبان «lanature» به بررسی پژوهشهای او پرداخته و درمییابد که چرا این پزشک قاطعانه معتقد است که زندگی پس از مرگ، چیزی فراتر از یک افسانه صرف است. با این حال علم برای بسیاری شواهد به دنبال پاسخی دقیقتر است.
دکتر جفری لانگ، زمانی که یک پزشک جوان در دوره رزیدنتی بود، بهطور اتفاقی با پدیده تجربیات نزدیک به مرگ (NDE) آشنا شد. او هنگام ورق زدن یک مجله علمی، به مقالهای در مجله انجمن پزشکی آمریکا برخورد که به شرح روایتهای حیرتانگیز از بیمارانی میپرداخت که تجربهای نزدیک به مرگ داشتهاند. این شهادتهای غیرمعمول کنجکاوی او را برانگیخت و تصمیم گرفت این پدیده را عمیقتر بررسی کند.
کنجکاوی او هیچگاه فروکش نکرد و او برای کشف این معما، بنیاد تحقیقات تجربیات نزدیک به مرگ (Near-Death Experience Research Foundation) را تأسیس کرد؛ سازمانی که به مطالعه علمی این پدیده اختصاص دارد. با گردآوری دقیق شهادتها و تحلیل نظاممند این گزارشها، او یک پایگاه داده گسترده شامل بیش از ۵ هزار مورد مستند ایجاد کرد.
یکی از جنبههای حیرتانگیز این تجربیات، شباهت فراوان آنها، صرفنظر از فرهنگ و مذهب یا باور فرد تجربهکننده است.
بیمارانی که در شرایط مرگ بالینی یا بحرانهای شدید قرار داشتهاند، احساسات مشابهی از قبیل خروج از بدن، مشاهده نوری درخشان، احساس آرامشی مطلق، یا حتی ملاقات با عزیزان درگذشتۀ خود را گزارش میکنند.
به گفته دکتر لانگ، این شباهتها نمیتوانند صرفاً تصادفی باشند. او معتقد است که این تجربهها گواهی بر وجود واقعیتی فراتر از درک کنونی ما هستند و زندگی پس از مرگ حقیقتی انکارناپذیر است. هرچند که منتقدان نظریه دوگانگی روح و جسم برای هریک از این احساست مشابه، دلایلی علمی را بر اساس واکنشهای فیزیکی و شیمیایی مغز در لحظات آخر زندگی ارائه میدهند.
پس از بررسی هزاران گزارش از تجربیات نزدیک به مرگ، دکتر جفری لانگ به شباهتهای چشمگیری میان روایتهای افرادی که تا مرز مرگ پیش رفتهاند، پی برده است.
نزدیک به ۴۵ درصد از این افراد ادعا میکنند که تجربه «خروج از بدن» داشتهاند؛ حالتی عجیب که در آن، آگاهی آنها به نظر میرسد که در حال شناور شدن در بالای بدنشان است.
آنها با دقتی شگفتانگیز آنچه را که در اطرافشان رخ داده توصیف میکنند، از حرکات کادر پزشکی گرفته تا مکالماتی که در زمان تلاش برای احیای آنها انجام شده است. در برخی موارد، این جزئیات توسط شاهدان دیگر تأیید شده و اعتبار این روایتها را تقویت کرده است.
اما این تجربه فقط به خروج از بدن محدود نمیشود. بسیاری از افراد گزارش دادهاند که وارد «جهان دیگری» شدهاند؛ مکانی غرق در نور و آرامش که احساسی عمیق از صلح و رهایی به آنها بخشیده است. برخی حتی ادعا میکنند که با عزیزان ازدسترفته خود ملاقات کردهاند، تجربهای که به قدری واقعی بوده که دیدگاه آنها را نسبت به مرگ برای همیشه تغییر داده است.
آنچه بیش از همه شگفتانگیز است، یکپارچگی این روایتها در طول زمان و در میان فرهنگهای مختلف است. بدون توجه به اعتقادات مذهبی یا پیشینه افراد، توصیفهای آنها شباهت زیادی به یکدیگر دارد، امری که فرضیه یک توهم ساده را با چالش جدی مواجه میکند.
با در نظر گرفتن این شباهتهای چشمگیر، دکتر لانگ قاطعانه معتقد است: این تجربیات میتوانند مدرکی بر وجود زندگی پس از مرگ باشند.
