
فیلمی هولناک از توانایی قاطر برای کار در عمق ۳۰۰ متری زمین؛ اگر میترسید این فیلم را نبینید!
راز بقا: در گذشته، قاطرها و اسبها (و در بعضی مناطق الاغها) برای حمل زغالسنگ، ابزار یا مواد از داخل تونلهای باریک معادن استفاده میشدند. آنها بهویژه در جاهایی که ماشینآلات مدرن قابل استفاده نبودند (به دلیل تنگی فضا یا هزینه بالا)، بسیار مؤثر بودند.
در بریتانیا قرن ۱۸ تا ۲۰ در معادن زغالسنگ شمال انگلستان، قاطرها در زیر زمین زندگی میکردند و فقط گاهی به سطح زمین میآمدند. آنها حتی به نام «pit ponies» مشهور بودند.
همچنین در کلمبیا و بولیوی در برخی معادن کوچک و سنتی، هنوز هم از حیوانات بارکش مانند الاغ یا قاطر استفاده میشود.
پاکستان، افغانستان، و برخی مناطق هند نیز یکی دیگر از مکانهایی ست که از قاطر و الاغ در معادن استفاده میشود. در پاکستان در معادن غیررسمی و کوچک، مخصوصاً در مناطق کوهستانی، استفاده از قاطر برای حمل زغالسنگ یا مواد معدنی همچنان رایج است.
عمق برخی از این معادن تا سیصد متر نیز میرسد.
افغانستان و پاکستان؛ جهنم الاغ و قاطر
در دنیای صنعتی امروز، تصور استفاده از حیوانات برای حمل و نقل در معادن ممکن است عجیب به نظر برسد. اما در برخی مناطق از جمله پاکستان و افغانستان، همچنان از قاطرها و الاغها بهعنوان نیروی باربر در معادن زغالسنگ استفاده میشود. این شیوه سنتی نهتنها بازماندهای از گذشته است، بلکه بازتابی از شرایط دشوار اقتصادی، کمبود زیرساخت، و دشواریهای جغرافیایی در این مناطق است.
پاکستان دارای منابع زغالسنگ در ایالتهایی مانند:
بلوچستان (بهویژه منطقه مچ و چمالانگ)
سند (معدن بزرگ تهر)
پنجاب و خیبر پختونخوا
در مناطق کوهستانی و روستایی بلوچستان، بسیاری از معادن هنوز به شکل سنتی و دستی اداره میشوند. به دلیل نبود جادههای مناسب و ماشینآلات، قاطرها و الاغها برای حمل زغالسنگ از درون تونلها یا تا جادههای اصلی بهکار گرفته میشوند.
افغانستان نیز دارای ذخایر زغالسنگ در مناطقی چون:
بامیان
سمنگان
بغلان
بدخشان
در این کشور که دههها درگیر جنگ، فقر و ضعف زیرساختی بوده، بسیاری از معادن بهصورت غیررسمی (غیرقانونی یا تحت کنترل گروههای محلی) فعالیت میکنند. حمل زغالسنگ توسط قاطر و الاغ یکی از معمولترین روشها در این معادن است.
چرا از قاطر و الاغ استفاده میشود؟
دسترسی سخت به معادن:
بسیاری از معادن در مناطق کوهستانی و بدون جاده قرار دارند.
تنها راه دسترسی، استفاده از حیوانات باربر است.
کمهزینه بودن:
خرید و نگهداری یک قاطر یا الاغ، هزینه کمتری نسبت به خرید خودرو یا لودر دارد.
اندازه و توانایی حیوانات:
الاغ و قاطرها میتوانند در تونلهای باریک و کمارتفاع حرکت کنند.
قدرت حمل بار خوبی دارند (بین ۵۰ تا ۱۲۰ کیلوگرم).
نبود برق و زیرساخت مکانیزه:
در بسیاری از معادن، حتی برق یا تهویه مناسب وجود ندارد.
شرایط حیوانات و نگرانیهای حقوقی
متأسفانه، شرایط نگهداری این حیوانات در اغلب موارد سخت و غیربهداشتی است:
در معادن زیرزمینی ساعتهای طولانی کار میکنند.
تغذیه، درمان دامپزشکی یا استراحت کافی ندارند.
بعضی از آنها ماهها نور خورشید نمیبینند.
هیچ نهاد رسمی برای حمایت از حقوق حیوانات در این حوزه وجود ندارد، و اغلب تنها هنگام مرگ یا بیماری جایگزین میشوند.هم انسان و هم حیوان در محیطی کار میکنند که استانداردهای ایمنی یا رفاهی در آن رعایت نمیشود.
استفاده از قاطر و الاغ در معادن زغالسنگ پاکستان و افغانستان، نمادی از تلاقی سنت و فقر است. این روش اگرچه کارآمد به نظر میرسد، اما در واقع نشانهای از عقبماندگی زیرساختی، بیتوجهی به حقوق حیوانات و انسانها، و نادیده گرفتن راهحلهای پایدار و انسانی است.
هرگونه حرکت بهسوی بهبود شرایط معادن در این کشورها، نیازمند سرمایهگذاری دولتی، کمکهای بینالمللی، و ارتقاء آگاهی عمومی است — نه فقط برای انسانها، بلکه برای حیواناتی که همراه آنها زیر زمین کار میکنند.