راز بقا: سهره سیاه (The white-winged grosbeak) یکی از قدرتمندترین و در عین حال کمشناختهترین فنچهای مناطق کوهستانی مرتفع در آسیای مرکزی و جنوبی است. این پرنده با منقار بسیار بزرگ، نقشونگار چشمگیر بالها و علاقهاش به جنگلهای آلپی دورافتاده، بیشتر شبیه بازماندهای از جهانی کهن به نظر میرسد تا یک پرنده آوازخوان معمولی.
به گزارش راز بقا، سهره سیاه که با شرایط اقلیمی سخت و ارتفاعات افراطی سازگار شده، گونهای کمصدا و تخصصگراست؛ بهندرت دیده میشود، بهندرت شنیده میشود، اما از نظر بومشناختی بسیار قدرتمند است.

به گزارش راز بقا، سهره سیاه سهره بزرگجثه و تنومند است که بهوضوح از بسیاری از اعضای خانواده فنچها (Fringillidae) سنگینتر و قویتر به نظر میرسد. نرهای بالغ ظاهری بسیار شاخص دارند؛ پرهایی به رنگ خاکستری تیره تا تقریباً سیاه که با لکههای سفید برجسته روی بالها تضاد چشمگیری ایجاد میکند؛ لکههایی که هنگام پرواز بیش از پیش جلب توجه میکنند.
مادهها معمولاً رنگآمیزی کدرتر و متمایل به قهوهای - خاکستری دارند و نشانههای سفید بال در آنها کمرنگتر است؛ ویژگیای که به استتار بهترشان در زیستگاههای جنگلی کمک میکند.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
سهره رنگینکمانی یا گلدین فنچ؛ زیباترین سهره دنیا با دهانی شبرنگ که شبیه یک تابلوی نقاشی متحرک است
سهره گورخری؛ سهرهای با خطوط گورخری روی بدن و صدایی بسیار قوی که در خواب هم آواز میخواند!
شاخصترین ویژگی این پرنده، منقار مخروطیشکل، کوتاه، اما فوقالعاده ضخیم و نیرومند آن است. رنگ منقار از صورتی کمرنگ تا گوشتی متغیر است؛ ویژگیای که نام علمی گونه (carnipes به معنای «گوشتی») از آن گرفته شده است. عضلات قوی سر و گردن نیز نقش تخصصی این پرنده را به عنوان یک دانهشکن حرفهای برجسته میکند.

به گزارش راز بقا، سهره سیاه در جنگلهای مرتفع و مناطق کوهستانی افغانستان، شمال پاکستان، هند (بهویژه رشتهکوههای هیمالیا)، نپال، بوتان و غرب چین زندگی میکند. این گونه معمولاً در ارتفاع ۲۰۰۰ تا ۴۰۰۰ متر از سطح دریا دیده میشود و جنگلهای سوزنیبرگ یا جنگلهای ترکیبی شامل کاج، صنوبر، نراد و سرو کوهی را ترجیح میدهد.
این پرنده جابهجاییهای فصلی دارد. در زمستانهای سخت، برای یافتن غذا به ارتفاعات پایینتر مهاجرت میکند و در تابستان برای زادآوری به نواحی سردتر و مرتفعتر بازمیگردد. علاقهاش به مناطق صعبالعبور و دورافتاده باعث شده که حتی برای پرندهنگرها نیز گونهای نسبتاً رازآلود باقی بماند.

به گزارش راز بقا، برخلاف بسیاری از فنچها که به دانههای نرم وابستهاند، سهره سیاه در شکستن دانهها و هستههای بسیار سخت تخصص دارد. رژیم غذایی آن شامل دانههای کاج، هسته زردآلو، هسته گیلاس و دیگر مواد گیاهی سختی است که اغلب پرندگان قادر به مصرف آنها نیستند. این پرنده همچنین از جوانهها، میوهها و گاه حشرات - بهویژه در فصل زادآوری - تغذیه میکند.

از نظر رفتاری، گونهای آرام و کمتحرک است و آوازهای پیچیده ندارد. صداهای آن بیشتر به شکل نداهای کوتاه و فلزی شنیده میشوند. فصل زادآوری از اواخر بهار تا اوایل تابستان است. لانهها معمولاً در ارتفاع بالای درختان و با استفاده از شاخه، خزه و الیاف گیاهی ساخته میشوند. تعداد تخمها معمولاً بین سه تا پنج عدد است و هر دو والد در تغذیه جوجهها نقش دارند.

به گزارش راز بقا، یکی از عجیبترین ویژگیهای سهره سیاه، قدرت خارقالعاده منقار آن است. مشاهدات میدانی نشان میدهد که این پرنده میتواند هستههایی را بشکند که حتی برای پرندگان سختمنقار مانند کلاغسانان نیز دشوار است. در برخی مناطق، مردم محلی دیدهاند که این پرنده هسته میوههایی را میشکند که انسانها معمولاً برای باز کردنشان به ابزار نیاز دارند.

ویژگی غیرمعمول دیگر، حضور تقریباً نامرئی آن در طبیعت است. با وجود جثه بزرگ و توان بدنی بالا، این پرنده بهطرز عجیبی کمسر و صداست و ساعتها بیحرکت در میان شاخههای تیره جنگل تغذیه میکند. به همین دلیل، گاهی جمعیتهای قابلتوجهی از آن در نزدیکی روستاها زندگی میکنند، بیآنکه دیده شوند.

رنگآمیزی بدن نرها نیز عجیب است؛ بسته به ارتفاع، شرایط جوی و زاویه نور، پرها ممکن است کاملاً سیاه، خاکستری تیره یا حتی مایل به آبی دیده شوند؛ پدیدهای که احتمالاً به تنظیم دمای بدن در محیطهای سرد کمک میکند.
شاید عجیبترین نکته، جایگاه تکاملی این گونه باشد. با وجود قرار گرفتن در خانواده فنچها، ساختار جمجمه و مکانیزم تغذیه آن بیشتر به پرندگان بزرگتر شباهت دارد. سهره سیاه در واقع فنچی است که مانند یک ماشین کوچک تکامل یافته؛ بیشازحد قدرتمند برای بقا در یکی از خشنترین زیستگاههای پرندگان جهان.