دکتر جفری لانگ بهعنوان یک پزشک، با نگاهی محتاط و شکاکانه به تجربیات نزدیک به مرگ مینگرد. هدف او اثبات یک باور نیست، بلکه تحلیل این پدیدهها با رویکردی علمی و دقیق است. بااینحال، پس از سالها تحقیق و بررسی هزاران شهادت، او به این نتیجه رسیده است که توضیحات پزشکی سنتی برای درک این پدیدهها کافی نیستند.
نظریههای علمی کنونی تلاش میکنند این تجربیات را با واکنشهای شیمیایی مغز یا کمبود اکسیژن توضیح دهند.
تقی کیمیایی اسدی، متخصص مغز و اعصاب در ایالات متحده از جمله افرادی است که معتقد است پدیدههایی مانند مشاهدهی نور در انتهای یک تونل و احساس معلق بودن در هوا، که بسیاری از افراد در تجربیات نزدیک به مرگ گزارش میدهند، توضیح علمی دارد. به گفتۀ او، کاهش فشار خون در مغز بهویژه در لحظات بحرانی، بر نواحی خاصی از مغز تأثیر میگذارد. بهعنوانمثال، لوب پسسری که در انتهاییترین بخش سیستم گردش خون قرار دارد و مسئول پردازش بینایی است، در صورت کاهش جریان خون، میتواند احساس مشاهدهی نور سفید را ایجاد کند.
همچنین، هیپوکامپ که مسئول پردازش خاطرات است و در نزدیکی منبع اصلی خونرسانی مغز قرار دارد، در این لحظات فعال میشود و موجب بازیابی خاطرات گذشته میگردد. در کنار آن، لوب آهیانه که نقشی مهم در پردازش آگاهی از خود دارد، ممکن است موجب تجربه حس خروج از بدن شود. در نتیجه، اگر فرد از این وضعیت بازگردد، خاطرات بازیابیشده و احساسات ناشی از این تغییرات عصبی را بهعنوان «تجربهی مرگ» گزارش خواهد کرد.
این توضیحات نشان میدهد که بسیاری از پدیدههای مربوط به تجربیات نزدیک به مرگ، میتوانند ناشی از واکنشهای مغزی در شرایط بحرانی باشند، بدون آنکه لزوماً دلیلی بر بقای آگاهی پس از مرگ باشند.
اما بر اساس گفتههای دکتر لانگ این فرضیهها قادر به توجیه وضوح، غنا و انسجام این گزارشهای ارائه شده توسط بیمارن نیستند. چگونه ممکن است بیمارانی که در وضعیت مرگ بالینی قرار دارند و مغزشان عملاً غیرفعال است، با دقت تمام، آنچه را که در اطرافشان رخ داده توصیف کنند؟ چرا این روایتها، صرفنظر از فرهنگ یا مذهب افراد، حاوی عناصر مشترک هستند؟
این پرسشها، درک ما از آگاهی و هستی را به چالش میکشند. دکتر لانگ بر این باور است که علم باید فراتر از محدودیتهای فعلی خود برود و این امکان را در نظر بگیرد که این تجربیات ممکن است چیزی بیش از یک توهم ساده مغزی باشند.
دکتر جفری لانگ پس از سالها تحقیق دقیق و بررسی بیش از ۵۰۰۰ گزارش از تجربیات نزدیک به مرگ، به این نتیجه رسیده است: زندگی پس از مرگ وجود دارد. پژوهشهای او، که بر اساس روایتهای حیرتانگیز از این تجربیات بنا شده، میتواند درک انسان را از هستی به چالش میکشد.
نتایج مطالعات او بر شواهد تکرارشونده و قابل بررسی متکی است، شواهدی که نشان میدهند آگاهی، فراتر از جسم فیزیکی ادامه مییابد. این یافتهها ما را با پرسشی اساسی روبهرو میکنند: آیا مرگ واقعاً پایان است، یا صرفاً گذری به واقعیتی دیگر؟
دکتر لانگ در اینباره با اطمینان میگوید: «من به این باور رسیدهام که قطعاً جهانی پس از این زندگی وجود دارد.»
او میافزاید: «این سخن، صرفاً یک باور شخصی نیست بلکه بر دادههایی تأملبرانگیز و همخوان با یکدیگر استوار است. گرچه این دیدگاه ممکن است بحثبرانگیز باشد، اما برای بسیاری که از ناشناختهها هراس دارند، منبعی از آرامش به شمار میآید. شاید با پذیرش آن بتوانیم راهی برای یافتن صلح در برابر بزرگترین معمای زندگی پیدا کنیم.»