ریاضیات از چه زمانی اختراع شد؟
ریاضیات چگونه آغاز شد؟ از شمارش با استخوان در عصر پارینه‌سنگی تا اختراع حسابان در قرن هفدهم را در این مرور تاریخی جذاب بخوانید.
راز بقا: ریاضیات یکی از بنیادی‌ترین ابزار‌های بشر برای درک جهان است. از شمارش ابتدایی تا محاسبات پیچیده در فضاپیماها، ریاضی نقشی اساسی در پیشرفت علم و فناوری دارد. اما این سؤال پیش می‌آید که انسان‌ها دقیقاً از چه زمانی شروع به انجام ریاضیات کردند؟ آیا فقط شمارش بوده یا مفاهیم پیچیده‌تری مانند جبر و حسابان نیز در زمان‌های دور وجود داشته‌اند؟
در این مقاله از راز بقا به بررسی خاستگاه ریاضیات می‌پردازیم؛ از نخستین ابزار‌های شمارش گرفته تا ظهور حسابان توسط بزرگانی مانند نیوتن و لایبنیتس.
نخستین نشانه‌های شمارش در تاریخ
به گزارش راز بقا، ریاضیات با شمارش آغاز شد. ابزار‌هایی مانند «استخوان ایشانگو» (Ishango Bone) که حدود ۲۰٬۰۰۰ سال پیش در منطقه کنگو در آفریقا کشف شده، نشان می‌دهد که انسان‌های اولیه از برش‌های منظم روی استخوان‌ها برای ثبت تعداد چیزی استفاده می‌کرده‌اند. برخی پژوهشگران معتقدند این استخوان نوعی تقویم قمری شش‌ماهه بوده است.
از سوی دیگر، استخوان «لبومبو» (Lebombo Bone) که قدمتی حدود ۴۳٬۰۰۰ سال دارد و در جنوب آفریقا یافت شده، با بریدگی‌هایی که احتمالاً چرخه ماه یا دوره قاعدگی زنان را نشان می‌دهد، نشانگر شمارش ابتدایی در دوران پارینه‌سنگی است.
ریشه‌های ریاضی در تمدن سومر
ورود بشر به مرحله تمدنی، باعث جهش چشمگیر در کاربرد ریاضیات شد. سومری‌ها که در جنوب بین‌النهرین (عراق امروزی) می‌زیستند، نه تنها نخستین خط میخی را ابداع کردند، بلکه نظام عدد‌نویسی و حساب‌داری پیشرفته‌ای داشتند.
آنها از نظام عددی شصت‌پایه (پایه ۶۰) استفاده می‌کردند؛ سیستمی که هنوز در واحد‌های زمانی (۶۰ ثانیه، ۶۰ دقیقه) و زوایا (۳۶۰ درجه) باقی مانده است. سومری‌ها جداول ضرب و تقسیم داشتند، جبر را به کار می‌بردند و حتی فرمول‌هایی برای محاسبه مساحت اشکال هندسی پیچیده توسعه داده بودند.
انگیزه‌های توسعه ریاضی در دوران باستان
بر اساس گفته «دانکن ملویل» (Duncan Melville) ریاضی‌دان دانشگاه سنت لارنس، توسعه ریاضی در بین‌النهرین ناشی از نیاز‌های اداری و بوروکراتیک بود. به گزارش راز بقا نگه‌داشتن سوابق دقیق کالاها، اندازه‌گیری زمین‌های کشاورزی و طراحی سیستم‌های آبیاری، همگی مستلزم ریاضیات عملی و دقیق بودند.
برای مثال، آنها باید مساحت زمین‌هایی را با شکل‌های نامنظم از روی ابعادشان محاسبه می‌کردند؛ موضوعی که باعث تولد هندسه محاسباتی شد.
گسترش ریاضیات در تمدن‌های مختلف
پس از سومر، ریاضی در تمدن‌های بزرگی مانند مصر، یونان، هند و چین نیز رشد چشمگیری داشت. هر کدام از این تمدن‌ها با رویکردی خاص، مفاهیم جدیدی به ریاضیات افزودند.
در جهان اسلام نیز دوران شکوفایی ریاضی با چهره‌هایی مانند خوارزمی، ابن هیثم و عمر خیام همراه بود. خوارزمی نقش بزرگی در تدوین جبر و الگوریتم‌ها داشت؛ الگوریتم‌هایی که امروزه پایه علم رایانه هستند.
اختراع حسابان؛ نقطه عطفی در ریاضیات مدرن
در قرن هفدهم میلادی، علم ریاضی دچار یک جهش انقلابی شد: اختراع حسابان (Calculus). این شاخه از ریاضی که محاسبه مشتق‌ها و انتگرال‌ها را ممکن می‌سازد، بنیانی برای فیزیک مدرن، مهندسی و اقتصاد شد.
برای مطالعه بیش‌تر بخوانید:
چرا برای پشه‌ها، یک هفته به اندازه چندین سال طول می‌کشد؟
کشف بی‌سابقه دانشمندان: سلولهای انسان می‌توانند پس از مرگ به حیات خود به صورت ابدی ادامه دهند!
دانشمندان موفق به کشف راز جاودانگی انسان شدند
دو دانشمند بزرگ آن دوران ایزاک نیوتن و گوتفرید ویلهلم لایبنیتس به‌طور مستقل از یکدیگر، حسابان را توسعه دادند. نیوتن آن را «روش جریان‌ها» (Fluxions) می‌نامید و لایبنیتس نمادگذاری‌هایی را ارائه داد که تا به امروز در ریاضیات استفاده می‌شوند.
با وجود دعوا‌ها و اتهاماتی که بین طرفداران این دو مطرح شد، تاریخ‌نگاران اکنون توافق دارند که هر دو به‌طور مستقل به این ابداع مهم رسیده‌اند.
ریاضیات محصول هزاران سال تلاش بشر برای درک بهتر جهان است. به گزارش راز بقا از شمارش روز‌های ماه در دل تاریکی غار‌ها تا معادلات پیچیده پرتاب ماهواره به فضا، مسیر طولانی و شگفت‌انگیزی طی شده است.
ریاضیات نه تنها ابزاری برای حل مسائل عددی است، بلکه زبان مشترک علم و منطق در سراسر تاریخ بشر به شمار می‌آید. شناخت ریشه‌ها و مسیر پیشرفت آن، ما را به درک بهتر جایگاه علم در تمدن انسانی می‌رساند.
لینک کپی شد
از میان خبرها
خواندنی‌ها
ارسال نظر
ویدیوهای برگزیده
دنیای گیاهان
علم و کیهان