گنج کلماکره؛ کشف شوکه‌کننده ششمین گنجینه بزرگ جهان در لرستان که سرنوشتی غم‌انگیز داشت
غار کلماکره یکی از اسرارآمیزترین گنجینه‌های باستانی جهان است که به‌طور اتفاقی در لرستان کشف شد. این گنج ارزشمند شامل هزاران شی تاریخی از تمدن‌های عیلامی و کاسی بود که بخش زیادی از آن غارت و به خارج از کشور منتقل شد. این مقاله از راز بقا به بررسی داستان کشف، اهمیت تاریخی، و سرنوشت غم‌انگیز این گنجینه می‌پردازد.
راز بقا: در دل کوهستان‌های لرستان، غاری ناشناخته سال‌ها راز بزرگی را در دل خود پنهان کرده بود؛ گنجی افسانه‌ای که نه‌تنها تاریخ ایران، بلکه تاریخ بشریت را تحت‌تأثیر قرار داد. غار کلماکره، واقع در نزدیکی پلدختر، یکی از مهم‌ترین و اسرارآمیزترین گنجینه‌های باستانی جهان را در خود جای داده بود؛ گنجینه‌ای که پس از کشف اتفاقی، سرنوشت متفاوتی نسبت به دیگر کشفیات تاریخی پیدا کرد.
کشف اتفاقی در سال ۱۳۶۸
به گزارش راز بقا، ماجرای کشف این گنجینه از جایی شروع شد که یک شکارچی محلی به طور تصادفی به دهانه غاری در کوه مله برخورد. غاری پنهان در دل صخره‌ها، با دهانه‌ای باریک و صعب‌العبور که فقط از زوایای خاصی قابل دیدن بود. وقتی این شکارچی وارد غار شد، با اشیایی طلاکاری‌شده و آثار باستانی حیرت‌انگیزی روبه‌رو شد؛ اما به‌جای گزارش این کشف به مقامات، تصمیم گرفت تا آن را مخفی نگه دارد و در سکوت، برخی از اشیا را به بازار‌های غیررسمی فروخت.
گنجینه‌ای باستانی با هزاران سال قدمت
بر اساس بررسی‌های بعدی باستان‌شناسان، گنجینه کلماکره شامل بیش از ۵۰۰۰ اثر ارزشمند تاریخی است که عمدتاً متعلق به تمدن‌های عیلامی، کاسی، و حتی هخامنشی هستند. به گزارش راز بقا این آثار شامل جام‌ها، کاسه‌های طلا، گردنبندها، مجسمه‌های برنزی و نقره‌ای، کتیبه‌ها، مهرها، سکه‌ها و حتی ماسک‌های آیینی بودند. بسیاری از این اشیا در سلامت کامل و با ظرافتی شگفت‌انگیز از دل غار خارج شده بودند.
برخی پژوهش‌ها معتقدند این اشیا، گنجینه‌ای سلطنتی بودند که در دوران آشفتگی‌های سیاسی و تهدید از سوی آشوریان، به‌صورت مخفی در این غار پنهان شده‌اند.
غارت و تاراج گنج؛ تراژدی بزرگ میراث فرهنگی ایران
متأسفانه، یکی از تلخ‌ترین بخش‌های ماجرای کلماکره، نحوه مواجهه با این کشف ارزشمند بود. در سال‌های نخست پس از کشف، قاچاقچیان آثار تاریخی به این غار هجوم بردند. نبود حفاظت، عدم اطلاع‌رسانی رسمی و خلأ قانونی، سبب شد که بسیاری از اشیای باستانی این غار به بازار‌های بین‌المللی راه یابند.
برخی تخمین‌ها می‌گویند که حدود ۹۰ درصد گنجینه کلماکره از ایران خارج شده و در حراجی‌های معتبر مانند کریستی و ساتبیز به فروش رسیده است. امروزه بخشی از این آثار در موزه‌هایی، چون لوور پاریس، متروپولیتن نیویورک، بریتیش میوزیوم لندن، موزه میهو ژاپن و حتی مجموعه‌های خصوصی قابل مشاهده‌اند.
اهمیت جهانی گنج کلماکره
کارشناسان میراث فرهنگی، گنجینه کلماکره را یکی از شش گنجینه بزرگ و مهم تاریخ بشر می‌دانند. به گزارش راز بقا برخی آثار این غار به لحاظ هنری، از شاهکار‌های تمدن باستانی محسوب می‌شوند. ماسک‌ها و تندیس‌های فلزی یافت‌شده در این مکان، نه‌تنها از لحاظ زیبایی‌شناسی، بلکه از منظر نشانه‌شناسی دینی و اجتماعی، حائز اهمیت‌اند.
