












راز بقا: ترکیبگیری حیوانات مختلف همیشه کنجکاوی دانشمندان، کشاورزان و دوستداران طبیعت را برانگیخته است. در میان پرندگان، یکی از جالبترین، اما کمتر شناختهشدهترین هیبریدها، فیکن (Phicken) است؛ ترکیبی از یک مرغ اهلی (Gallus gallus domesticus) و یک قرقاول (Phasianus colchicus). این پرنده منحصربهفرد، ویژگیهایی از هر دو والد خود را به ارث برده و نتیجهای خیرهکننده و گاه غیرقابل پیشبینی در رفتار و ظاهر بهوجود آورده که مورد توجه پرورشدهندگان، پژوهشگران و علاقهمندان به پرندگان قرار گرفته است.
به گزارش راز بقا، ایده ترکیب مرغ و قرقاول به دههها پیش بازمیگردد؛ عمدتاً توسط پژوهشگران یا پرورشدهندگان کنجکاو که به دنبال تجربههای ژنتیکی جدید بودهاند. از آنجا که مرغ و قرقاول هر دو از خانواده Phasianidae هستند، ترکیب آنها از نظر بیولوژیکی در شرایط خاصی ممکن است. با این حال، چنین ترکیبی بهندرت بهصورت طبیعی رخ میدهد و معمولاً نیازمند مداخله انسانی و شرایط خاص پرورشی است.
در اکثر موارد، قرقاول نر با مرغ ماده ترکیب میشود تا جوجههای فیکن به دنیا بیایند. به گزارش راز بقا ترکیب معکوس (خروس با قرقاول ماده) بسیار نادر و اغلب ناموفق است، زیرا تفاوتهای زیستی زیادی در رفتار تخمگذاری و جوجهکشی بین این دو پرنده وجود دارد.
فیکنها ترکیبی از ویژگیهای ظاهری مرغ و قرقاول هستند. بسته به نژاد والدین، ظاهر آنها میتواند متفاوت باشد، اما ویژگیهای رایج شامل موارد زیر است:
طرح پرها: معمولاً رنگ و درخشش پرهای قرقاول را با حجم بیشتر پرهای بدن مرغ ترکیب میکنند.
اندازه: فیکنها اغلب از قرقاول بزرگتر و از مرغ کوچکتر هستند.
سر و تاج: ممکن است تاج کوچکی داشته باشند یا اصلاً نداشته باشند (ویژگی قرقاول)، اما برخی نیز تاجهای مرغیتر دارند.
دم: دم آنها بلندتر و تزئینیتر از مرغ است و شباهت بیشتری به دم قرقاول دارد.
پاها: پاهای آنها بلندتر و باریکتر از مرغ است که برای دویدن و جهیدن مناسب است.
یکی از چالشبرانگیزترین جنبههای نگهداری از فیکن، رفتار آنها است. به گزارش راز بقا مرغها معمولاً آرام و اهلی هستند، در حالی که قرقاولها وحشی و پرجنبوجوشاند. این تفاوت باعث میشود فیکنها پرندههایی پرتحرک، هشداردهنده و مستعد پرواز باشند.
در نتیجه، باید آنها را در محیطهای محصور با حفاظ مناسب نگهداری کرد، چرا که به راحتی قادر به پرواز و فرار هستند. آنها نسبت به تماس با انسان حساسترند و معمولاً اهلی نمیشوند؛ بنابراین برای مزرعههای کوچک یا خانگی که ارتباط نزدیک با پرندگان مد نظر است، گزینه مناسبی نیستند.
فیکنها در محیطهای آرام و طبیعی بهتر رشد میکنند و استرس، سر و صدای زیاد یا تغییرات محیطی میتواند بر رفتار آنها تأثیر منفی بگذارد.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
جفتگیری اردک و غاز؛ چرا جفتگیری اردکها و غازها نادر است؟ جوجه آنها چه شکلی میشود؟
«کُمره» یا «دُووک»؛ پرنده حاصل جفتگیری نادر کبوتر و قمری که سخت متولد میشود و عقیم میماند!
یکی از نقاط ضعف رایج در ترکیبهای بینگونهای، ناباروری است. اکثر فیکنها بهویژه نرها نابارور هستند. یعنی حتی اگر رفتار جفتگیری نشان دهند، توانایی تولیدمثل طبیعی ندارند.
