اسب میاکو؛ کمیاب‌ترین اسب جهان مشهور به «گنج زنده» که فقط ۵۰ رأس از آن وجود دارد

راز بقا: اسب میاکو (Miyako horse)، نژادی نادر و از نظر فرهنگی ارزشمند، از جزیره میاکو در استان اوکیناوای ژاپن منشأ می‌گیرد. این اسب بومی ژاپن به خاطر جثه کوچک و استقامت بالا شناخته می‌شود و نقشی حیاتی در تاریخ کشاورزی و فرهنگی منطقه ایفا کرده است. 

به گزارش راز بقا، با وجود خطر انقراض در قرن بیستم، تلاش‌های حفاظتی موجب بقای این نژاد شد و آن را به یادگار زنده‌ای از میراث اسبی ژاپن تبدیل کرده است. 

پیشینه تاریخی

به گزارش راز بقا، ریشه‌های اسب میاکو به بیش از ۷۰۰ سال پیش بازمی‌گردد و احتمالاً از طریق مسیر‌های تجاری که ژاپن، چین و جنوب شرق آسیا را به هم متصل می‌کردند، به جزیره وارد شده است. اگرچه شجره ژنتیکی دقیق آن مشخص نیست، اما گمان می‌رود این نژاد از طریق سازگاری طبیعی با محیط گرم‌سیری و ایزوله جزیره شکل گرفته باشد. 

در گذشته، اسب‌های میاکو در جوامع کشاورزی محلی نقش اساسی داشتند. از آنها عمدتاً برای شخم‌زدن زمین، حمل بار و انتقال نیشکر - محصول اصلی جزیره - استفاده می‌شد. این اسب‌ها به خاطر خلق‌وخوی آرام، استقامت زیاد و توانایی‌شان در تحمل شرایط آب‌وهوایی مرطوب و زمین‌های تپه‌ای، بسیار مورد توجه بودند. 

با ورود ماشین‌آلات کشاورزی در اواسط قرن بیستم، نیاز به این اسب‌ها به‌شدت کاهش یافت. تا دهه ۱۹۶۰، تعداد زیادی از اسب‌های میاکو کشته، رها یا با نژاد‌های دیگر ترکیب شدند و بقای آنها به‌شدت تهدید شد. در واکنش به این وضعیت، از دهه ۱۹۸۰ دولت محلی و دوست‌داران حیات وحش، برنامه‌هایی برای حفاظت و بازپروری این نژاد آغاز کردند که به افزایش تدریجی جمعیت آن انجامید.

ویژگی‌های ظاهری و رفتاری

به گزارش راز بقا، اسب‌های میاکو جثه‌ای کوچک دارند و قد آنها معمولاً بین ۱۱۰ تا ۱۲۰ سانتی‌متر است. با این حال، بدن آنها محکم و عضلانی است که برای زمین‌های ناهموار و کار‌های سخت بسیار مناسب است. رنگ بدنشان معمولاً قهوه‌ای تیره یا بلوطی است، اما گاهی رنگ‌های دیگر نیز دیده می‌شود. آنها یال و دمی ضخیم دارند که از آنها در برابر آفتاب شدید و حشرات جزیره محافظت می‌کند. 

برای مطالعه بیشتر بخوانید:

اسب ویاتکا؛ اسب روسی معروف به «روح اورال» که ستون فقرات کشاورزی و معادن روسیه است

«گُلاب»؛ اسب زیبای عربی که ناصرالدین شاه عاشق آن بود و تاجی از جنس طلا داشت!

سلطان اسب ایران؛ چرا به کریم خان زند سلطان اسب ایران می‌گویند؟

از نظر خلق‌وخوی، اسب میاکو به دلیل رفتار آرام، مطیع و باهوش بودن شهرت دارد. این ویژگی‌ها باعث می‌شود که آموزش و نگهداری آنها آسان باشد، حتی توسط کودکان و سالمندان. همچنین، این نژاد اسب پیوند‌های اجتماعی قوی با سایر اعضای گله برقرار می‌کند و توانایی بالایی برای سازگاری با محیط دارد. 

سم این اسب‌ها بسیار محکم است و معمولاً نیازی به نعل ندارد. این ویژگی حاصل سازگاری طبیعی با زمین‌های سنگی و سنت نگهداری بدون نعل توسط کشاورزان محلی است. افزون بر این، آنها مقاومت بالایی در برابر بیماری‌ها دارند که حاصل قرن‌ها انتخاب طبیعی در شرایط سخت محیطی است.

تلاش‌های حفاظتی و اهمیت امروزی

به گزارش راز بقا، تا اواخر قرن بیستم، نژاد میاکو در آستانه انقراض قرار داشت و کمتر از ۲۰ رأس از آن باقی مانده بود. در پاسخ به این وضعیت بحرانی، دولت استان اوکیناوا با همکاری انجمن‌های حفاظتی محلی، برنامه‌های دقیق پرورش و ثبت و نگهداری اسب‌ها را آغاز کرد تا هم اصالت ژنتیکی حفظ شود و هم از هم‌خونی جلوگیری گردد. 

امروزه جمعیت این اسب‌ها اندکی بهبود یافته و حدود ۴۰ تا ۵۰ رأس در جزیره میاکو زندگی می‌کنند، عمدتاً در مناطق حفاظت‌شده و مزارع خصوصی. اگرچه هنوز در فهرست گونه‌های در معرض انقراض قرار دارند، اما نقش فرهنگی آنها پررنگ‌تر شده است. از این اسب‌ها در برنامه‌های آموزشی، فعالیت‌های گردشگری و جشنواره‌های محلی استفاده می‌شود تا میراث زنده‌ای از گذشته کشاورزی و سبک زندگی طبیعی جزیره باشند. 

در سال ۱۹۹۱، اسب میاکو به عنوان «میراث طبیعی ملی» ژاپن ثبت شد و این نژاد رسماً به‌عنوان بخشی از سرمایه فرهنگی کشور شناخته شد. اگرچه دیگر برای کشاورزی استفاده نمی‌شود، اما حضور آنها نمادی از هویت منطقه‌ای، مقاومت در برابر فراموشی، و حفظ پیوند انسان با طبیعت باقی مانده است.