گنج کلماکره از منظر مردم‌شناسی، شناخت آیین‌های مذهبی و ساختار قدرت در تمدن‌های باستانی ایران، اطلاعات بی‌نظیری به‌دست می‌دهد. اهمیت این آثار به حدی بود که باستان‌شناسان خارجی از آن به عنوان «گنج فراموش‌شده خاورمیانه» یاد کرده‌اند.
حفاظت دیرهنگام، ثبت در فهرست آثار ملی
در نهایت، پس از سال‌ها بی‌توجهی، در سال ۱۳۸۴ غار کلماکره در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. به گزارش راز بقا اما بخش اعظم آسیب‌ها، چه به خود غار و چه به آثار آن، پیش از این تاریخ وارد شده بود. تخریب بخش‌هایی از دهانه غار توسط حفاران غیرمجاز و آسیب به فضای درونی آن، ارزش میراثی این مکان را تحت‌تأثیر قرار داده است.
برای مطالعه بیش‌تر بخوانید:
گنج اوکسوس؛ بزرگترین گنج پادشاهی هخامنشی که در آمودریا کشف شد و از لندن سر در آورد
گنج قلعه زری؛ افسانه‌ای مدفون در دل کوه‌های خراسان جنوبی که هنوز کسی نتوانسته آن را پیدا کند
راز گنج پنهان پاسارگاد؛ اشیای طلایی و اسرار آرامگاه کوروش که تاریخ را به لرزه انداختند
آثار بازگشتی و تلاش برای احیا
برخی از آثار کلماکره که از طریق مسیر‌های دیپلماتیک یا خرید رسمی به ایران بازگردانده شده‌اند، اکنون در موزه‌هایی، چون موزه ایران باستان، موزه فلک‌الافلاک خرم‌آباد و موزه آذربایجان تبریز به نمایش گذاشته شده‌اند. این آثار بخش کوچکی از عظمت واقعی گنج کلماکره را به نمایش می‌گذارند.
با این حال، هنوز هم بسیاری از آثار این گنجینه در مجموعه‌های شخصی یا موزه‌های خارجی نگهداری می‌شوند و ایران برای بازگرداندن آنها با چالش‌های حقوقی و سیاسی متعددی روبه‌روست.
مستند‌ها و منابع تصویری
در سال‌های اخیر، مستند‌هایی درباره این غار ساخته شده‌اند که با نگاهی تاریخی و انتقادی، زوایای پنهان این کشف را بررسی می‌کنند. از جمله این مستند‌ها می‌توان به آثار تولیدشده در شبکه مستند و برخی رسانه‌های مستقل اشاره کرد.
غار کلماکره، تنها یک پدیده باستان‌شناسی نیست؛ بلکه نمادی از فرصت‌های از‌دست‌رفته در حفاظت از میراث فرهنگی ماست. به گزارش راز بقا این غار و گنجینه‌اش باید به ما یادآوری کند که آثار تاریخی، تنها متعلق به گذشته نیستند؛ آنها بخشی از هویت ما و آینده ما هستند. امید است با آگاهی‌بخشی، سرمایه‌گذاری در حفاظت از میراث فرهنگی، و پیگیری قانونی بازگشت آثار، بتوان بخش دیگری از این گنجینه ارزشمند را به آغوش وطن بازگرداند.
لینک کپی شد
از میان خبرها
خواندنی‌ها
گنج بزرگ هیتلر در معادن نمک؛ راز طلای گمشده نازیها که هنوز جویندگان گنج را سرگردان نگه داشته است
گنجهای قاجاریه؛ چگونه روسها با ترکمانچای بزرگترین یاقوت جهان و گنج بزرگ نادر شاه و فتحعلیشاه را از ایران سرقت کردند؟
راز گنج پنهان پاسارگاد؛ اشیای طلایی و اسرار آرامگاه کوروش که تاریخ را به لرزه انداختند
گنج قلعه زری؛ افسانه‌ای مدفون در دل کوه‌های خراسان جنوبی که هنوز کسی نتوانسته آن را پیدا کند
راز سنگهای گرد کاستاریکا؛ سنگهای عجیب ۱۶ تنی ۱۳۰۰ ساله که باستان‌شناسان جهان را متحیر کرد
گنج اوکسوس؛ بزرگترین گنج پادشاهی هخامنشی که در آمودریا کشف شد و از لندن سر در آورد
از تابوت طلایی تا سنگ رشید؛ گران‌ترین گنجینه دنیا چیست؟ چطور کشف شد و چقدر قیمت دارد؟
مار نگهبان گنج؛ چرا روی همه دفینهها و گنجها یک مار بزرگ خوابیده است؟!
ارسال نظر
ویدیوهای برگزیده
دنیای گیاهان
علم و کیهان