برخی فیکنهای ماده ممکن است تخم بگذارند، اما تعداد آن کم است و معمولاً تخمها بارور نیستند. به همین دلیل، تداوم نسل فیکن نیازمند ترکیب مداوم بین مرغ و قرقاول است. به گزارش راز بقا در برخی موارد نادر، ممکن است فیکن ماده با یکی از والدین (مرغ یا قرقاول) جفت شود و تخم بارور بگذارد، اما این اتفاق بسیار نادر و غیرقابلاتکا است.
فیکنها مانند والدین خود، همهچیزخوار هستند. رژیم غذایی مناسب برای آنها شامل موارد زیر است:
دانه و خوراک پرورشی مخصوص پرندگان وحشی یا مرغ، سبزیجات و گیاهان تازه برای تأمین ویتامینها و مواد معدنی و حشرات و کرمها که در صورت پرورش آزاد میتوانند شکار کنند. به گزارش راز بقا با توجه به متابولیسم بالاتر آنها نسبت به مرغهای معمولی، رژیم غذایی آنها باید پروتئین بالاتری داشته باشد، بهویژه در دوره رشد یا پرریزی.
نگهداری از فیکن نیاز به ترکیبی از شرایط مرغداری و زیستگاه طبیعی دارد. آنها به موارد زیر نیاز دارند:
محفظهای امن و مقاوم در برابر شکارچیان، فضای عمودی و نشیمنگاه بالا برای پرش و نشستن و محیط غنیشده با شاخه، پناهگاه و پوشش گیاهی برای تحریک ذهنی و رفع کنجکاوی. به گزارش راز بقا آنها میتوانند طیف گستردهای از دما را تحمل کنند، اما در آبوهوای معتدل عملکرد بهتری دارند و در سرما به پناهگاه گرم نیاز دارند.
با وجود محدودیتهایی مثل ناباروری و خلقوخوی خاص، فیکنها مزایایی نیز دارند:
جذابیت تزئینی: ظاهر خاص و ترکیبی آنها مورد توجه کلکسیونرها و علاقهمندان به پرندگان زینتی است.
کنترل آفات: مانند مرغ و قرقاول، میتوانند در کاهش جمعیت حشرات در محیط کمک کنند.
گوشت: در برخی مزارع آزمایشی از فیکن برای گوشت استفاده شده که طعمی شبیه گوشت شکار دارد.
با این حال، فیکنها برای دامداری صنعتی مناسب نیستند و بیشتر برای افراد علاقهمند و در مقیاس کوچک قابل توصیهاند.
مانند تمام تجربیات ترکیبگیری بینگونهای، پرورش فیکن نیز نیازمند توجه به مسائل اخلاقی است. فرایند پرورش میتواند با میزان مرگومیر بالا همراه باشد و شرایط نگهداری خاصی نیاز دارد. به گزارش راز بقا از سوی دیگر، رهاسازی فیکنها در طبیعت توصیه نمیشود؛ زیرا میتوانند تعادل اکوسیستم محلی را برهم بزنند یا در صورت ترکیب با گونههای بومی، ژنتیک آنها را مختل کنند.
هرچند فیکنها راهحلی برای حفظ گونهها یا توسعه کشاورزی نیستند، اما در مطالعات ژنتیکی و رفتاری نقش مهمی دارند. مطالعه آنها میتواند به درک بهتر موضوعاتی مانند:
سازگاری ژنتیکی بین گونههای نزدیک، ویژگیهای اهلیسازی و رفتار حیوانات و علل ناباروری در هیبریدها کمک کند.
فیکن ترکیبی نادر و جذاب از دو پرنده شناختهشده است؛ مرغ و قرقاول. به گزارش راز بقا گرچه پرورش آنها با چالشهایی همراه است و قابلیت تولیدمثل ندارند، اما بهعنوان پرندهای زینتی یا برای مطالعات علمی، جایگاه ویژهای دارند. برای افرادی که منابع، فضا و علاقه لازم را دارند، نگهداری از فیکن میتواند تجربهای جالب و آموزنده باشد که مرزهای طبیعت را به شکل زنده به نمایش میگذارد.