درخت شاه‌بلوط صد اسب؛ درخت معروف به «غول زنده سیسیل» که ۱۰۰ شوالیه زیر آن پناه گرفتند و کهن‌ترین شاه‌بلوط شیرین جهان است

راز بقا: بر دامنه‌های حاصلخیز کوه اتنا در سیسیل ایتالیا، یکی از شگفت‌انگیزترین درختان جهان ایستاده است: شاه‌بلوط صد اسب (Hundred-Horse Chestnut). این شاه‌بلوط عظیم نه تنها به خاطر اندازه‌ی بی‌نظیرش بلکه به دلیل قدمت افسانه‌ای‌اش شهرت دارد. این درخت در جاده‌ی لینگواگلسا در سانت‌آلفیو، در دامنه‌ی شرقی کوه آتشفشانی اِتنا در سیسیل واقع شده است، تنها ۸ کیلومتر (۵ مایل) از دهانه آتشفشان فاصله دارد. سن آن عموماً بین ۲۰۰۰ تا ۴۰۰۰ سال تخمین زده می‌شود. 

به گزارش راز بقا، به‌عنوان بزرگ‌ترین و کهن‌ترین درخت شاه‌بلوط شیرین شناخته‌شده در جهان، قرن‌هاست که تخیل مردم محلی، مسافران و تاریخ‌نگاران را به خود جذب کرده است. تنه پهناور، ریشه‌های باستانی و افسانه‌های پیرامون آن، این درخت را به یک شگفتی طبیعی و گنجینه‌ای فرهنگی بدل کرده است. 

غولی در میان درختان

به گزارش راز بقا، شاه‌بلوط صد اسب به‌خاطر محیط عظیم تنه‌اش شهرت یافته است. محیط تنه‌ی آن در حدود ۵۸ متر برآورد می‌شود، زمانی که دور پایه‌ی چندین تنه‌ی کنونی‌اش اندازه‌گیری شود. این اندازه باعث شد که سال‌ها رکورد «بزرگ‌ترین محیط تنه‌ی درخت جهان» در کتاب رکورد‌های گینس به نام آن ثبت شود. 

هرچند امروز مانند چند درخت جداگانه به نظر می‌رسد، پژوهشگران بر این باورند که این تنه‌ها در اصل بخشی از یک درخت واحد بوده‌اند که در گذر زمان و بر اثر کهولت و نیرو‌های طبیعی شکافته شده است.

نام درخت «شاه‌بلوط اسب» از یک افسانه سرچشمه گرفته است؛ در این روایت آمده که «خوانای کاستیا»، ملکه‌ی اسپانیا، همراه با صد شوالیه در سفری به کوه اتنا گرفتار طوفانی سهمگین شدند و همه‌ی همراهان در زیر شاخه‌های عظیم این درخت پناه گرفتند. این درخت با وجود پوک بودن درون تنه‌اش، همچنان سرپا و زنده است. هر سال میوه می‌دهد و یادآور مقاومت و بقا در برابر آتش‌فشان، طوفان و گذر قرن‌هاست. 

تاریخچه شاه‌بلوط صد اسب؛ شاهدی بر هزاره‌ها

به گزارش راز بقا، برآورد‌ها درباره‌ی سن شاه‌بلوط صد اسب متفاوت است؛ برخی منابع سن آن را بین ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ سال تخمین زده‌اند. اگر این تخمین‌ها درست باشند، این درخت شاید کهن‌ترین درخت شاه‌بلوط جهان باشد. به دلیل پوکی درون تنه، امکان شمارش دقیق حلقه‌های رشد وجود ندارد، اما شهرت آن به‌عنوان یک غول باستانی همچنان پابرجاست. 

برای مطالعه بیشتر بخوانید:

درخت زبان گنجشک؛ درختی که میوه‌هایش شبیه زبان گنجشک است و اندازه یک برج سیزده طبقه رشد می‌کند

درخت خاردار سوت‌زن؛ درختی در آفریقا که سوت می‌زند و به «نگهبانان مورچه ها» مشهور است و فیل هم جرات نزدیک شدن به آن را ندارد

گیاه‌شناسان هم‌عقیده‌اند که این درخت هزاران سال عمر دارد، اما درباره‌ی سن دقیق آن اختلاف نظر دارند. برآورد‌ها سن آن را بین دو تا چهار هزار سال تخمین می‌زنند. نظریه‌ی گیاه‌شناس تورینی «برونو پی‌رونل» بیان می‌کند که سن این درخت می‌تواند بین سه تا چهار هزار سال باشد و بنابراین، آن را قدیمی‌ترین درخت اروپا و بزرگ‌ترین درخت ایتالیا (در سال ۱۹۸۲) معرفی می‌کند. 

