پس از مرگ چه اتفاقی برای بدن انسان می‌افتد؟/ چقدر طول می‌کشد تا بدن انسان در خاک تجزیه شود؟

راز بقا: لحظه‌ای که یک نفر می‌میرد، پیکر او در پی مرگ سلول‌ها و همزمان با هجوم باکتری‌ها شروع به تجزیه شدن می‌کند. اما به راستی چقدر طول می‌کشد تا پیکر یک انسان به طور کامل تجزیه شود؟

به گزارش راز بقا؛ این پرسش از جمله پرسش‌هایی است که دیوید ولک در مقاله خود در لایوساینس به آن اشاره می‌کند و می‌نویسد اگرچه فرآیند تجزیه طی چند دقیقه پس از مرگ شروع می‌شود، اما تعدادی از متغیر‌ها از جمله دمای محیط، اسیدیته خاک و مواد تشکیل دهنده تابوت نیز ممکن است بر مدت زمان لازم برای تبدیل بدن به اسکلت تاثیر بگذارند.

با این حال، جسدی که در یک تابوت معمولی دفن شده است، به طور متوسط معمولا طی یک سال شروع به تجزیه می‌کند، اما دنیل وسکات مدیر مرکز انسان‌شناسی و کالبدسنجی دانشگاه ایالتی تگزاس به لایو ساینس می‌گوید که یک دهه طول می‌کشد تا به طور کامل تجزیه شود، و تنها اسکلت از آن باقی بماند.

به گفته نیکلاس پاسالاکوا، استادیار مرکز تحقیقات استخوان‌شناسی پزشکی قانونی در دانشگاه کارولینای غربی، جسدی که بدون تابوت دفن شود، از آنجایی که محافظتی در برابر حشرات و سایر چیز‌ها ندارد، معمولا طی پنج سال تبدیل به اسکلت خواهد شد.

فرایند تجزیه به خودی خود فرایندی نسبتا ساده است. هنگامی که مرگ اتفاق می‌افتد و خون حاوی اکسیژن از جریان می‌افتد، سلول‌های بدن از بین می‌روند. سلول‌ها در فرآیندی به نام خودکافت یا اتولیز، آنزیم‌هایی را آزاد می‌کنند (به ویژه آنزیم‌هایی از لیزوزوم‌ها که حاوی آنزیم‌های گوارشی‌اند) که خود سلول‌ها و همچنین کربوهیدرات‌ها و پروتئین‌ها را تجزیه می‌کنند.

بر اساس کتاب «بررسی تغییرات پس از مرگ»، گندیدگی یا تجزیه مواد آلی بدون اکسیژن با باکتری‌ها، قارچ‌ها یا موجودات دیگر، می‌تواند قسمت‌هایی از پوست بدن را حدود ۱۸ ساعت پس از مرگ، سبز کند.

این اتفاق همزمان با تکثیر سریع باکتری‌های شکم و ایجاد گاز‌هایی رخ می‌دهد که سبب نفخ و بو گرفتن بدن می‌شوند. هنگامی که بدن در محیطی گرم قرار داشته باشد سرعت گندیدگی افزایش می‌یابد، به همین دلیل است که بقایای انسان اغلب تا زمان دفن در سردخانه نگهداری می‌شود.

بر اساس کتاب «بررسی تغییرات پس از مرگ»، پوست طی این مرحله باد کردن، می‌تواند پس برود و تاول بزند و در این مرحله می‌توان رگ‌های خونی سیاه مایل به سبز را طی حدود ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از مرگ در پوست مشاهده کرد. در نهایت، بادکردگی از بین می‌رود و در فرآیندی که به نام گندیدگی سیاه شناخته می‌شود، اندام‌ها و بافت‌های بدن نرم می‌شوند و گونه‌های حیات مانند حشرات و میکروب‌ها، بافت‌های نرم باقی‌مانده را می‌خورند و بقایای اسکلتی باقی می‌مانند.

«تجزیه در این مرحله [اسکلتی]به طرز قابل توجهی کند می‌شود، و سال‌ها یا دهه‌ها طول می‌کشد تا بقایای اسکلتی تجزیه شوند.»

برای به تاخیر انداختن گندیدگی، می‌توان با مومیایی کردن، خون و سایر مایعات را از جسد تخلیه کرده و آن را با مایعات مومیایی که به داخل سیاهرگ‌ها تزریق می‌شود جایگزین کرد. این مواد شیمیایی که به عنوان نگهدارنده عمل می‌کنند، فعالیت باکتری‌هایی را که بدن را تجزیه می‌کنند متوقف می‌کنند. با اینکه مومیایی کردن، عملی رایج است، اما برخی از ادیان آن را منع می‌کنند، و می‌گویند که انجام این کار هتک حرمت به بدن است.

مومیایی کردن، فرایند‌هایی که در بالا ذکر شد به کلی تغییر می‌دهد.

مثلا زمانی که جسد مدگار اورز از فعالان جنبش حقوق مدنی سیاهپوستان آمریکا، در دادگاه قتل ۱۹۹۱ نبش قبر شد و به دادگاه آورده شد، این جسد با اینکه متعلق به سال ۱۹۶۳ بود، اما چون مومیایی شده بود، به قدری سالم مانده بود که در دادگاه به پسر او اجازه دادند جنازه را ببیند.

برای کسانی که مومیایی می‌شوند و در تابوت دفن می‌شوند، مدت زمان پنج تا ۱۰ سال، عدد معقول‌تری است و تازه بعد از این زمان است که بافت‌ها از بین می‌روند و استخوان‌ها باقی می‌مانند.

البته کیفیت کار مومیایی کردن نیز نقش دارد. گاهی پس از نبش قبر یک جسد مومیایی شده که فقط ۱۵ سال از مرگ آن می‌گذرد با اسکلت مواجه می‌شویم و گاهی هم جسد مومیایی که یک‌سال پیش دفن شده، مانند جنازه‌ای که تازه درگذشته به نظر می‌رسد.

موقعیت مکانی نیز می‌تواند در این نتایج تاثیر بگذارند. مثلا اگر که تابوت در خاکی اسیدی دفن شود، سریع‌تر فرسایش می‌یابد و بدن را در معرض عناصری از جمله حشرات قرار می‌دهد که در فرآیند تجزیه نقش دارند.

به گفته وسکات چند عامل دیگر هم وجود دارد که اکثر افراد آن‌را در نظر نمی‌گیرند. در محیط بیرونی، افراد چاق در ابتدا سریع‌تر تجزیه می‌شوند، اما در مراحل بعدی در مقایسه با سایرین، سرعت‌شان کندتر می‌شود، زیرا ماگوت‌ها، بافت ماهیچه‌ای را به چربی ترجیح میدهند. شیمی‌درمانی و آنتی‌بیوتیک‌های مورد استفاده پیش از مرگ نیز می‌توانند تاثیر زیادی بر فرایند تجزیه داشته باشند، چرا که هر دوی این‌ها، برخی از باکتری‌های درگیر در این فرآیند را از بین می‌برند. حتی آستر تودوزی تابوت هم ممکن است بر سرعت تجزیه پیکر، اثر بگذارد. برخی از مواد، مایع را از بدن به خود می‌کشند و ممکن است سبب خشک شدن و حتی مومیایی شدن سریع‌تر آن شوند. اگر این ماده، رطوبت داشته باشد، جنازه ممکن است مرطوب بماند و سریع‌تر تجزیه شود.