موش‌مرغ؛ پرنده‌ای شگفت‌انگیز و ترکیبی از گنجشک و طوطی که رفتار و حرکاتی شبیه موش دارد!
موش‌مرغ (Mousebird) پرنده‌ای شگفت‌انگیز از آفریقاست که با دم بلند، حرکات خزنده شبیه موش و رفتار اجتماعی منحصربه‌فردش شناخته می‌شود. این پرنده گیاه‌خوار، با نقش مهمش در پخش بذر گیاهان و رفتار‌های جالب گروهی، یکی از عجیب‌ترین گونه‌های پرندگان جهان به شمار می‌رود.
راز بقا: وقتی نام پرندگان آفریقایی را می‌شنویم، اغلب به طوطی‌های رنگارنگ، عقاب‌های باشکوه یا شاخ‌پرندگان بازیگوش فکر می‌کنیم. اما در میان شاخه‌های درختان، پرنده‌ای زندگی می‌کند که کمتر شناخته شده، اما به همان اندازه شگفت‌انگیز است؛ موش‌مرغ. پرنده‌ای کوچک، چابک و اجتماعی که با حرکات عجیب و دم بلندش، یکی از خاص‌ترین پرندگان قاره‌ی آفریقا محسوب می‌شود.
موش‌مرغ چیست؟
به گزارش راز بقا، موش‌مرغ‌ها از خانواده‌ی Coliidae هستند؛ گروهی کوچک، اما بسیار قدیمی از پرندگان که فقط در آفریقای زیر صحرای بزرگ زندگی می‌کنند. این خانواده تنها شامل شش گونه است که در دو سرده‌ی Colius و Urocolius قرار می‌گیرند. با وجود تعداد کم، موش‌مرغ‌ها سازگاری بالایی دارند و در زیستگاه‌های متنوعی از دشت‌های خشک تا جنگل‌های مرطوب زندگی می‌کنند.
نام «موش‌مرغ» از رفتار موش‌مانند آنها گرفته شده است. این پرنده‌ها هنگام جست‌وجوی غذا در میان شاخه‌ها، با پا و منقار خود پیش می‌روند، از شاخه‌ها آویزان می‌شوند و حرکاتی انجام می‌دهند که شبیه راه رفتن موش روی درخت است.
ظاهر و رفتار موش‌مرغ
در نگاه اول، موش‌مرغ ترکیبی از گنجشک و طوطی به نظر می‌رسد. طول بدنش حدود ۲۵ تا ۳۵ سانتی‌متر است که تقریباً نیمی از آن را دم بلند و باریک تشکیل می‌دهد. پر‌های بدنش نرم و ابریشمی‌اند و معمولاً به رنگ‌های خاکستری تا قهوه‌ای دیده می‌شوند.
منقار این پرنده کوتاه و قوی است و برای خوردن میوه و جوانه‌ها کاملاً مناسب است. به گزارش راز بقا پا‌های آن زیگوداکتیل هستند؛ یعنی دو انگشت رو به جلو و دو انگشت رو به عقب دارند، ویژگی‌ای که به او اجازه می‌دهد حتی وارونه از شاخه‌ها آویزان شود.
موش‌مرغ‌ها بسیار اجتماعی هستند و در گروه‌هایی ۶ تا ۱۲ تایی زندگی می‌کنند. آنها تقریباً همیشه در حال جیک‌جیک، تمیز کردن پر‌های یکدیگر و بازی‌اند. هنگام شب، تمام اعضای گروه به هم می‌چسبند و در کنار هم می‌خوابند تا هم گرم بمانند و هم حس امنیت پیدا کنند.
انواع موش‌مرغ
شش گونه‌ی شناخته‌شده از موش‌مرغ در آفریقا وجود دارد:
یک. موش‌مرغ خالدار (Colius striatus): رایج‌ترین گونه که با پر‌های قهوه‌ای و خطوط ریزش شناخته می‌شود و در بیشتر نواحی آفریقای سیاه زندگی می‌کند.
دو. موش‌مرغ آبی‌گردن (Urocolius macrourus): با لکه‌ی فیروزه‌ای زیبایی روی پشت گردن، در دشت‌های خشک و مناطق آکاسیا یافت می‌شود.
سه. موش‌مرغ سرخ‌صورت (Urocolius indicus): دارای چهره‌ی سرخ و بدن خاکستری که در مناطق خشک و نیمه‌بیابانی زندگی می‌کند.
چهار. موش‌مرغ سفیدپشت (Colius colius): پشت سفید و چهره‌ی قهوه‌ای مایل به قرمز دارد و بیشتر در جنوب آفریقا دیده می‌شود.
پنج. موش‌مرغ آبی‌سر (Urocolius azureus): گونه‌ای نادر و زیبا با سر آبی و شکم صورتی که در شرق آفریقا زیست می‌کند.
شش. موش‌مرغ سفیدسر (Colius leucocephalus): گونه‌ای با سر روشن و پر‌های شنی‌رنگ که در شمال‌شرق آفریقا زندگی می‌کند.
تغذیه و عادات غذایی
موش‌مرغ‌ها میوه‌خوار (Frugivorous) هستند و بیشتر از میوه‌ها، جوانه‌ها، گل‌ها و برگ‌های نرم تغذیه می‌کنند. گاهی نیز حشرات کوچک می‌خورند. شیوه‌ی غذا خوردن‌شان بسیار جالب است؛ آنها اغلب وارونه از شاخه‌ها آویزان می‌شوند تا به میوه‌های نوک شاخه دسترسی پیدا کنند.
