کشف یا مهار آتش؛ وقتی انسانهای اولیه نخستین آتش را روشن کردند جمعیت زمین چقدر بود و انسانها بیشتر کجا زندگی میکردند؟
مهار آتش یکی از بزرگترین نقاط عطف تاریخ بشر بود. در دورانی که زمین سرد و پرخطر بود و جمعیت انسانها تنها چند ده هزار نفر بود، آتش زندگی انسانها را تغییر داد، امنیت، غذا و توسعه مغز را ممکن ساخت و مسیر تمدن را آغاز کرد.
راز بقا: مهار آتش یکی از مهمترین و تعیینکنندهترین لحظات تاریخ بشر است. لحظهای که انسان از موجودی ضعیف و وابسته به طبیعت، به گونهای تبدیل شد که توانست محیط اطراف خود را تغییر دهد. برخلاف تصور عمومی، آتش اختراع نشد؛ بلکه انسان آن را در طبیعت کشف کرد و بهتدریج یاد گرفت چگونه آن را مهار و کنترل کند. اما زمانی که این اتفاق رخ داد، زمین چه وضعیتی داشت؟ جمعیت انسانها چقدر بود؟ و شیوه زندگی آنها چگونه شکل گرفته بود؟
آتش اختراع نشد؛ کشف و مهار شد
به گزارش راز بقا، آتش میلیونها سال پیش از ظهور انسان در طبیعت وجود داشت. برخورد صاعقه با درختان، آتشفشانها و آتشسوزیهای طبیعی باعث شکلگیری آتش میشد. انسانهای اولیه ابتدا فقط شاهد این پدیده بودند؛ نیرویی ترسناک و در عین حال حیاتی.
تحول واقعی زمانی رخ داد که انسان توانست:
آتش را حفظ کند، آن را کنترل نماید و بعدها روشهای روشن کردن آن را بیاموزد.
بنابراین، آنچه در تاریخ بشر اهمیت دارد، نه اختراع آتش، بلکه مهار و استفاده آگاهانه از آن است؛ مهارتی که مسیر تکامل انسان را برای همیشه تغییر داد.
زمان مهار آتش توسط انسان
بر اساس شواهد باستانشناسی، انسانها حدود ۱ تا ۱.۵ میلیون سال پیش توانستند آتش را مهار کنند. گونهای از انسان به نام هومو ارکتوس نقش اصلی را در این تحول ایفا کرد.
آثار بهجامانده از خاکستر، استخوانهای سوخته و محلهای نگهداری آتش در آفریقا، خاورمیانه و بخشهایی از آسیا نشان میدهد که استفاده از آتش بهصورت هدفمند در این دوران آغاز شده است. این اتفاق بسیار زودتر از شکلگیری کشاورزی، شهرنشینی یا تمدن رخ داد.
وضعیت زمین در زمان مهار آتش
زمین در آن دوران، محیطی کاملاً متفاوت با امروز داشت.
از نظر اقلیمی، سیاره درگیر دورههای اولیه عصر یخبندان بود. دمای زمین بهطور میانگین سردتر از امروز بود و تغییرات آبوهوایی شدید و ناگهانی رخ میداد. یخچالهای عظیم بخشهای وسیعی از اروپا، آسیا و آمریکای شمالی را پوشانده بودند.
از نظر زیستی، زمین مملو از حیات وحش خطرناک و غولپیکر بود. حیواناتی مانند ماموتهای پشمالو، ببرهای دندانخنجری، کرگدنهای عظیم و خرسهای بزرگ در زیستبومهای مختلف زندگی میکردند. در چنین جهانی، انسان نه شکارچی برتر، بلکه یکی از آسیبپذیرترین موجودات زنده محسوب میشد.
جمعیت انسانها در آن زمان
جمعیت انسانها در دوران مهار آتش بسیار اندک بود. تخمین دانشمندان نشان میدهد که جمعیت کل انسانها در سراسر زمین بین ۱۰ هزار تا حداکثر ۱۰۰ هزار نفر بوده است.
این انسانها بهصورت پراکنده و در گروههای کوچک زندگی میکردند. به گزارش راز بقا بیشترین تمرکز جمعیت در آفریقا بود و گروههایی نیز بهتدریج به خاورمیانه، اروپا و آسیا مهاجرت کردند. ارتباط میان این گروهها بسیار محدود یا تقریباً وجود نداشت.
انسانها چه شکلی بودند؟
انسانهای آن دوره، از نظر ظاهری و فیزیولوژیکی تفاوت زیادی با انسان امروزی داشتند. گونه غالب، هومو ارکتوس، بدنی قوی و استخوانبندی ضخیم داشت که برای بقا در محیطهای سخت طراحی شده بود.
