طوطی شب؛ پرنده معروف به «طوطی خارپشتی» و مرموزترین پرنده استرالیا که زندگی شبانه دارد و به مدت چند دهه زندگی مخفیانه داشت

راز بقا: طوطی شب (Night parrot) با نام‌هایی، چون طوطی خارپشتی، طوطی زمینی شب‌زی، کاکاتوی نیمه‌شب، سالیتِر، طوطی اسپینیفکس و مرغ‌عشق شبانه نیز شناخته می‌شود. طوطی شب یکی از گریزان‌ترین و مرموزترین پرندگان جهان است؛ به‌طوری که بین سال‌های ۱۹۱۲ تا ۱۹۷۹ هیچ مشاهده تأییدشده‌ای از آن ثبت نشد و همین امر موجب شد بسیاری تصور کنند که این گونه منقرض شده است. 

به گزارش راز بقا، پس از ۱۹۷۹ نیز مشاهده‌های آن بسیار محدود بوده و جمعیت واقعی آن نامشخص است؛ اما بر اساس تعداد اندک گزارش‌ها، تخمین زده می‌شود تنها ۵۰ تا ۲۴۹ فرد بالغ باقی مانده باشد. طوطی شب یکی از مرموزترین و اسرارآمیزترین پرندگان جهان است. این گونه بومی مناطق خشک و نیمه‌خشک استرالیاست. 

طول این طوطی تنها ۲۳ تا ۲۶ سانتی‌متر است و پر‌های سبز و زرد خال‌خالی آن به گونه‌ای استتار می‌کنند که در میان علفزار‌های اسپینیفکس کاملاً نامرئی می‌شود. رفتار شب‌زی و مخفیانه و زیستگاه دورافتاده باعث شده اطلاعات کمی درباره زیست‌شناسی، تولیدمثل و اکولوژی آن در دسترس باشد. 

کشف، تاریخچه و حفاظت

به گزارش راز بقا، طوطی شب اولین بار در سال ۱۸۶۱ به طور علمی توصیف شد، اما به مدت بیش از یک قرن گونه‌ای ناشناخته باقی ماند. برای دهه‌ها تصور می‌شد این پرنده منقرض شده است. تنها در قرن ۲۱، با استفاده از دوربین‌های تله‌ای و مطالعات میدانی، وجود آن در کوئینزلند، غرب استرالیا و جنوب استرالیا تأیید شد. این کشف باعث شد توجه محققان و دوستداران پرندگان به شدت جلب شود. 

این گونه به دلیل تخریب زیستگاه، شکار توسط گونه‌های مهاجم و تأثیرات چرای دام، در فهرست به شدت در معرض خطر قرار دارد. طوطی شب در علفزار‌های خشک و متراکم اسپینیفکس زندگی می‌کند که با چرای بیش از حد و آتش‌سوزی‌های مکرر به راحتی آسیب می‌بینند. حفاظت از این زیستگاه‌ها، بازیابی محیط، کنترل شکارچیان و محدود کردن دسترسی به مناطق لانه‌گذاری، از اقدامات حیاتی برای بقای این گونه است. 

ویژگی‌های ظاهری و رفتار

به گزارش راز بقا، طوطی شب کوچک و جمع‌وجور است، با بال‌های کوتاه و گرد و بدنی فشرده که پرواز سریع و نزدیک به زمین را ممکن می‌کند. پر‌های سبز، زرد و خال‌خالی آن، استتاری کامل در میان علفزار اسپینیفکس ایجاد می‌کنند. این استتار آن‌قدر مؤثر است که حتی در طول روز نیز تقریباً نامرئی است.

برای مطالعه بیشتر بخوانید:

طوطی سیاه یا وازا؛ عجیب‌ترین طوطی دنیا شبیه کلاغ با هوش بالا و توانایی تقلید صدا که هنگام جفت‌گیری کرکس می‌شود!

طوطی‌های تریاکی؛ طوطی‌هایی که بعد از حمله به مزارع خشخاش معتاد شدند و تا ۲۰ بار در روز به آنجا سر می‌زدند!

این پرنده شب‌زی است و شب‌ها برای تغذیه از زمین و لابه‌لای علف‌ها حرکت می‌کند. رژیم غذایی آن عمدتاً شامل دانه‌های علف‌ها و بوته‌هاست. برخلاف بسیاری از طوطی‌ها، پرندگان شب کم‌صدا هستند و اغلب با صدای آرام و نرم شامل سوت‌های کوتاه و صدای خرخر خاص خود ارتباط برقرار می‌کنند. در طول روز در میان توده‌های اسپینیفکس استراحت می‌کنند و بی‌حرکت می‌مانند تا از شکارچیان در امان باشند. 

تولیدمثل و اکولوژی

به گزارش راز بقا، درباره تولیدمثل طوطی شب اطلاعات کمی در دسترس است، اما مشاهده شده که لانه‌گذاری آنها در گودال‌های کوچک زیر علف‌های اسپینیفکس یا چاله‌های زمین انجام می‌شود. هر لانه معمولاً شامل ۲ تا ۴ تخم است و مدت جوجه‌آوری تقریباً سه هفته طول می‌کشد. هر دو والد احتمالا در تغذیه جوجه‌ها نقش دارند، اما مشاهدات محدود است.

از نظر اکولوژیکی، این پرنده در انتشار دانه‌ها و حفظ سلامت اکوسیستم‌های علفزار خشک نقش دارد. حضور آن نشان‌دهنده زیستگاهی نسبتاً سالم و کم‌تخریب است. حفاظت از طوطی شب همچنین از گونه‌های دیگری که به همین علفزار‌ها وابسته‌اند، محافظت می‌کند. مطالعات اخیر با دوربین‌های تله‌ای و ردیابی GPS، اطلاعات بیشتری درباره حرکت، تغذیه و زیستگاه آن فراهم کرده است، اما هنوز بخش زیادی از زندگی این پرنده ناشناخته باقی مانده است.

عجیب‌ترین ویژگی‌های طوطی شب

به گزارش راز بقا، طوطی شب دارای ویژگی‌های شگفت‌انگیز و عجیب زیادی است. شاید قابل‌توجه‌ترین ویژگی آن توانایی پنهان ماندن برای دهه‌ها باشد؛ حتی در مناطقی که انسان‌ها به‌طور مکرر حضور دارند. پر‌های استتاری و رفتار بی‌حرکت آن در طول روز باعث می‌شود تقریباً غیرقابل مشاهده باشد. اغلب شواهد حضور آن شامل فضولات، پر‌ها یا تصاویر دوربین‌های تله‌ای است.

ویژگی عجیب دیگر سبک زندگی شدیداً شب‌زی و مخفیانه آن است. برخلاف اکثر طوطی‌ها که روز‌ها پر سر و صدا هستند، طوطی شب تنها شب‌ها برای تغذیه ظاهر می‌شود و صدا‌های آن نرم و کوتاه است. به همین دلیل میان بومیان و پژوهشگران قدیمی، به آن لقب «پرنده روح» داده شده است. 

این پرنده زیستگاه بسیار خاصی دارد و فقط در توده‌های متراکم اسپینیفکس خشک زندگی می‌کند، و از مناطق با فعالیت انسانی یا شکارچیان مهاجم پرهیز می‌کند. تخم‌ها و جوجه‌های آن نیز کاملاً با محیط سازگار و استتار شده‌اند. ترکیب رفتار مخفیانه، فعالیت شب‌زی و استتار کامل، طوطی شب را به یکی از مرموزترین و شگفت‌انگیزترین گونه‌های پرنده تبدیل کرده است.