کشف ستاره‌ای غیرعادی با سرعتی عجیب که شاید از کهکشان راه شیری خارج شود!

راز بقا: اخترشناسان می‌گویند یک جرم کیهانی غیرعادی شناسایی کرده‌اند که با چنان سرعتی در کهکشان راه شیری حرکت می‌کند که احتمال دارد از گرانش کهکشان بگریزد و به فضای میان‌کهکشانی برسد.

به گزارش سی‌ان‌ان، این جرم که احتمالا یک ستاره سرخ و کم‌نور است، با سرعتی حدود ۶۰۰ کیلومتر بر ثانیه حرکت می‌کند. این در حالی است که خورشید در مدارش به دور کهکشان با سرعتی حدود ۲۰۰ کیلومتر بر ثانیه در حرکت است.

دانشمندان می‌گویند اگر وجود این جرم با این مشخصات تایید شود، نخستین «ستاره کم‌جرم با سرعت فوق‌العاده» خواهد بود. بر اساس تحقیقات اخترشناسان، این کشف می‌تواند نقطه عطفی در شناخت ستاره‌های کم‌جرم و نادر باشد.

این ستاره که با نام علمی CWISE J ۱۲۴۹۰۹.۰۸+۳۶۲۱۱۶.۰ که به اختصار ۳۶+جی۱۲۴۹ (J ۱۲۴۹+۳۶) نامیده می‌شود، در تحقیقاتی کشف شد که هدف آن یافتن شواهدی از اجرام ناشناخته یا سیاره‌ای فرضی به نام «سیاره ۹» در مناطقی از منظومه شمسی بود که فراتر از نپتون قرار دارند. دانشمندان در این پروژه به دنبال یافتن الگو‌ها و ناهنجاری‌هایی در تصاویر و داده‌های جمع‌آوری‌شده ماموریت نقشه‌برداری فروسرخ مشهور به «وایز» (WISE) بودند.

این ماموریت بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۱، آسمان را در طیف فروسرخ نقشه‌برداری کرد و پس از آن برای رصد سیارک‌ها و دنباله‌دار‌های نزدیک زمین به ماموریت دیگری تغییر کاربری داد و در ماه اوت ۲۰۲۴ به طور کامل بازنشسته شد.

یکی از دلایلی که این ستاره توجه دانشمندان را به خود جلب کرد، این است که این ستاره با سرعتی حدود یک دهم درصد سرعت نور در حرکت بود. پس از مشاهده اولیه، با استفاده از تلسکوپ‌های زمینی متعدد رصد‌های بیشتری انجام شد که به تایید این کشف کمک کرد. این رصد‌ها در نهایت نشان دادند که این جرم با سرعتی حرکت می‌کند که ممکن است سبب شود از کهکشان راه شیری خارج شود.

این ستاره کم‌جرم ابتدا در هیچ دسته‌ای از اجرام شناخته‌شده جای نمی‌گرفت و اخترشناسان را به این فکر وا داشت که آیا با یک ستاره کم‌جرم مواجه شده‌اند یا با یک کوتوله قهوه‌ای.

کوتوله‌های قهوه‌ای به اجرامی گفته می‌شود که جرم آن‌ها بیشتر از سیارات است، ولی در عین حال به اندازه‌ای هم نیست که به یک ستاره تبدیل شوند. در پروژه‌های علمی دانشمندان تاکنون بیش از چهار هزار کوتوله قهوه‌ای کشف شده، اما هیچ‌کدام از آن‌ها مانند این ستاره که جدید، با این سرعت سرسام‌آور به سوی خارج از کهکشان در حرکت نبوده‌اند.

دو سناریو احتمالی

پژوهشگران بر این باورند دو سناریو احتمالی می‌تواند این ستاره را در مسیر کنونی‌اش قرار داده باشد. نخستین احتمال این است که این ستاره همراه یک کوتوله سفید بوده است. کوتوله سفید هسته باقی‌مانده یک ستاره مرده است که سوخت هسته‌ای خود را از دست داده است. در این نوع سیستم‌های دوتایی، اگر دو ستاره به هم نزدیک باشند، کوتوله سفید ممکن است جرم ستاره همدم را به خود جذب کند و در نهایت یک انفجار نواختری رخ دهد.

در این نوع انفجار ابرنواختری، کوتوله سفید به طور کامل از بین می‌رود و ستاره همدم آن از قید گرانش آزاد می‌شود و با همان سرعتی که در مدار داشت، به همراه کمی افزایش سرعت ناشی از انفجار، به حرکتش ادامه می‌دهد.

احتمال دوم این است که این ستاره در خوشه‌ای کروی قرار داشته که در آن، مجموعه‌ای از ستارگان نزدیک هم قرار گرفته‌اند. اخترشناسان می‌گویند که در مرکز چنین خوشه‌هایی، ممکن است سیاهچاله‌هایی با جرم‌های مختلف وجود داشته باشند که می‌توانند ستارگان را به بیرون پرتاب کنند.

بر اساس این سناریو، برهم‌کنش پیچیده میان سه جرم کیهانی می‌تواند ستاره‌ای مانند این ستاره پرسرعت را از خوشه کروی به بیرون پرتاب کند و آن را در مسیری مانند آنچه اکنون مشاهده می‌کنیم، قرار دهد.

اخترشناسان می‌گویند این کشف می‌تواند برای بررسی ستارگان کم‌جرم خوشه‌های ستاره‌ای راه‌های جدیدی باز کند. اخترشناسان با ردگیری مسیر این ستاره و شناسایی خوشه‌ای که ممکن است این ستاره از آن آمده باشد، می‌توانند در مورد شکل‌گیری و تکامل کهکشان ما به جزئیات بیشتری دست یابند.

اکنون دانشمندان امیدوارند با بررسی بیشتر ترکیبات عناصر این ستاره درباره چگونگی قرار گرفتن آن در این مسیر به سرنخ‌های بیشتری پی ببرند. به گفته آن‌ها انفجار کوتوله سفید می‌تواند عناصر سنگینی ایجاد کند که ممکن است در اطراف این ستاره پرسرعت وجود داشته باشد. به همین ترتیب، ستارگان در خوشه‌های کروی در سراسر کهکشان راه شیری الگو‌های مشخصی از عناصر دارند که می‌توانند به عنوان شناسنامه‌ای برای شناسایی خاستگاه آن‌ها عمل کنند.

این کشف در نهایت می‌تواند به شناخت بهتر ستارگان کم‌جرم با سرعت بالا که تحت شتاب‌های شدید قرار گرفته‌اند، کمک کند و به دانشمندان امکان دهد فرایند‌های کیهانی پیچیده‌ای را که این اجرام را در چنین مسیر‌هایی قرار می‌دهند، بهتر بشناسند.