پروژه‌ دشت «سوتاو» بوکان؛ برای اولین بار جوجه‌های میش‌مرغ در ایران در شرایط اسارت متولد شدند

راز بقا: در اردیبهشت ۱۴۰۴، ایران شاهد یک دستاورد زیست‌محیطی کم‌نظیر بود؛ تولد نخستین جوجه‌های میش‌مرغ (great bustard) در شرایط اسارت. این اتفاق بی‌سابقه در کشور، نقطه عطفی در تلاش‌های انجام‌شده برای حفظ یکی از ارزشمندترین گونه‌های جانوری در حال انقراض در ایران به شمار می‌رود.

به گزارش راز بقا، پروژه‌ای که در دشت «سوتاو» بوکان به ثمر نشست، امید تازه‌ای برای احیای جمعیت میش‌مرغ، سنگین‌ترین پرنده پرنده‌روی ایران و یکی از گونه‌های در خطر انقراض جهانی به همراه داشته است.

میش‌مرغ؛ پرنده‌ای ناشناخته، اما بسیار مهم

میش‌مرغ (نام علمی Otis tarda) یکی از بزرگ‌ترین پرندگان پروازی جهان است که در گذشته در بخش‌های وسیعی از فلات ایران، به‌ویژه دشت‌های هموار و باز، زندگی می‌کرد. اما طی دهه‌های اخیر، به دلیل تخریب زیستگاه، شکار غیرمجاز، گسترش زمین‌های کشاورزی و تغییرات اقلیمی، جمعیت این پرنده به‌شدت کاهش یافته است. در حال حاضر، کمتر از ۲۰ فرد از این گونه در طبیعت ایران باقی مانده‌اند که عمدتاً در نواحی مرزی بوکان و سقز در استان‌های آذربایجان غربی و کردستان زیست می‌کنند.

وضعیت حفاظتی میش‌مرغ در سطح بین‌المللی نیز نگران‌کننده است؛ این گونه در فهرست اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) در رده در معرض خطر انقراض (Endangered - EN) قرار دارد.

پروژه تکثیر در اسارت؛ امیدی دوباره برای بقا

برای نخستین بار در ایران، کارشناسان محیط زیست و حیات‌وحش موفق شدند تخم‌های میش‌مرغ را از لانه‌های در معرض تهدید در طبیعت جمع‌آوری و در محیطی کنترل‌شده و علمی در دشت سوتاو بوکان پرورش دهند. به گزارش راز بقا در پی تلاش‌های شبانه‌روزی تیم متخصصان، سه جوجه میش‌مرغ از این تخم‌ها متولد شدند.

این پروژه بخشی از برنامه ملی حفاظت و احیای میش‌مرغ در ایران است که با هدف جلوگیری از انقراض این گونه و افزایش جمعیت آن در زیستگاه‌های طبیعی تدوین و اجرا شده است. اجرای این طرح نیازمند دانش، تجهیزات خاص، و مراقبت‌های دقیق در تمام مراحل رشد پرنده است، چرا که پرورش میش‌مرغ در اسارت به دلیل ویژگی‌های خاص زیستی آن بسیار دشوار است.

اهمیت تولد جوجه‌ها در شرایط اسارت

تولد این جوجه‌ها نه‌تنها موفقیتی در حوزه حفاظت از تنوع زیستی کشور محسوب می‌شود، بلکه از منظر علمی نیز گامی ارزشمند در جهت توسعه دانش بومی درباره تکثیر گونه‌های در خطر انقراض در شرایط اسارت به شمار می‌رود. با وجود اینکه در برخی کشور‌ها تجربه‌هایی مشابه در گذشته انجام شده، اما این نخستین‌بار است که در ایران چنین موفقیتی به ثبت می‌رسد.

از سوی دیگر، این اقدام فرصتی ایجاد می‌کند تا جمعیتی نیمه‌طبیعی از میش‌مرغ‌ها در محیط‌های حفاظت‌شده پرورش یابد و پس از آماده‌سازی، برخی از آنها دوباره به زیستگاه‌های طبیعی بازگردانده شوند. این کار می‌تواند به مرور زمان جمعیت این گونه را در طبیعت تثبیت و تقویت کند.

برای مطالعه بیش‌تر بخوانید:

میش‌مرغ؛ پرنده‌ای غول‌پیکر و در آستانه انقراض که دوباره در همدان دیده شد و همه را شگفت‌زده کرد

هوبره؛ پرنده ۲ میلیارد تومانی که داروی ناتوانی جنسی‌ست و از ایران به کشور‌های عربی قاچاق می‌شود

تهدید‌های پیش‌رو و راهکار‌های ادامه مسیر

هرچند تولد این جوجه‌ها دستاوردی چشمگیر است، اما همچنان چالش‌های زیادی برای حفظ میش‌مرغ در ایران وجود دارد. تخریب زیستگاه‌های طبیعی، تداوم چرای بی‌رویه دام، شکار غیرقانونی، و ضعف در اجرای قوانین حفاظتی از جمله مهم‌ترین تهدید‌هایی است که باید به طور جدی مدیریت شود.

توسعه همکاری بین دستگاه‌های دولتی، محلی و جوامع بومی، آگاهی‌رسانی به کشاورزان و دامداران درباره اهمیت حفاظت از این گونه، و اختصاص بودجه مناسب برای ادامه و توسعه پروژه‌های مشابه، از جمله اقداماتی است که می‌تواند آینده‌ای روشن‌تر برای میش‌مرغ در ایران رقم بزند.

تولد جوجه‌های میش‌مرغ در شرایط اسارت در اردیبهشت ۱۴۰۴، اتفاقی تاریخی برای حیات‌وحش ایران است. به گزارش راز بقا این موفقیت نشان می‌دهد که با برنامه‌ریزی دقیق، استفاده از دانش تخصصی، و همکاری میان نهاد‌های علمی و اجرایی، حتی گونه‌های در معرض انقراض نیز می‌توانند فرصت بازگشت به طبیعت را بیابند. این اتفاق می‌تواند الگویی برای سایر پروژه‌های حفاظتی در ایران و منطقه باشد.