دراج؛ عمو زاده کبک و تیهو که بسیار زیباست و به خاطر گوشت خوشمزه‌اش شکار می‌شود

راز بقا: دراج‌ها که به گونه‌ی Francolinus تعلق دارند، گروهی از پرندگان شکاری هستند که ارتباط نزدیکی با کبک‌ها و قرقاول‌ها دارند. این پرندگان متوسط‌جثه بومی آسیا و آفریقا هستند و دراج سیاه (Francolinus francolinus) یکی از شناخته‌شده‌ترین گونه‌هایی است که در ایران یافت می‌شود. به دلیل اهمیت زیست‌محیطی و جایگاه تاریخی آنها در سنت شکار ایران، دراج‌ها بخش مهمی از تنوع زیستی ایران را تشکیل می‌دهند.

رده‌بندی و طبقه‌بندی

به گزارش راز بقا، دراج‌ها به خانواده‌ی قرقاول‌ها (Phasianidae) تعلق دارند که شامل سایر پرندگان شکاری معروف مانند قرقاول، بلدرچین و کبک نیز می‌شود. دراج سیاه (Francolinus francolinus) معروف‌ترین گونه در ایران است که به‌طور محلی با نام تیهو سیاه شناخته می‌شود.

ویژگی‌های کلیدی دراج‌ها

پرندگانی با جثه‌ی متوسط، پا‌های قوی و بال‌های کوتاه و گرد.

نر‌ها معمولاً رنگ‌های زنده‌تری دارند، با پر‌های مشکی، قهوه‌ای و طلایی جذاب.

ماده‌ها رنگ‌های استتاری دارند که به آنها کمک می‌کند در محیط اطراف پنهان شوند.

دارای صدای بلند و تکرارشونده که برای دفاع از قلمرو به کار می‌رود.

دراج‌ها در ایران؛ زیستگاه و پراکندگی

دراج‌ها عمدتاً در شمال، غرب و مرکز ایران یافت می‌شوند، به‌ویژه در دشت‌ها، مناطق بوته‌ای و زمین‌های کشاورزی. به گزارش راز بقا این پرندگان مناطقی را ترجیح می‌دهند که ترکیبی از چمنزار‌ها و زمین‌های زراعی داشته باشند و در آنجا بتوانند غذای کافی و پناهگاه مناسب پیدا کنند.

مناطق مهم پراکنش دراج‌ها در ایران

خوزستان: دراج سیاه اغلب در مناطق تالابی و نزدیک رودخانه‌ها دیده می‌شود.

استان فارس: زمین‌های کشاورزی زیستگاه مناسبی برای این پرندگان فراهم می‌کند.

هرمزگان و سیستان و بلوچستان: مناطق نیمه‌خشک با پوشش گیاهی پراکنده از جمعیت این پرندگان حمایت می‌کند.

مازندران و گیلان: جنگل‌های جلگه‌ای و شالیزار‌ها محل زندگی برخی از جمعیت‌های دراج هستند.

رفتار و شیوه‌ی زندگی

دراج‌ها عمدتاً پرندگان زمینی هستند که برای تغذیه به دنبال دانه‌ها، حشرات و گیاهان کوچک می‌گردند. به گزارش راز بقا آنها روزگرد هستند و بیشتر وقت خود را در پوشش‌های گیاهی متراکم می‌گذرانند تا از شکارچیان در امان باشند.

رژیم غذایی: دراج‌ها همه‌چیزخوار هستند و از دانه‌ها، غلات، توت‌ها، حشرات کوچک و حتی محصولات کشاورزی تغذیه می‌کنند.

زادآوری: در فصل تولیدمثل، نر‌ها قلمرو خود را مشخص کرده و با صدا‌های بلند ماده‌ها را جذب می‌کنند. ماده‌ها بین ۶ تا ۱۲ تخم در یک آشیانه‌ی ساده روی زمین می‌گذارند.

پرواز: هرچند این پرندگان عمدتاً روی زمین زندگی می‌کنند، اما در مواقع خطر می‌توانند پرواز‌های کوتاهی انجام دهند.

برای مطالعه بیش‌تر بخوانید:

دیمیل؛ پرنده‌ای پرسروصدا که پرنده‌بازان جنوب ایران به جای قناری و طرقه نگهداری می‌کنند

بلبل خرما؛ پرنده کوچکی با آوازی شگفت‌انگیز که از ایران به کشور‌های عربی قاچاق می‌شود

کوکَر یا باقرقره؛ پرنده‌ای شگفت‌انگیزی که یک رقاص حرفه‌ای‌ست و لای پرهایش آب ذخیره می‌کند

اهمیت فرهنگی و تاریخی در ایران

در فرهنگ ایرانی، پرندگان شکاری مانند دراج و کبک از دیرباز اهمیت داشته‌اند. به گزارش راز بقا این پرندگان در ادبیات فارسی، سنت‌های شکار و حتی هنر باستانی ایران دیده شده‌اند. شکارچیان سنتی به دلیل الگوی پرواز چالش‌برانگیز دراج‌ها و مهارت بالایی که برای شکار آنها لازم است، ارزش زیادی برای این پرندگان قائل بوده‌اند.

وضعیت حفاظتی و تهدید‌ها

دراج‌ها در ایران، به‌ویژه دراج سیاه، با تهدیدات مختلفی مواجه هستند که بقای آنها را به خطر انداخته است:

تخریب زیستگاه: گسترش زمین‌های کشاورزی، جنگل‌زدایی و شهرنشینی زیستگاه طبیعی آنها را کاهش می‌دهد.

شکار غیرقانونی: با وجود قوانین حفاظتی، شکار غیرمجاز همچنان یک تهدید عمده است.

آلودگی و سموم شیمیایی: استفاده از مواد شیمیایی کشاورزی بر منابع غذایی و موفقیت تولیدمثلی آنها تأثیر منفی می‌گذارد.

تغییرات اقلیمی: تغییرات دمایی و الگو‌های بارندگی می‌تواند بر زمان زادآوری و دسترسی به غذا تأثیر بگذارد.

اقدامات حفاظتی در ایران

ایران چندین اقدام برای حفاظت از دراج‌ها و سایر پرندگان شکاری انجام داده است:

مناطق حفاظت‌شده: پارک‌های ملی و تالاب‌هایی مانند میانکاله و هورالعظیم پناهگاه‌های مهمی برای این پرندگان محسوب می‌شوند.

مقررات شکار: دولت ایران فصل‌های خاص شکار و سهمیه‌هایی را برای کنترل شکار بیش‌ازحد تعیین کرده است.

برنامه‌های آگاهی‌رسانی: برنامه‌های آموزشی به مردم محلی کمک می‌کند تا نقش زیست‌محیطی این پرندگان را درک کنند.

دراج‌ها، به‌ویژه دراج سیاه (Francolinus francolinus)، بخش مهمی از تنوع زیستی پرندگان ایران را تشکیل می‌دهند. به گزارش راز بقا درحالی‌که این پرندگان همچنان به دلیل زیبایی و ارزش تاریخی مورد تحسین قرار می‌گیرند، تلاش‌های حفاظتی برای بقای آنها حیاتی است. با حفاظت از زیستگاه‌های طبیعی آنها و اجرای قوانین سخت‌گیرانه‌ی شکار، ایران می‌تواند تعادل حیات وحش غنی خود را برای نسل‌های آینده حفظ کند.