بز کوهی تکشاخ گچساران؛ بز کوهی تکشاخ به رنگ طوسی با شاخ بلند که در کوهستان دیل مشاهده شد و بحث افسانه تکشاخ را دوباره زنده کرد
مشاهدهی یک بز کوهی تکشاخ در کوهستان دیل گچساران، دوباره نگاهها را به شگفتیهای ناشناخته طبیعت ایران جلب کرده است. مشاهده بزهای تکشاخ همیشه محل بحث و جدل بوده و در حالی که بسیاری ادعا میکنند بزهای تک شاخ را دیدهاند، اما علم میگوید که این موارد فقط در افسانه وجود داشته است و هیچ مبنای علمی در زمین واقعیت ندارد.
راز بقا: در دل کوهستان خشک و بادخوردهی دیل، جایی میان صخرههای لخت و مسیرهای تیز و خاکی فیلمی در فضای مجازی منتشر شد که حکایت از مشاهده یک بز کوهی تکشاخ داشت که در میان صخرهها در حال دویدن بود.
به گزارش راز بقا، تصویری که در نگاه اول بیشتر به افسانه میماند تا واقعیت زیستبومی گچساران. اما شاهدان میگویند آنچه دیدند نه خیال بود و نه بازی نور؛ موجودی زنده بود که در ارتفاعات میخرامید و به آرامی در دل چشمانداز گم میشد. همین مشاهده کوتاه، امروز پرسشی بزرگ را پیش روی طبیعتدوستان گذاشته است: آیا کوههای جنوب ایران میزبان پدیدهای نادر و کمسابقهاند؟
«لحظه دیدار»؛ روایتی از تکشاخ کوهستان دیل
به گزارش راز بقا، مشاهدهی بز تکشاخ در دیل، هرچند کوتاه، اما بسیار بااهمیت بود به طوری که دوباره بحث افسانه حیوانات تکشاخ را به ماین کشید. شکل کلی حیوان، رنگ بدن، چابکی در حرکت و نحوهی ایستادن کاملاً مشابه بزهای کوهی منطقه بود؛ تنها تفاوت، نبودن یکی از دو شاخ و حضور یک شاخ کامل و استوار در مرکز خط جمجمه بود. احتمالات گوناگونی دربارهی چنین پدیدهای وجود دارد:
اول نقص مادرزادی در رشد یکی از شاخها، دوم شکست شاخ بر اثر درگیری یا سقوط و سوم یک جهش ژنتیکی نادر که ساختار استخوانی را تغییر داده است.
این اولینبار نیست که در طبیعت ایران نمونههایی از «تکشاخی» دیده میشود؛ هرچند این مشاهدات همیشه پراکنده، بدون عکس شفاف و بدون بررسی علمی دقیق بودهاند. با این حال، همین روایتها نشان میدهد که طبیعت همچنان ظرفیت شگفتزدگی ما را دارد و بعضی پدیدهها تنها زمانی معنا پیدا میکنند که چشم محلیها آنها را ثبت کند.
وقتی شاخها قانون را دور میزنند؛ تکشاخها در طبیعت چقدر واقعیاند؟
به گزارش راز بقا، در ظاهر، «بز تکشاخ» بیشتر یک افسانه است تا یک واقعیت زیستی. اما بررسیهای جهانی نشان میدهد موارد مشابه بارها در نقاط مختلف دنیا گزارش شده است:
بزها و قوچهایی که بهدنبال آسیبدیدگی تنها یک شاخ دارند.
مواردی از همجوشی استخوانی که موجب میشود دو شاخ در ظاهر یکی دیده شوند.
و نمونههای بسیار نادری از جهش ژنتیکی که موجب رشد یک شاخ در یک نقطهی متفاوت میشود.
در دهههای اخیر، تصاویر و گزارشهایی در ترکیه، افغانستان، هیمالیا و حتی قفقاز منتشر شده که حیوانات شاخدار را با یک شاخ نشان میداد. اکثر آنها بعداً یا «آسیبدیدگی» تشخیص داده شدند یا «شاخ در مرحله ریزش». اما مهم این است: طبیعت، تقریبا هرگز قانونمند و قابلپیشبینی کامل نیست.
در برخی نقاط جهان حتی بزهای «فریبنده» دیده شدهاند که شاخهایی با زاویهای خاص دارند و از روبهرو کاملاً تکشاخ بهنظر میرسند. این پدیده به افسانههای بومی و روایتهای مردمی دامن زده و آن را در مرز میان زیستشناسی و اسطوره قرار داده است.
تاریخچه جهانی یک رؤیا؛ از ایران تا جهان، تکشاخها چگونه متولد شدند؟
به گزارش راز بقا، پیش از آنکه بز تکشاخ دیل دیده شود، «تکشاخها» هزاران سال پیش در فرهنگهای مختلف حضور داشتند.
