کشف سکه طلای ۲۲۰۰ ساله و منحصر به فرد در بیت المقدس؛ رد پای یک زن مصری قدرتمند در تاریخ پیدا شد

راز بقا: باستان‌شناسان در بیت المقدس اشغالی به کشف یک سکه طلای نادر و کوچک دست یافته‌اند که قدمت آن به حدود ۲۲۷۰ سال پیش بازمی‌گردد. این سکه تصویر ملکه برنیس دوم، همسر بطلمیوس سوم، سومین پادشاه دودمان بطلمیوسی مصر، را نشان می‌دهد و بر روی آن عبارت یونانی باستانی «ملکه» حک شده است. یافته‌های اخیر نشان می‌دهد که برنیس دوم نه تنها همسر شاه، بلکه نفوذ و قدرت سیاسی مستقلی نیز داشته است.

به گزارش راز بقا، دودمان بطلمیوسی توسط بطلمیوس اول، یکی از ژنرال‌های اسکندر مقدونی، در دوره هلنیستی مصر (۳۲۳ تا ۳۰ پیش از میلاد) بنیان‌گذاری شد و یکی از مهم‌ترین سلسله‌های مصر باستان به شمار می‌رود.

سکه‌ای بی‌نظیر و نادر

به گفته اداره آثار باستانی رژیم اسرائیل، این سکه احتمالاً در شهر اسکندریه ضرب شده و ممکن است بخشی از مجموعه سکه‌هایی باشد که پس از جنگ سوم سوریه (۲۴۶ تا ۲۴۱ پیش از میلاد) به سربازان بازگشته هدیه داده شده‌اند. این جنگ میان پادشاهی بطلمیوسی مصر و امپراتوری سلوکی سوریه رخ داد.

رابرت کول، رئیس بخش سکه‌شناسی اداره آثار باستانی، در توضیح این کشف گفت: «این یک سکه بی‌نظیر است. در صد سال گذشته تنها ۱۷ نمونه از این نوع سکه پیدا شده است.» او افزود این نخستین سکه از این نوع است که بیرون از مصر و در حفاری‌های رسمی کشف می‌شود.

کشف در شهر داوود

این سکه در محوطه باستانی شهر داوود در شرق بیت المقدس اشغالی و در جریان حفاری بخشی به نام پارکینگ گیواتی به‌دست آمد. ریفکا لنگلِر، باستان‌شناسی که دو سال است در این منطقه مشغول حفاری است، هنگام الک‌کردن خاک به‌طور اتفاقی این سکه درخشان را دید: «در ابتدا باورم نمی‌شد، اما در چند ثانیه با هیجان در محوطه حفاری دویدم.»

به گزارش راز بقا یک طرف سکه، تصویر ملکه برنیس دوم با تاج، تور و گردنبند دیده می‌شود و در طرف دیگر، نقش شاخ فراوانی (کورنوکوپیا) و دو ستاره همراه با عبارت یونانی «باسیلیسس» به معنای «متعلق به ملکه» حک شده است. این عبارت نشان می‌دهد که برنیس دوم ممکن است خود نیز به عنوان حاکم مستقل قدرت داشته باشد.

نفوذ ملکه برنیس دوم

برنیس دوم در اصل ملکه منطقه سیرنائیکا (شرق لیبی امروزی) بود. با ازدواج او با بطلمیوس سوم، این منطقه به قلمرو مصر هلنیستی پیوست. هنگام لشکرکشی همسرش به سوریه، او در مقام نایب‌السلطنه بر مصر حکومت کرد.

ملکه‌های دودمان بطلمیوسی گاه بر روی سکه‌ها ظاهر می‌شدند، مانند کلئوپاترا هفتم که مشهورترین نمونه است. اما کشف جدید، نشان می‌دهد برنیس دوم نیز قدرت سیاسی و نفوذ زیادی داشته است و این سکه یکی از قدیمی‌ترین نمونه‌های نشان‌دهنده حضور فعال یک ملکه در عرصه سیاست است.

برای مطالعه بیش‌تر بخوانید:

برنز‌های لرستان؛ بزرگترین گنج لرستان که به طرز عجیبی از ایران دزدیده شد و سر از آمریکا، لندن و لوور درآورد

گنج بزرگ آکروپل؛ کشف گنجینه‌ای بزرگ از طلا در خوزستان که فورا به فرانسه منتقل شد

تپه الله‌قلی؛ گنج ۹ هزار ساله آذربایجان شرقی که قدیمی‌ترین سفال و اشیای فلزی جهان در آنجا کشف شد

بیت المقدس اشغالی پس از تخریب معبد اول

هنوز مشخص نیست که این سکه چگونه به بیت المقدس اشغالی رسیده است، اما وجود آن نشان می‌دهد که شهر پس از تخریب معبد اول توسط نبوکدنصر پادشاه بابل (۵۸۶ یا ۵۸۷ پیش از میلاد) به‌سرعت شروع به بازسازی و رشد کرده بود.

به گزارش راز بقا ییفتاح شالِو، باستان‌شناس اداره آثار باستانی و سرپرست این حفاری، گفت: «تا پیش از این، نظر غالب میان پژوهشگران این بود که بیت المقدس اشغالی پس از تخریب معبد اول، شهری کوچک و بی‌اهمیت بوده است. اما یافته‌های جدید نشان می‌دهد این شهر در دوره هخامنشی و سپس تحت سلطه بطلمیوسی‌ها دوباره قدرت گرفته است.»

یووال گادوت، استاد باستان‌شناسی دانشگاه تل‌آویو نیز افزود: «این سکه طلایی ثابت می‌کند بیت المقدس اشغالی در آن دوران شهری مهم بوده و ارتباط نزدیکی با نخبگان حاکم مصر داشته است.»

اهمیت تاریخی کشف

این سکه نه تنها ارزش باستان‌شناسی و اقتصادی دارد، بلکه تصویری زنده از قدرت و نفوذ ملکه برنیس دوم ارائه می‌دهد و نشان می‌دهد که بیت المقدس اشغالی در قرن‌های بعد از تخریب معبد اول، شهری در حال بازسازی و تجدید حیات بوده است.