دیوار خزک؛ پرنده‌ای کمیاب با بال‌های قرمز زرشکی و زندگی عجیب روی صخره‌ها که در کوه‌های ایران دیده می‌شود
دیوار خزک (Wallcreeper) پرنده‌ای کمیاب و زیباست که در کوه‌های ایران و جهان زندگی می‌کند. بال‌های رنگارنگ و رفتار منحصربهفردش، آن را به یکی از جواهرات طبیعت تبدیل کرده است.
راز بقا: پرندگان همیشه از شگفتی‌های بی‌پایان طبیعت بوده‌اند و هرکدام ویژگی‌های منحصر‌به‌فردی دارند. در میان این گونه‌ها، پرنده‌ای کوچک، اما بسیار زیبا با نام علمی Tichodroma muraria یا همان دیوار خزک شناخته می‌شود. این پرنده در زبان انگلیسی Wallcreeper نامیده می‌شود و به دلیل عادت خاصش در بالا رفتن از صخره‌ها و دیواره‌های سنگی، چنین نامی گرفته است. دیوار خزک به‌خاطر ظاهر رنگارنگ و شیوه زندگی متفاوتش، توجه بسیاری از پرنده‌شناسان و طبیعت‌دوستان را به خود جلب کرده است.
زیستگاه طبیعی دیوار خزک
به گزارش راز بقا، این پرنده کوچک بیشتر در مناطق کوهستانی اروپا و آسیا زندگی می‌کند. رشته‌کوه آلپ، هیمالیا و قفقاز از مهم‌ترین زیستگاه‌های آن به‌شمار می‌روند. دیوار خزک ترجیح می‌دهد در ارتفاعات بالای ۱۰۰۰ تا ۳۰۰۰ متری زندگی کند؛ جایی که صخره‌ها و دیواره‌های سنگی بلند فراوان هستند. در ایران نیز گزارش‌هایی از مشاهده این پرنده در مناطق کوهستانی البرز و زاگرس ثبت شده است. به دلیل کمیاب بودن، مشاهده آن در طبیعت ایران بسیار هیجان‌انگیز و ارزشمند به‌حساب می‌آید.
ظاهر و ویژگی‌های فیزیکی
دیوار خزک جثه‌ای کوچک دارد؛ طول بدنش حدود ۱۵ تا ۱۷ سانتی‌متر است و وزنی در حدود ۲۰ گرم دارد. رنگ پر و بال این پرنده بسیار خاص است:
بدن و پشت پرنده بیشتر خاکستری روشن است که به آن قابلیت استتار در میان صخره‌ها می‌دهد.
بال‌هایش ترکیبی از قرمز زرشکی و سیاه است که هنگام پرواز جلوه‌ای خیره‌کننده پیدا می‌کند.
نوک باریک و کمی خمیده‌اش به او امکان می‌دهد حشرات ریز را از شکاف‌های سنگ بیرون بکشد.
زیبایی بال‌های دیوار خزک آن‌قدر چشمگیر است که برخی آن را با پروانه‌ای در حال پرواز مقایسه می‌کنند.
رفتار و شیوه زندگی
یکی از ویژگی‌های جالب دیوار خزک، عادت بالا رفتن از دیوار‌های سنگی است. این پرنده با حرکاتی شبیه به یک حشره روی دیواره‌های عمودی حرکت می‌کند و به دنبال حشرات و لارو‌های پنهان می‌گردد. به گزارش راز بقا دیوار خزک بیشتر تک‌زی است و تنها در فصل جفت‌گیری با همنوعانش ارتباط نزدیک دارد. در این زمان، نر‌ها با نمایش بال‌های رنگی خود سعی می‌کنند توجه ماده‌ها را جلب کنند.
تغذیه
رژیم غذایی دیوار خزک عمدتاً شامل:
حشرات کوچک.
عنکبوت‌ها.
لارو‌های پنهان در شکاف سنگ‌هاست.
در زمستان که دسترسی به حشرات کمتر می‌شود، این پرنده به مناطق پایین‌تر مهاجرت کرده و گاهی از دانه‌ها یا سایر منابع غذایی استفاده می‌کند.
تولیدمثل و لانه‌سازی
فصل جفت‌گیری دیوار خزک معمولاً در بهار است. پرنده ماده لانه خود را در شکاف سنگ‌ها یا میان صخره‌ها می‌سازد. لانه از خزه، ریشه گیاهان و تار عنکبوت تشکیل می‌شود و محیطی امن برای تخم‌ها فراهم می‌کند. به گزارش راز بقا ماده معمولاً ۴ تا ۵ تخم می‌گذارد و حدود ۲۰ روز روی آنها می‌خوابد. جوجه‌ها پس از بیرون آمدن نیاز به مراقبت والدین دارند و حدود ۳ هفته بعد قادر به پرواز می‌شوند.
اهمیت بوم‌شناسی
دیوار خزک نقشی مهم در کنترل جمعیت حشرات دارد و بخشی از چرخه طبیعی کوهستان محسوب می‌شود. همچنین به‌عنوان شاخصی برای سلامت زیستگاه‌های کوهستانی در نظر گرفته می‌شود. حضور این پرنده نشانه‌ای از وجود محیطی دست‌نخورده و سالم است.
