اوناگِر ایرانی؛ گورخر محبوب ایرانی که عربستانی‌ها و اسرائیلی‌ها آن را دزدیدند!

راز بقا: «اوناگر ایرانی» ( Equus hemionus onager) که به آن «خر وحشی ایرانی» یا «گورخر ایرانی» نیز گفته می‌شود، زیرگونه اوناگر (الاغ وحشی آسیایی) بومی ایران است. این الاغ در لیست سازمان حفاظت از طبیعت به عنوان «در معرض خطر» فهرست شده است و تنها بیش از ۶۰۰ رأس آن در طبیعت باقی مانده است.

ویژگی‌های اوناگر ایرانی

به گزارش راز بقا، طول اوناگر ایرانی ۲ تا ۲.۵ متر و قد آنها، ۱ تا ۱.۵ متر و وزن ۲۰۰-۲۶۰ کیلوگرم است. ماده‌ها کمی کوچکتر از نر‌ها هستند. به طور معمول پوشش آن‌ها قرمز ماسه ای، با نوار پشتی قهوه‌ای است. نوار‌های نازک سفید در دو طرف نوار پشتی با لکه سفید در پشت ادغام می‌شوند. همچنین در قسمت زیرین و پهلو‌ها معمولا به رنگ سفید هستند. 

الاغ‌های وحشی ایرانی ساکن استپ‌های کوهستانی، نیمه بیابانی یا دشت‌های بیابانی هستند. آن‌ها معمولا در استپ‌های بیابانی یافت می‌شوند. بیشترین جمعیت آن‌ها در پارک ملی خار توران یافت می‌شود. 

این حیوان کاملا ایرانی ایرانی در فهرست قرمز IUCN به دلیل نزدیک شدن به انقراض در فهرست در معرض خطر انقراض قرار گرفته است. در حال حاضر شکار غیرقانونی گوشت و پوست، رقابت با دام برای علوفه و غذا و خشکسالی بزرگترین تهدید برای این گونه است. 

الاغ‌های وحشی آسیایی از نظر قانونی شدیدا محافظت می‌شوند. شکار آن‌ها ممنوع است برنامه «گونه‌های در حال انقراض اروپا» که توسط انجمن اروپایی باغ وحش‌ها و آکواریوم‌ها دنبال می‌شود شامل پرورش آن‌ها در اسارت و معرفی مجدد آن‌ها به محدوده‌های سابق خود و نیز معرفی آن‌ها به مکان‌های جدید از جمله در عربستان سعودی، سرزمین‌های اشغالی و اوکراین است که زمانی اوناگر‌های سوری در انجا زندگی می‌کردند. این برنامه در راستای نجات آن‌ها از انقراض تهیه و اجرایی شده است. 

در ۳۰ آگوست ۲۰۱۴، مقامات ایرانی گزارش دادند که سه بچه اوناگر ایرانی در پارک ملی خار توران در نزدیکی شاهرود در استان سمنان متولد شده‌اند. این پارک ملی بیشترین جمعیت اوناگر‌ها را در خود جای داده است.

به گزارش راز بقا، تعداد کمی از اوناگر‌های ایرانی در باغ وحش‌های مختلف مانند چستر، ویپسنید و یوتواتا در حال پرورش هستند. موسسه زیست شناسی حفاظتی اسمیتسونیان در فرانت رویال، ویرجینیا، این خر‌های وحشی ایرانی را نیز پرورش می‌دهد، از جمله دو خر متولد ژوئن ۲۰۱۵. این اولین لقاح مصنوعی این خر‌های وحشی بود که منجر به تولد دو کره اوناگر ایرانی در مرکز حفاظت از Wilds با همکاری کارشناسان مؤسسه حفاظتی اسمیتسونیان در جنوب شرقی اوهایو شد.

پروژه‌های معرفی

به گزارش راز بقا، از سال ۲۰۰۳، اوناگر‌های ایرانی در عربستان سعودی، جایی که زمانی الاغ وحشی سوری زندگی می‌کرد، معرفی شدند. اوناگر‌های ایرانی معرفی شده در بیابان‌ها به جستجوی علف‌ها و شاخه‌ها یا مواد گیاهی چوبی‌تر در فصول خشک می‌پردازند.

در سال ۱۹۶۸، ۱۱ اوناگر ایرانی و ترکمنی از کشورهایشان به اسرائیل منتقل شدند. این‌ها در پناهگاه حیات وحش Hai Bar Yotvata در اسارت پرورش داده شدند. آن‌ها با هم چند هیبرید ایرانی/ ترکمنی را در اسرائیل ایحاد کردند. فرزندان این هیبرید‌ها در منطقه کوه‌های Negev به طبیعت معرفی شدند تا جایگزین زیرگونه‌های محلی منقرض شده باشند. از آن زمان، اوناگر‌های معرفی شده جمعیت ثابتی در حدود ۲۰۰ رأس ایجاد کرده اند.

تا سال ۲۰۲۴ تصور بر این است که تعداد ۵۰۰ تا ۶۰۰ رأس از این اوناگر‌ها به باغ‌های انگور یهودی‌ها آسیب رساندند.