اولین اطلاعات تاریخی درباره‌ی شاه‌بلوط صد اسب به قرن شانزدهم میلادی بازمی‌گردد. در سال ۱۶۱۱ «آنتونیو فیلوتئو» از آن سخن گفت و در سال ۱۶۳۶ «پیترو کاررا» در کتاب مونجیبلو، تنه و ساختار عظیم این درخت را چنین توصیف کرد: «.. قادر است سی اسب را درون خود جای دهد». 

در ۲۱ اوت ۱۷۴۵، نخستین فرمان رسمی توسط «دادگاه میراث سلطنتی سیسیل» صادر شد که بر اساس آن، شاه‌بلوط صد اسب و شاه‌بلوط «ناو» در نزدیکی آن به‌طور رسمی تحت حفاظت قرار گرفتند. این قانون یکی از نخستین اقدامات حفاظت محیط‌زیستی در سیسیل به شمار می‌آید، اگر نگوییم اولین مورد آن بوده است. 

این درخت در طول تاریخ، شاهد ظهور و سقوط تمدن‌های بسیاری در مدیترانه بوده است: یونانیان، رومیان، بیزانسی‌ها، عرب‌ها، نورمن‌ها و ایتالیایی‌های معاصر، همگی در سیسیل حضور داشته‌اند و این درخت همچنان پایدار مانده است. حضورش، گذشته و حال جزیره را به هم پیوند می‌دهد و تجسمی از تداوم و ماندگاری است.

نمادی مقدس و فرهنگی

فراتر از اهمیت زیستی و تاریخی، شاه‌بلوط صد اسب جایگاه بزرگی در فرهنگ محلی دارد. برای سیسیلی‌ها، این درخت چیزی فراتر از یک موجود زنده‌ی طبیعی است؛ نمادی از طول عمر، پناه و هویت جمعی است.

طبق روایت محلی، در قرن پانزدهم، «ملکه خوانا کاستیا» در سفری به همراه صد شوالیه، هنگام بارش ناگهانی باران در زیر شاخه‌های این درخت پناه گرفت؛ و از آن زمان نام افسانه‌ای «صد اسب» برایش ماندگار شد. 

امروزه نیز این درخت مقصد گردشگران، طبیعت‌دوستان و پژوهشگران است. لمس تنه‌ای که هزاران سال در همان خاک آتشفشانی ریشه دوانده، تجربه‌ای یگانه است. شاه‌بلوط صد اسب، پیوندی زنده میان طبیعت و انسان است؛ نمادی از همزیستی، و یادآوری اینکه افسانه‌ها و چشم‌انداز‌های طبیعی تا چه اندازه می‌توانند در هم تنیده باشند. 

عجیب‌ترین حقایق درباره شاه‌بلوط صد اسب

به گزارش راز بقا، شاه‌بلوط صد اسب نه تنها بزرگ و کهنسال است، بلکه پر از جزئیات عجیب و شگفت‌انگیزی است که آن را بی‌همتا می‌سازند. نخست، ساختار آن بسیار غیرعادی است: امروزه مانند چند تنه‌ی جدا به نظر می‌رسد، اما منابع تاریخی می‌گویند اینها در اصل یک تنه بوده‌اند که با گذر زمان پوسیده و شکافته شده‌اند.

پژوهشگران معتقدند این تنه‌ها همچنان زیر زمین به یک ریشه‌ی مشترک وصل‌اند، و این پرسش را پیش می‌کشد که آیا این درخت، یک موجود است یا چندین؟

نکته‌ی عجیب دیگر، توخالی بودن درون تنه است. بیشتر درختان پس از از دست دادن چوب مرکزی‌شان فرو می‌ریزند، اما شاه‌بلوط صد اسب با وجود پوکی، قرن‌هاست زنده مانده و حتی هر سال میوه می‌دهد. این پارادوکس زیستی، گیاه‌شناسان را شگفت‌زده کرده است. 

در نهایت، افسانه‌های پیرامونش نیز بر غرابت آن می‌افزایند. داستان پناه گرفتن صد شوالیه به همراه ملکه آراگون زیر شاخه‌هایش شاید اغراق‌آمیز باشد، اما همین تصویر باعث شده این درخت بخشی از اسطوره‌های محلی شود. 

حتی گفته می‌شود فضای درون تنه‌ی توخالی آن آنقدر وسیع بوده که زمانی برای گردهمایی یا پناهگاه کوچک از آن استفاده می‌شده است. به همین دلیل، شاه‌بلوط صد اسب تنها یک درخت نیست؛ بلکه ترکیبی از زیست‌شناسی، افسانه و رمز و راز است که آن را به یکی از عجیب‌ترین شگفتی‌های طبیعی جهان تبدیل کرده است.