در ایران باستان، نقشبرجستهها و سفالینههایی وجود دارد که جانوران شاخدار را گاه با شاخهایی اغراقشده نشان میدهند؛ گاهی نیز تنها یک شاخ در مرکز سر دیده میشود. گرچه این آثار سندی بر وجود یک گونه متفاوت نیستند، اما نشان میدهد تصور «یک شاخ» در فرهنگ منطقه ریشهدار است.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
مارخور کابلی؛ بز کوهی بسیار نادر مشهور به «گنج زنده» که باارزشترین حیوان افغانستان است
بز کوهی اروپایی؛ بز کوهی شبیه آهو با پاهای فوق عضلانی که یک صخرهنورد استثنایی است
در هند و آسیای میانه، مارخور - بز کوهی با شاخهای پیچشی شگفتانگیز - الهامبخش بسیاری از روایتهای شبهاسطورهای بوده است. در اروپا، «تکشاخ» نماد پاکی، قدرت و معجزه بود. برخی مورخان احتمال میدهند مواجهه مسافران با بزهای شاخدار آسیایی با زاویههای عجیب، بعدها به شکل اسطورهای اروپایی منتقل شده باشد.
حتی فسیل کرگدن عظیمالجثهای به نام «الاسموتریوم» (Elasmotherium) یا همان «تکشاخ سیبری» که یک شاخ بزرگ روی پیشانی داشته، بهعنوان یکی از پایههای واقعگرایانه افسانه یونیکورن معرفی شده است.
به بیان ساده افسانه تکشاخ همیشه جایی بین علم و خیال ایستاده است و مشاهده اخیر در دیل، تنها یک نقطه تازه روی این خط قدیمی است.
تکشاخ دیل، میان افسانه و واقعیت
به گزارش راز بقا، شاید بز تکشاخ کوهستان دیل بعدها توضیحی ساده داشته باشد؛ شاید یک شاخ شکسته بوده، شاید نقص مادرزادی، یا شاید هم یک جهش نادر که هنوز فرصت مستندسازی پیدا نکرده، اما فراتر از هر توضیحی، این مشاهده ارزشمند است؛ زیرا نشان میدهد طبیعت جنوب ایران هنوز زنده، فعال و پر از شگفتیهای ناگفته است.
چنین رویدادهایی نه تنها میتوانند به شناخت بهتر اکوسیستم کوهستانی کمک کنند، بلکه یادآورند که حتی در خشکترین و گرمترین نقاط، زندگی هنوز راهی برای شگفتزایی پیدا میکند.
لینک کپی شد
از میان خبرها
خواندنیها
بز ریشو؛ بز باشکوه وحشی ترکمن و ساکن ایران و ترکمنستان که میتواند دو هفته آب ننوشد و بارش باران یا طوفان را پیشبینی کند
پاژن؛ بز کوهی تنومند مشهور به «سلطان صخرهها» که استاد بالا رفتن از کوههای صعبالعبور است و شاخهایی شبیه شمشیر دارد
تاکین طلایی؛ بز کوهی باشکوه شبیه گاو وحشی با بیش از یک متر قد و ۴۰۰ کیلو وزن که بدنش واکس طبیعی تولید میکند
کَل آبدوست؛ غول باتلاقهای آفریقا با ۳۰۰ کیلو وزن که پوستی بسیار خوشبو دارد و میلیاردرهای جهان برای شکارش صف میکشند!
مارخور تاجیکی؛ بز کوهی نادر با شاخهای پیچخورده که شبیه یک اثر هنریست و شکارچیان بهدنبال شاخهای ارزشمند آن هستند
مارخور کوههای سلیمان؛ بز کوهی بسیار نادر با شاخهای مارپیچی در بلوچستان که شکارچیان برای شکار آن چند میلیارد خرج میکنند
گرانترین شکار جهان؛ چهار میلیارد تومان بدهید و «مارخور» پاکستانی شکار کنید!
بز صخرهپر؛ ماهرترین پستاندار صخرهنورد که هرگز آب نمینوشد و مانند بالرینها روی نوک سُمهایش راه میرود و عمودی میپرد
مارخور آستور؛ بز کوهی غولپیکر که استفراغش همقیمت طلاست و شکارچیان برای شکارش تا چند میلیارد هزینه میکنند!
گورال چینی؛ بز صخرهای با شمایلی شبیه آهو که کف سمهایش مانند لاستیک است و عمودی از کوه بالا میرود!
کل یالدار سیاه؛ کل آفریقایی با شاخهای خنجر مانند که با سرعت اسب میدود و صدایی شبیه قورباغه دارد!
ارسال نظر
ویدیوهای برگزیده
دنیای گیاهان
علم و کیهان