راز بقا: شاید به نظر برسد حیواناتی که مغز ندارند، توانایی تفکر یا یادگیری ندارند. اما تحقیقات جدید نشان میدهد که موجوداتی مانند ژلهماهیها، مرجانها و هیدرها میتوانند از تجربه یاد بگیرند و رفتارهای پیچیدهای از خود نشان دهند. در این مقاله از راز بقا، با شواهد علمی در این زمینه آشنا میشویم.
به گزارش راز بقا، حیواناتی مانند ژلهماهیها و مرجانها شبکههای عصبی پراکنده در سراسر بدن و شاخکهای خود دارند. این شبکهها اطلاعات حسی را پردازش کرده و پاسخهای حرکتی سازمانیافته تولید میکنند، مانند:
شنا کردن
شکار کردن
دفاع و نیش زدن
تامار لوتان از دانشگاه حیفا میگوید: «این شبکهها میتوانند اطلاعات را بدون مغز ادغام کنند و رفتارهای هدفمند ایجاد کنند.»

تحقیقات نشان داده است که این حیوانات میتوانند یادگیری شرطی انجام دهند:
مرجان دریایی کوچک (Nematostella vectensis) پس از آموزش، میتواند یک چشمک نور را با شوک خفیف مرتبط کند و بعد از چند بار، فقط با دیدن نور، واکنش نشان دهد.
آنها همچنین میتوانند همسایگان ژنتیکی مشابه خود را شناسایی کرده و پرخاشگری خود را کاهش دهند، که نشاندهنده توانایی تشخیص «خود» از «غیر خود» است.
ژلهماهی جعبهای میتواند نشانههای دیداری را با برخورد با موانع مرتبط کند و مسیر خود را بهتر پیدا کند.
یان بیلکی، نوروبیولوژیست، معتقد است که حتی نورونهای منفرد میتوانند نقش یادگیری را ایفا کنند.
پاسخ به این پرسش بستگی به تعریف «تفکر» دارد. بسیاری از دانشمندان از واژه «ادراک» یا «شناخت» استفاده میکنند، که به پردازش اطلاعات و تصمیمگیری بر اساس محیط اشاره دارد.
کن چنگ، استاد رفتار حیوانات، میگوید: «ادراک شامل پردازش اطلاعات و استفاده از آن برای انجام کارهاست. حتی موجودات بدون مغز میتوانند اطلاعات محیط خود را پردازش کنند و رفتار هدفمند داشته باشند.»
بر اساس این تعریف:
موجودات بدون مغز ادراک پایه دارند.
تواناییهای شناختی پیشرفتهتر ممکن است نیازمند مغز پیچیده باشند.
تابآوری و بقا بدون مغز

کیسهتنان و دیگر موجودات بدون مغز بیش از ۷۰۰ میلیون سال در زمین دوام آوردهاند، حتی در حالی که بسیاری از حیوانات دارای مغز منقرض شدهاند. نورونهای آنها به آنها امکان میدهد محیط را حس و تفسیر کنند و با شرایط محیطی سازگار شوند، که میتواند شکل ابتدایی تفکر محسوب شود.
به گزارش راز بقا مطالعه حیوانات بدون مغز نشان میدهد که تفکر و یادگیری به مغز پیچیده نیاز ندارد. حتی سادهترین موجودات زنده میتوانند اطلاعات محیط را پردازش کرده، یاد بگیرند و رفتارهای هدفمند انجام دهند. این واقعیت، دیدگاه ما را نسبت به زندگی و شناخت در جهان حیوانات بهطور قابل توجهی گسترش میدهد.