چرا نمی‌توانیم خودمان را قلقلک بدهیم؟

راز بقا: قلقلک برای بسیاری واکنش متناقضی ایجاد می‌کند؛ حس بازیگوشی ناشی از آن معمولا لذت‌بخش است، اما تحریک بیش از حد اعصاب و از دست دادن کنترل می‌تواند احساس ناخوشایندی به دنبال داشته باشد. با این حال چه آن را لذت‌بخش، ناراحت‌کننده یا چیزی بین این دو بدانید، نمی‌توانید خودتان خود را قلقلک بدهید.

به گفته کارشناسان در گفت‌و‌گو با لایوساینس، این موضوع به این دلیل است که مغز از قبل در مورد حس قلقلک آگاهی دارد و آن را کاهش می‌دهد.

دیوید ایگلمن، عصب‌شناس دانشگاه استنفورد، توضیح می‌دهد مغز همیشه در حال پیش‌بینی آینده است و تنها واکنشی عمل نمی‌کند، بلکه سعی دارد حدس بزند بعدا قرار است چه چیزی اتفاق بیفتد. هرگاه شما عملی را انجام می‌دهید، کورتکس حرکتی اولیه که بخش مسئول ارسال پیام در مغز است، یک نسخه از فرمان را که به آن «کپی اثر» می‌گویند، به بسیاری از مناطق مغز ارسال می‌کند تا برای اطلاعات حسی که به دلیل آن اقدام شما قرار است وارد شود، آماده شوند.

مثلا وقتی خواهید یک مداد را بردارید، مغز شما پیام‌هایی به دست‌ها و انگشتانتان ارسال می‌کند و به آنها می‌گوید که مداد را بگیرند و بلند کنند. اما مغز این پیام را فقط به عضلاتی که حرکت را ایجاد خواهند کرد، نمی‌فرستد و کپی اثر‌های آن پیام را به کورتکس حسی بدن که مسئول پردازش اطلاعات حسی ورودی است و همچنین کورتکس بینایی که مسئول پردازش بینایی است، ارسال می‌کند. 

به گفته کنستانتینا کیلتنی، عصب‌شناس از استکهلم، مغز از سیگنال‌هایی که به عضلات ارسال می‌کند، برای پیش‌بینی عملکرد ما حتی قبل از انجام دادن آن فعل، استفاده می‌کند. او که رئیس کلینیک حس‌شناسی و خاراندن (آن را اصطلاحا آزمایشگاه لمس و قلقلک می‌نامند) است، به همراه تیمش با استفاده از تکنیک‌های اسکن مغزی مانند‌ام‌آر‌ای و نوار مغز بررسی می‌کنند که آیا مغز لمس خود فرد را متفاوت از لمسی که چیز یا فرد دیگری انجام می‌دهد، درک می‌کند یا نه. 

به گفته کیلتنی، افراد شدت لمس خود را ضعیف‌تر از لمس خارجی درک می‌کنند. البته این فقط یک درک نیست و تصویربرداری عصبی هم تایید می‌کند که مغز به لمس‌های خودی واکنش ضعیف‌تری نشان می‌دهد، زیرا این احساسات قابل‌پیش‌بینی‌اند و مغز آنها را کاهش می‌دهد. از نظر علمی، ما احساسات خود‌تولیدشده را کاهش می‌دهیم، اما اگر این پیش‌بینی‌ها با آنچه اتفاق می‌افتد، مطابقت نداشته باشد، مغز آن را متوجه می‌شود.

دیوید اشنایدر، استادیار علوم اعصاب دانشگاه نیویورک که روی خودآگاهی آوایی کار می‌کند، مثالی را با لایو‌ساینس به اشتراک گذاشت: وقتی در ماشین را می‌بندید، انتظار دارید صدای قابل پیش‌بینی «بوم» بسته شدن در بشنوید و اگر به جای آن صدای گیر کردن بشنوید، مغز بلافاصله آن را خطا در نظر می‌گیرد و شما برمی‌گردید و کمربند ایمنی را از لای در بیرون می‌آورید، زیرا مغز به چیز‌هایی که از محیط اطراف می‌آید (مثل صدا، لمس، بو، تصویر) حساس است، چون ممکن است نشانه خطر باشند. حتی آزمایش روی موش‌ها هم این را تایید می‌کند. 

اگر دستتان را در زیر بغل خود ببرید، مغز شما از قبل می‌داند که دستتان کجا می‌رود. هم‌زمان، به بخش‌هایی از مغز که قرار است این حس را دریافت کنند پیام می‌دهد که این لمس مهم نیست، پس لازم نیست به آن توجه کنند. اما اگر شخص دیگری شما را قلقلک دهد، مغزتان آمادگی ندارد، پس حس قلقلک تشدید می‌شود.

در واقع، ناتوانی در قلقلک دادن خود یک ویژگی تکاملی است که برای زنده ماندن و تشخیص محرک‌های خارجی مفید بوده است.

البته استثنا‌هایی وجود دارد. افراد مبتلا به اسکیزوفرنی در تشخیص تفاوت بین کار‌هایی که خودشان انجام داده‌اند و کار‌هایی که دیگران انجام داده‌اند، مشکل دارند، به همین دلیل می‌توانند خودشان را قلقلک دهند.

ایگلمان دراین‌باره فرضیه‌ای مطرح و موضوع زمان‌بندی را مطرح می‌کند. اینکه آنها ممکن است بتوانند خودشان را قلقلک دهند، زیرا اغلب در پیش‌بینی حرکات خود و احساسات بعدی ناشی از آن مشکل دارند. اسکیزوفرنی بر توانایی مغز در تمایز بین اعمالی که خود فرد انجام داده و اعمالی که از بیرون انجام شده‌اند، تاثیر می‌گذارد. اگر این سیستم پیش‌بینی دچار اختلال شود، حتی لمس خود نیز می‌تواند غیرمنتظره به نظر برسد.