موجودات فضایی واقعا چه شکلی هستند؟

راز بقا: گمانه زنی در خصوص اینکه موجودات فضایی چه شکلی هستند، باعث سرگرم نگه داشتن کودکان، فیلم سازان و دانشمندان شده است. اگر آن‌ها وجود داشته باشند، آیا شکل و شمایلی مشابه ما خواهند داشت یا ورای تصورات وهم آلود ما خواهند بود؟ پاسخ سوال فوق به نگرش ما درباره‌ی نحوه عملکرد فرگشت در ژرف‌ترین سطوح بستگی دارد.

هالیوود در طول سالیان فیلم‌های متعددی با مضمون موجودات فضایی ساخته است. اکنون که جلوه‌های ویژه CGI هر چیزی را ممکن کرده، موجودات فضایی شباهت بیشتری با انسان پیدا کرده اند تا بیننده بتواند رابطه‌ای عاطفی با آن‌ها برقرار نماید، مثل موجودات فضایی در فیلم آواتار که جیمز کامرون آن را ساخت.

در حال حاضر، تنها شکل‌های زندگی قابل مطالعه روی زمین هستند که منشأ شان به حدود ۳.۵ میلیارد سال پیش بر می‌گردد، ولی این نیاکان مشترک به تنهایی باعث پدیدار گشتن بیست میلیون گونه‌ی جانوری شد. این توده‌ها در گروه‌هایی به نام شاخه جانوری طبقه بندی می‌شوند. اما زمانی که حیوانات برای نخستین بار حدود ۵۴۲ میلیون سال پیش در انفجار کامبرین در قالب گونه‌های مختلف پا به عرصه وجود گذاشتند، احتمالا زمین از تنوع بزرگی از گونه‌ها برخوردار بوده است. اوپابینیان پنج چشم را در تصویر زیر یا دینومیشوس گُل مانند را همراه به همراه خویشاوندان دور ما یعنی “طنابدار پیکایا” در نظر بگیرید.

فسیل پنج چشمی به نام اوپابینیا می‌توانست امروزه زمینه ساز به دنیا آمدن حیوانات پنج چشم باشد.

روند ِ نوار زندگی

زیست شناسی به نام استفان جی گولد در آزمایش معروفی این سوال را مطرح کرد که چه می‌شود ما “نوار زندگی” را به نقطه اول برگردانیم و مجددا ضبط کنیم. گولد به اهمیت احتمال در فرگشت تاکید کرد: یک مسئله ناچیز را تغییر دهید و پیامد‌های آن را از طریق زمان بزرگنمایی کنید. بنا به تاریخی که ما از آن خبر داریم، پیکایا یا موجودی شبیه آن توانست زنده بماند و منجر به پدید آمدن ماهی ها، دوزیستان، خزندگان، پستانداران و انسان‌ها گردید.

اما در صورت مرگ پیکایا چه اتفاقی می‌افتاد؟ شاید گروه‌های دیگر زمینه ساز به وجود آمدن موجودات هوشمندی می‌شدند یا شاید شرایط طوری رقم می‌خورد که انسان امروزی به جای داشتن دو چشم عادی از پنج چشم برای مشاهده برخوردار بود. پس اگر منشأ پدیدار شدن انسان نقطه عطفی باشد، چرا باید موجودات فضایی که در دوردست‌ها قرار دارند، به انسان شباهت داشته باشند، موجوداتی که در سیاره‌های متفاوتی تکامل یافته اند.

بر اساس یافته‌های سایمون کانوی موریس زیست شناس تکاملی، پاسخ سوال فوق در پدیده‌ی همگرایی تکاملی نهفته است: فرایندی که از طریق آن، حیوانات دارای ارتباط دور شباهت بسیاری با همدیگر پیدا می‌کنند. برای مثال، شکل ساده‌ی دلفین ها، ماهی تونا و ایکتیوسور (ماهی خزنده سانان)، همگی بطور مستقل در واکنش به فشار‌های انتخابی یکسان فرگشت پیدا کردند. آن‌ها درصدد حرکت پرسرعت در داخل آب بودند.

جانور طنابدار ابتدایی، گروهی که انسان‌ها به آن تعلق دارند.