تهدید‌ها و خطرات
متأسفانه زیستگاه طبیعی دیوار خزک در بسیاری از مناطق با تهدید روبه‌روست. عوامل اصلی کاهش جمعیت این پرنده عبارت‌اند از:
تغییرات اقلیمی که بر دسترسی به غذا و مکان‌های لانه‌سازی تأثیر می‌گذارد.
تخریب زیستگاه به دلیل فعالیت‌های انسانی مانند جاده‌سازی و استخراج معادن.
شکار غیرمجاز، هرچند کمتر اتفاق می‌افتد، اما در برخی مناطق تهدیدی جدی محسوب می‌شود.
جایگاه فرهنگی و ارزش علمی
دیوار خزک به دلیل ظاهر زیبا و حرکات خاصش الهام‌بخش بسیاری از طبیعت‌نویسان و عکاسان پرنده بوده است. در برخی فرهنگ‌های محلی، مشاهده این پرنده نشانه خوش‌یمنی و برکت به شمار می‌رود. برای دانشمندان نیز مطالعه رفتار و سازگاری‌های این پرنده در محیط‌های صخره‌ای، اطلاعات ارزشمندی درباره فرگشت و تنوع زیستی فراهم کرده است.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
بوتیمار آفتابی؛ پرنده‌ای شبیه طاووس که بال‌هایی شبیه چشم گربه دارد و مار و میمون را می‌ترساند
دیوار خزک در ایران
دیدن این پرنده در ایران فرصتی کمیاب برای پرنده‌نگران است. مناطقی از البرز مرکزی و زاگرس زیستگاه‌های بالقوه آن هستند. هرچند جمعیت آن در کشور ما بسیار اندک است، اما حفاظت از زیستگاه‌های کوهستانی می‌تواند شانس بقای آن را افزایش دهد.
به گزارش راز بقا دیوار خزک (Tichodroma muraria) پرنده‌ای استثنایی است که زیبایی پروانه‌مانند بال‌هایش و شیوه زندگی منحصربهفردش، آن را به یکی از جواهرات پنهان طبیعت کوهستانی تبدیل کرده است. حفظ این گونه ارزشمند نه‌تنها برای تنوع زیستی، بلکه برای نسل‌های آینده اهمیت دارد. شناخت و معرفی چنین گونه‌هایی می‌تواند توجه عموم مردم را به اهمیت حفاظت از طبیعت و پرندگان جلب کند. شاید دفعه بعد که در ارتفاعات ایران قدم می‌زنید، خوش‌شانس باشید و سایه زیبای دیوار خزک را بر صخره‌ها ببینید.
لینک کپی شد
از میان خبرها
خواندنی‌ها
هوتزین؛ مرغی یتیمی که بدبوترین پرنده جهان است و کسی جرات نزدیک شدن به آن را ندارد!
فنچ خونآشام؛ پرنده ریزجثهای که خونخوارترین پرنده دنیاست
مرغ بهشتی شاه زاکسن؛ عجیبترین پرنده جهان که دو آنتن بلند دارد و آوازش شبیه نویز تلویزیونهای قدیمی است
شبگرد مصری؛ پرنده‌ای شبح‌وار با چشمهای نقرهای که در گرمترین مناطق ایران زندگی می‌کند و سلطان استتار است
«خروس کاسپین»؛ بزرگترین کبک ایران که آوازی ترسناک و آخرالزمانی دارد
مرغ مینا؛ پرنده شگفتانگیزی که حرف می‌زند و کشاورزان هم دوستش دارند و هم از آن متنفرند!
قمری گوشدار: پرجمعیتترین پرنده جهان و ماشین تولیدمثل که گوش دارد و پیام ارواح را منتقل می‌کند
پروژه دشت «سوتاو» بوکان؛ برای اولین بار جوجههای میشمرغ در ایران در شرایط اسارت متولد شدند
کوکَر یا باقرقره؛ پرنده‌ای شگفتانگیزی که یک رقاص حرفهایست و لای پرهایش آب ذخیره می‌کند
دیمیل؛ پرنده‌ای پرسروصدا که پرندهبازان جنوب ایران به جای قناری و طرقه نگهداری می‌کنند
سسک دلکش؛ پرنده‌ای کوچک با دم بلند و صدای خوش که در تالابها و مزارع ایران زندگی می‌کند
شبگرد شیطانی؛ ترسناکترین پرنده جهان که دهانی قرمز و بزرگ دارد و آوازی هولناک سر می‌دهد
قرقاول مونال؛ یکی از زیباترین پرندههای جهان که در کوه‌های هیمالیا زندگی می‌کند
کتزال درخشنده؛ پرنده ملی گواتمالا که زیباترین پرنده جهان است
گندمرغ؛ بدبوترین پرنده دنیا که چهرهای شبیه دایناسور و معدهای شبیه گاو دارد!
مینای بالی؛ یکی از نایابترین و زیباترین پرندگان جهان که ۴ میلیارد قیمت دارد و متخصص فرار از قفس است!
ارسال نظر
ویدیوهای برگزیده
دنیای گیاهان
علم و کیهان