برخلاف بسیاری از پرندگان که میوه را کامل می‌بلعند، موش‌مرغ با منقار قوی‌اش میوه را خرد می‌کند تا راحت‌تر هضم شود. این پرندگان با پخش دانه‌ها در طبیعت، نقش مهمی در تجدید پوشش گیاهی آفریقا دارند.
تولیدمثل و لانه‌سازی
به گزارش راز بقا فصل تولیدمثل موش‌مرغ‌ها معمولاً در فصل باران است، زمانی که غذا فراوان است. آنها لانه‌هایی فنجانی‌شکل از شاخه و برگ می‌سازند و داخل آن را با مواد نرم مانند پر و الیاف گیاهی می‌پوشانند.
هر دو والد در ساخت لانه، خوابیدن روی تخم‌ها و تغذیه‌ی جوجه‌ها مشارکت دارند. ماده معمولاً ۲ تا ۴ تخم می‌گذارد و پس از ۱۰ تا ۱۴ روز جوجه‌ها از تخم بیرون می‌آیند. نکته‌ی جالب این است که گاهی جوجه‌های بزرگ‌تر یا اعضای دیگر گله نیز به والدین در تغذیه‌ی جوجه‌ها کمک می‌کنند؛ رفتاری که به آن تولیدمثل گروهی (cooperative breeding) گفته می‌شود.
جوجه‌ها پس از حدود سه هفته قادر به پرواز می‌شوند، اما مدتی طول می‌کشد تا مستقل شوند و در این مدت در کنار گله باقی می‌مانند.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
سازگاری و بقا
موش‌مرغ‌ها به‌شدت سازگار هستند و به همین دلیل در زیستگاه‌های مختلف آفریقا موفق‌اند. آنها می‌توانند در شرایط گرم و خشک نیز دوام بیاورند و بیشتر آب مورد نیازشان را از میوه‌ها به دست می‌آورند. این انعطاف در رژیم غذایی و رفتار اجتماعی، باعث می‌شود حتی در مناطق نزدیک به انسان نیز زندگی کنند.
برخلاف بسیاری از پرندگان، موش‌مرغ‌ها از حضور انسان نمی‌ترسند و در باغ‌ها، باغ‌میوه‌ها و مزارع دیده می‌شوند. چون معمولاً خسارت زیادی به محصولات نمی‌زنند، کشاورزان نیز نسبت به آنها نگرش مثبتی دارند.
راز تکاملی موش‌مرغ
از دیدگاه علمی، موش‌مرغ‌ها پرندگانی بازمانده از دوران باستان هستند. فسیل‌های کشف‌شده نشان می‌دهد که اجداد آنها بیش از ۵۰ میلیون سال پیش در اروپا و آمریکای شمالی می‌زیسته‌اند. امروزه موش‌مرغ تنها بازمانده‌ی راسته‌ی Coliiformes است و مطالعه‌ی آن برای پرنده‌شناسان اهمیت زیادی دارد.
ترکیب ویژگی‌های ابتدایی و رفتار‌های پیشرفته در این پرنده، باعث شده موش‌مرغ‌ها را «بازماندگان تکامل» بنامند.
وضعیت حفاظتی
خوشبختانه تمام شش گونه‌ی موش‌مرغ در فهرست گونه‌های کم‌خطر (Least Concern) اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) قرار دارند. با این حال، تخریب زیستگاه‌ها و گسترش شهرنشینی می‌تواند در آینده تهدیدی برای آنها باشد.
به گزارش راز بقا موش‌مرغ پرنده‌ای کوچک، اما شگفت‌انگیز است که با رفتار‌های آکروباتیک، زندگی گروهی گرم و تاریخچه‌ی تکاملی طولانی خود، یکی از جالب‌ترین موجودات آفریقا به شمار می‌رود. شاید در نگاه اول ساده و خاکستری به نظر برسد، اما اگر کمی دقت کنید، درمی‌یابید که این «موش‌پرنده»ی کوچک یکی از نماد‌های زیبایی، سازگاری و بقا در طبیعت است.
لینک کپی شد
از میان خبرها
خواندنی‌ها
مینای بالی؛ یکی از نایابترین و زیباترین پرندگان جهان که ۴ میلیارد قیمت دارد و متخصص فرار از قفس است!
قمری گوشدار: پرجمعیتترین پرنده جهان و ماشین تولیدمثل که گوش دارد و پیام ارواح را منتقل می‌کند
مرغ بهشتی شاه زاکسن؛ عجیب‌ترین پرنده جهان که دو آنتن بلند دارد و آوازش شبیه نویز تلویزیونهای قدیمی است
شبگرد مصری؛ پرنده‌ای شبح‌وار با چشمهای نقرهای که در گرمترین مناطق ایران زندگی می‌کند و سلطان استتار است
پروژه دشت «سوتاو» بوکان؛ برای اولین بار جوجه‌های میشمرغ در ایران در شرایط اسارت متولد شدند
مرغ مینا؛ پرنده شگفتانگیزی که حرف می‌زند و کشاورزان هم دوستش دارند و هم از آن متنفرند!
دیمیل؛ پرنده‌ای پرسروصدا که پرندهبازان جنوب ایران به جای قناری و طرقه نگهداری می‌کنند
قرقاول مونال؛ یکی از زیباترین پرندههای جهان که در کوههای هیمالیا زندگی می‌کند
ارسال نظر
ویدیوهای برگزیده
دنیای گیاهان
علم و کیهان