اما چه جنبه‌هایی از زیست شناسی موجودات فضایی بیگانه توجه‌ها را بسوی خود جلب می‌کند؟ بیوشیمی کربنی محتمل است چرا که کربن قابلیت تشکیل زنجیره‌های محکم را دارد، اما پیوند‌های به وجود آمده با سایر عناصر به راحتی از هم می‌پاشند. عناصر دیگری نظیر سیلیکون و سولفور پیوند‌های ناپایداری را در دما‌های زمین مانند تشکیل می‌دهند. آب یا برخی از حلال‌های دیگر نیز ضروری به نظر می‌رسند. برای اینکه فرگشت رخ دهد، باید ساز و کار‌هایی جهت ذخیره سازی و تکرار اطلاعات از طریق DNA، RNA و ... وجود داشته باشد. گرچه نخستین سلول‌های روی زمین قدری زود ظاهر شدند، ولی فرگشت حیوانات چند سلولی نزدیک به سه میلیارد سال طول کشید. پس این گمانه زنی به قوت خود باقی است که حیات در سایر سیارات نتوانسته از مرحله تک سلولی خارج شود.

احتمال می‌رود در سیاره‌ای مشابه زمین تشعشع ناشی از ستارگان بیگانه بعنوان منبع انرژی در مسیر‌های بیوشیمیایی مورد استفاده قرار گیرد. استفاده‌ی کارآمد از نور نیازمند سیستمی قدرتمند برای ذخیره سازی نور می‌باشد. اشکال و عادات مشابهی در کره زمین تکامل یافته اند. به همین منظور، وجود سیاراتی با اشکال مشابه زمین دور از انتظار نخواهد بود.

فارغ از چند مورد استثنا، حیوانات یا از همدیگر و یا از تولید کننده‌های اصلی تغذیه می‌کنند و البته راه‌های متعددی برای انجام این کار وجود دارد. حیوانات برای خوردن غذا نیازمند حرکت دادن دهان شان هستند. پس به تبع آن، حیوانات از سر و اندامی برای تخلیه مدفوع برخوردارند. دندان‌ها و آرواره‌ها نیز به منظور نگه داشتن و خرد کردن مواد غذایی تکامل پیدا کرده اند. حرکت روی سطوح سخت به ساختار‌های پیچیده‌ای نیاز دارد (مثل پای عضلانی، مژه و ...). پس بخش‌های جلویی و پستی نیز به وجود آمده اند. لذا، تقارن دو جانبه (راست/چپ) در حیوانات ایفای نقش می‌کند.

“وٍتا”‌ی (Weta) عظیم الجثه: یکی از بزرگترین حشرات.

بررسی احتمال شباهت حشرات هوشمند عظیم الجثه

اکنون به بررسی احتمال موجودات هوشمند دارای مغز بزرگ می‌پردازیم که از قابلیت طی کردن فواصل میان ستاره‌ای برخوردار اند. تاکنون حشرات به عنوان غنی‌ترین گونه‌های موجود در کره زمین شناخته شده اند. پس این احتمال هم وجود دارد که موجودات فضایی بیگانه شبیه حشرات باشند. متاسفانه، داشتن اسکلت در بخش خارجی رشد را با دشواری همراه می‌سازد. در سیاره‌های زمین مانند، حیوانات نسبتا کمی با اسکلت خارجی در طول فرآیند پوست اندازی در اثر وزن خود در هم می‌شکنند.

مغز‌های نسبتا بزرگ با قابلیت استفاده از ابزار آلات و حل مسئله در کره زمین ظهور یافته و چندین بار از مراحل فرگشت گذر کرده اند: همانطور که در میمون ها، وال ها، دلفین ها، سگ ها، اختاپوس ها، کلاغ‌ها و طوطی‌ها می‌بینید. با این حال، میمون‌ها از ابزار‌هایی برای استفاده در سطوح بزرگتری برخوردار گشته اند که آن را به نتیجه‌ی راه رفتن روی دو پا نسبت می‌دهند. فلذا منشأ زبان نوشتاری تا حدودی فاش می‌شود. در اثر فرآیند فرگشت انسان، اندام‌های بسیاری به صورت جفت شکل می‌گیرند. برخی دیگر از عناصر طرح بدنی ما تا حدودی چیزی بیش از احتمال نیستند.

در واقع، بیشتر گونه‌ها در طول فرایند رشد و توسعه شان در معرض عدم انعطاف پذیری قرار گرفته اند. پشت سر گذاشتن عملکرد تصادفی یکی از بزرگترین چالش‌های زیست شناسی تکاملی بر شمرده می‌شود چرا که می‌تواند ما را در رسیدن به درک بهتری از چگونگی تفاوت شکل موجودات فضایی بیگانه با ما یاری رساند. ما با بهره‌گیری از ارسال‌های رادیویی یا گاما در جستجوی زندگی هوشمند در فضا هستیم. به همین منظور، سیارات زمین مانند در اولویت قرار دارند. جستجو برای نوعی از حیات که برای ما قابل شناخت است از جستجو برای نوعی از حیات که از چند و، چون آن بی خبریم، راحت‌تر می‌باشد.

منبع: بیگ بنگ