مغز آنها کوچکتر از مغز انسان امروزی بود، اما توانایی یادگیری، تقلید و همکاری گروهی در آنها بهوضوح دیده میشد. همین تواناییها زمینهساز استفاده هدفمند از آتش شد.
شیوه زندگی انسانهای اولیه
سبک زندگی انسانها کاملاً بر پایه شکار و گردآوری استوار بود. آنها حیوانات را شکار میکردند و از گیاهان خوراکی، میوهها و ریشهها تغذیه مینمودند. ذخیرهسازی غذا وجود نداشت و بقا وابسته به دسترسی روزانه به منابع غذایی بود.
انسانها در غارها، پناهگاههای طبیعی یا فضاهای باز نزدیک رودخانهها زندگی میکردند. کوچنشینی بخش جداییناپذیر زندگی آنها بود؛ هر زمان که منابع غذایی کاهش مییافت، گروه مجبور به مهاجرت میشد.
تأثیر مهار آتش بر زندگی انسان
مهار آتش تحولی بنیادین در زندگی انسان ایجاد کرد.
نخست، پخت غذا باعث شد مواد غذایی قابلهضمتر شوند و انرژی بیشتری در اختیار بدن قرار گیرد. این موضوع نقش مهمی در رشد مغز انسان داشت.
دوم، آتش امکان تولید گرما را فراهم کرد و انسان توانست در مناطق سردتر زندگی کند. این مسئله دامنه زیست انسان را بهطور چشمگیری گسترش داد.
سوم، آتش بهعنوان یک عامل بازدارنده در برابر حیوانات وحشی عمل میکرد و امنیت شبانه را افزایش میداد.
چهارم، نور آتش باعث شد شب به زمان تعامل اجتماعی تبدیل شود. ارتباطات انسانی، انتقال تجربیات و شکلگیری زبان ابتدایی در کنار آتش آغاز شد.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
رازهای زایمان انسانهای اولیه؛ چگونه در سختترین شرایط نسل بشر تا به امروز حفظ شد؟
چرا انسانهای اولیه دندانهای سالمتری از ما داشتند؟
عمر انسانهای اولیه چقدر بود؟ آیا انسانهای نخستین بیشتر از ما عمر میکردند؟
اگر آتش مهار نمیشد چه اتفاقی میافتاد؟
بسیاری از پژوهشگران معتقدند بدون مهار آتش، مسیر تکامل انسان کاملاً متفاوت میبود. مغز انسان احتمالاً هرگز به اندازه کنونی رشد نمیکرد، انسان نمیتوانست از آفریقا فراتر رود و تمدن، علم و فناوری شکل نمیگرفت.
آتش، کلید عبور انسان از مرز بقا به سمت فرهنگ و تمدن بود.
به گزارش راز بقا زمانی که انسان آتش را مهار کرد، زمین سیارهای سرد، خطرناک و پر از شکارچیان عظیم بود. جمعیت انسانها بسیار اندک و زندگی آنها وابسته به شکار و کوچنشینی بود. با این حال، مهار آتش همهچیز را تغییر داد و انسان را در مسیر تبدیل شدن به گونهای اندیشمند و تمدنساز قرار داد.
شعلهای کوچک در دل طبیعت وحشی، سرنوشت کل بشر را برای همیشه دگرگون کرد.
لینک کپی شد
از میان خبرها
خواندنیها
از پسته تا گوسفند بربری؛ انسانهای اولیه قبل از عصر کشاورزی چه میخوردند؟
لوسی؛ فسیل شگفتانگیز ۳.۲ میلیون ساله که رازهای تکامل انسان را فاش کرد و تاریخ را تغییر داد
نحوه استخراج فلزات توسط انسانهای اولیه مشخص شد؛ چرا بشر وارد عصر آهن شد؟!
قد انسانهای اولیه چقدر بود؛ از ما بلندتر بودند یا کوتاهتر؟
انسانها از چه زمانی روی زمین زندگی میکردند؟ اولین خانه آنها کجا بود؟
کشف تکاندهنده ابزار سنگی برای قصابی و خوردن گوشت انسان؛ انسانهای اولیه یکدیگر را میخوردند!
عمر انسانهای اولیه چقدر بود؟ آیا انسانهای نخستین بیشتر از ما عمر میکردند؟
با «دَنی»، دختر مرموزی که نتیجه عشق یک نئاندرتال و انسان دنیسووان بود آشنا شوید
ارسال نظر
ویدیوهای برگزیده
دنیای گیاهان
علم و کیهان