«نیلوفر آبی غول‌پیکر»؛ گیاه عجیبی که قطر برگ‌هایش ۳ متر است و ۲۲۶ کیلو وزن دارد!

راز بقا: «نیلوفر آبی غول‌پیکر» که تحت عنوان «ویکتوریا آمازونیکا» نیز خوانده می‌شود گونه‌ای از گیاهان گلدار است که دومین گونه از خانواده نیلوفر آبی Nymphaeaceae است. در برزیل «ویکتوریا رجیا» و در اینکا به نام «آتون سیساک» یا همان «گل بزرگ» نامیده می‌شود. منطقه بومی آن گرمسیری آمریکای جنوبی، به ویژه گویان و حوضه آمازون است.

ویژگی‌های نیلوفر آبی غول‌پیکر 

به گزارش راز بقا، ویکتوریا آمازونیکا دارای برگ‌های بسیار بزرگ (لامینا) (معمولاً به آن‌ها «بالشتک» می‌گویند)، به قطر تا ۳ متر که روی سطح آب روی یک ساقه غوطه ور (دمبرگ) شناور هستند و طول این برگ‌ها ۷- ۸ متر است که به لحاظ وزن اگر وزن به طور مساوی در تمام سطح برگ توزیع شود رقیب آناکوندای سبز، یک مار محلی در زیستگاهش است. این برگ‌ها شناور هستند. 

«نیلوفر آبی غول پیکر» با استفاده از قسمت کوچک و توسعه نیافته‌ای به نام غنچه با بیرون راندن سایر گیاهان و بقایای سطح آب برای برگ خود جا باز می‌کند. این موضوع به برگ اجازه می‌دهد تا قطر ۳ متر رشد کند و نور خورشید و مواد مغذی زیادی برای فتوسنتز فراهم کند.

در سال ۱۸۹۶ یک برگ آمازونیکا در تاور گروو پارک، سنت لوئیس میسوری با وزن «بی سابقه» ۱۱۳.۶ کیلوگرم پیدا شد. با این حال، در سال ۱۸۶۷، ویلیام سووربی از باغ گیاه‌شناسی پارک ریجنتز در لندن، یک برگ ۱۹۴ کیلوگرمی با قطر ۱۶۸ سانتی‌متر کاشت. از طرف دیگر در «خنت» بلژیک یک برگ ۲۲۶ کیلوگرمی نیلوفر آبی رشد کرد که به لحاظ وزن دومین نیلوفر آبی بزرگ در جهان است.

برای مطالعه بیشتر بخوانید:

عجیب‌ترین گل جهان؛ گیاهی خون‌آشام که نه ریشه دارد نه برگ و بوی مدفوع می‌دهد!

نیلوفر آبی غول‌پیکر بومی آب‌های کم عمق حوضه رودخانه آمازون است. این گیاه در زیستگاه بومی خود، گل‌ها ابتدا با غروب خورشید شروع به باز شدن می‌کنند و باز شدن کامل آن تا ۴۸ ساعت طول می‌کشد. این گل‌ها می‌توانند تا ۴۰ سانتی‌متر قطر و ۱.۶ کیلوگرم وزن رشد کنند، که به لحاظ وزن فقط اعضای جنس رافلزیا از آن بیشتر می‌کنند. همه گل‌های یک گیاه خاص، در یک دوره معین، یا همه ماده هستند یا همه نر، بنابراین گرده‌افشانی باید توسط توسط یک عامل بیرونی دیگر صورت بگیرد و از گرده‌افشانی توسط خودش جلوگیری شود.

ساقه و سطح زیرین برگ‌ها با خار‌های کوچک زیادی پوشانده شده است تا از خود در برابر ماهی‌ها و سایر گیاهخوارانی که در زیر آب زندگی می‌کنند دفاع کند، اگرچه آن‌ها همچنین می‌توانند نقش تهاجمی در خرد کردن گیاهان رقیب مجاورت خود داشته باشند، زیرا نیلوفر در حالی که به طور تهاجمی باز می‌شود نور خورشید را در آغوش می‌گیرد و گیاهان دیگر را که مستقیماً زیر برگ‌های آن قرار دارند از چنین منبع حیاتی محروم می‌کند و به‌طور قابل‌توجهی آب‌های زیر را تاریک می‌کند. نیلوفر‌های آبی غول پیکر جوان حتی شناخته شده اند که ساقه‌ها و جوانه‌های خاردار خود را در حین رشد به اطراف می‌چرخانند تا به زور برای خود فضا ایجاد کنند.

تاریخچه گیاه نیلوفر آبی غول‌پیکر

ویکتوریا آمازونیکا، توسط «تادئوش هانکه» در سال ۱۸۰۱ توصیف شد. این گیاه زمانی موضوع رقابت بین باغبانان دوره ویکتوریا در انگلستان بود. «باغبانان» ویکتوریایی مانند دوک دوونشایر و دوک نورثامبرلند که همیشه به دنبال گونه‌های جدید و دیدنی برای تحت تأثیر قرار دادن همتایان خود بودند، رقابتی اخلاقی را آغاز کردند تا اولین کسانی باشند که این گونه را کاشتند. دو دوک فوق‌الذکر اولین کسانی بودند که به این هدف دست یافتند، جوزف پکستون (دوک دوونشایر) در نوامبر ۱۸۴۹ اولین نفر بود که زیستگاه باتلاقی گرم نیلوفر آبی را به صورت مصنوعی بازسازی کرد (در زمستان انگلستان گرم کردن فضا تنها با دیگ‌های زغال‌سنگ کار آسانی نیست)، و «آقای آیویسون» دومین و دائما موفق‌تر (برای نورثامبرلند) «سایون هاوس» در غرب لندن همین کار را انجام داد. 

این گونه تخیل عموم را به خود جلب کرد و موضوع چندین تک نگاری بود. تصاویر گیاه‌شناسی نمونه‌های پرورش‌یافته ویکتوریا آمازونیکا در اثر فیچ و «دبلیو. هوکر» در سال ۱۸۵۱ در آتنئوم مورد تحسین منتقدان قرار گرفت، «آن‌ها دقیق و زیبا هستند». دوک دوونشایر یکی از اولین گل‌ها را به ملکه ویکتوریا تقدیم کرد و آن را به افتخار او نامگذاری کرد. نیلوفر با سطح زیرین آجدار و برگ‌های شبکه‌بندی شده «مانند تیر‌های عرضی و محافظ»، الهام‌بخش پکستون برای ساخت کریستال پالاس بود، ساختمانی که چهار برابر ساختمان سنت پیتر در رم بود.

نکته جالب اینکه این گیاه در نشان رسمی گویان به تصویر کشیده شده است.