پاژن؛ بز کوهی تنومند مشهور به «سلطان صخره‌ها» که استاد بالا رفتن از کوه‌های صعب‌العبور است و شاخ‌هایی شبیه شمشیر دارد
پازن یا پاژن (Bezoar ibex)، جانوری نیرومند با شاخ‌های خمیده و ریش سیاه است که در صخره‌های سخت ایران زندگی می‌کند. این بز کوهی نماد قدرت و باروری در اسطوره‌های کهن است و با مهارت خیره‌کننده‌اش در صعود از صخره‌ها، لقب سلطان کوهستان‌ها را از آن خود کرده است.
راز بقا: پاژِن (نام علمی: Capra aegagrus aegagrus) زیرگونه‌ای از بز کوهی است که به دلیل مهارت بی‌نظیرش در بالارفتن از صخره‌ها، به «سلطان صخره‌ها» مشهور شده است. این جانوران در ارتفاعات صخره‌ای و کوهستانی زندگی می‌کنند و تا ارتفاع ۴ هزار متر نیز دیده شده‌اند. پراکنش پاژن‌ها شامل مناطق پاکستان، افغانستان، ترکمنستان، ترکیه، یونان، قفقاز و ایران است؛ در ایران تقریباً در تمامی مناطق غیرکویری حضور دارند.
به گزارش راز بقا، نام «پاژِن» یا پازن از صدایی گرفته شده که هنگام پریدن و برخورد پاهایشان با صخره‌ها ایجاد می‌شود. نر‌های این گونه که «کَل» نامیده می‌شوند، شاخ‌های بلند و شمشیرمانند و ریش سیاه دارند. پاژن‌ها و بز‌های اهلی اجداد مشترکی دارند و می‌توانند با هم جفت‌گیری کنند، اما تفاوت‌های ظاهری مانند شاخ‌های بلند و گره‌دار آنها را متمایز می‌کند.
ویژگی‌های ظاهری پازن یا پاژن
جثه و بدن پازن
به گزارش راز بقا طول بدن پاژن بین ۱۲۰ تا ۱۶۰ سانتی‌متر، طول دم ۱۲ تا ۱۵ سانتی‌متر و ارتفاع بدن ۶۵ تا ۹۵ سانتی‌متر است. وزن نر‌ها بین ۷۰ تا ۱۲۰ کیلوگرم و ماده‌ها ۵۰ تا ۵۵ کیلوگرم است. این جانوران جثه‌ای تنومند، پا‌های کوتاه و دمی سیاه دارند. رنگ بدن با افزایش سن تغییر می‌کند؛ جوان‌ها خاکستری و بالغ‌ها در زمستان کرم‌رنگ هستند. نر‌ها دارای ریش بلند و نوار تیره‌ای روی پشت و شانه‌ها هستند که در ناحیهٔ سینه پهن شده و به شکل طوق دیده می‌شود.
شاخ‌های پازن
شاخ‌ها در نر‌ها و ماده‌ها متفاوت است. نر‌ها شاخ‌های بلند، گره‌دار و خمیده دارند که طول آنها تا ۱۵۰ سانتی‌متر می‌رسد و مانند شمشیر به عقب متمایل شده‌اند. این شاخ‌ها نقش مهمی در دفاع و رقابت برای جفت‌گیری دارند. ضرباتی که کَل‌ها هنگام نبرد به هم وارد می‌کنند، عمدتاً در یک‌سوم ابتدایی شاخ‌ها وارد می‌شود.
به گزارش راز بقا ماده‌ها شاخ‌های کوتاه و ساده دارند. سن نر‌ها از روی تعداد گره‌های روی شاخشان قابل تشخیص است؛ هر سال یک گره ایجاد می‌شود و با گذشت زمان قطر و طول شاخ افزایش می‌یابد. رشد شاخ‌ها در سال‌های اولیه سریع است، اما پس از هفت سال کاهش می‌یابد و در زمستان تقریباً متوقف می‌شود، با این حال گره‌ها بزرگ‌تر می‌شوند.
رفتار و زندگی پازن
مهاجرت و زیستگاه پازن
با وجود زندگی در کوه‌ها، پاژن‌ها مهاجرت سالانه دارند. در زمستان به دامنه‌های پایین کوه که پوشیده از برف نیستند می‌روند و از بوته‌ها تغذیه می‌کنند، و با گرم شدن هوا به ارتفاعات صعود کرده و گیاهان تازه می‌خورند.
ساعت فعالیت
پاژن‌ها عمدتاً روزگرد هستند و بیشترین فعالیت آنها در ساعات اولیه صبح و پیش از غروب آفتاب رخ می‌دهد. با تغییر دما و بارش برف، ساعات تغذیه آنها کمی تغییر می‌کند و در ظهر نیز به چرا می‌پردازند.
تغذیه
به گزارش راز بقا پازن‌ها از انواع علوفه، بوته‌ها و برگ درختان تغذیه می‌کنند و گاهی شاخ و برگ درختچه‌هایی مانند ارس و بادام کوهی را می‌خورند. نر‌ها به دلیل نیاز انرژی بالا، زمان بیشتری را صرف تغذیه می‌کنند.
برای مطالعه بیش‌تر بخوانید:
حلی یا بز بدون شاخ؛ چرا بعضی بز‌ها شاخ ندارند و دلیل خطرناک بودن جفت‌گیری دو بز بدون شاخ چیست؟
به بُز ماده چه می‌گویند و چرا جفت‌گیری بز ماده با گوسفند نر امکان‌پذیر نیست؟
دُوبُر پادشاه گله؛ بز نر ۱۰۰ کیلویی که رئیس گله است و وظیفه جفت‌گیری و انتقال ژن را به عهده دارد
تهدیدات و نگرانی‌های درباره پازن‌ها
کَل‌ها و بز‌ها به دلیل جثه نسبتاً بزرگ و زیبایی، هدف محبوب شکارچیان هستند. وابستگی آنها به زیستگاه‌های صخره‌ای باعث شده شکارچیان به‌راحتی آنها را پیدا کنند. در دشت و مناطق صاف، پاژن‌ها بی‌دفاع می‌شوند و برخی شکارچیان از این موقعیت بهره می‌برند. حتی رفتار آنها هنگام فرار، که گاهی برای نگاه کردن به پشت سر توقف می‌کنند، شانس شکار را افزایش می‌دهد.
کاهش جمعیت پاژن‌ها می‌تواند به کاهش تعداد گوشت‌خواران نیز منجر شود، زیرا این جانوران طعمه مهمی برای آنها هستند.
پاژن در فرهنگ و اسطوره‌ها
به گزارش راز بقا شاخ بز کوهی از دیرباز نماد قدرت، نیرو و باروری بوده است. در دنیای باستان، شاخ‌های خمیده نماد هلال ماه و کشتی نور در دریای شب محسوب می‌شدند و ارتباطی با باران و حاصل‌خیزی داشتند. به همین دلیل، در برخی نقاشی‌ها و ظروف باستانی، تنها شاخ خمیده به تصویر کشیده می‌شد تا نماد «برکه‌ای از آب» باشد.
لینک کپی شد
از میان خبرها
خواندنی‌ها
کل یالدار سیاه؛ کل آفریقایی با شاخ‌های خنجر مانند که با سرعت اسب میدود و صدایی شبیه قورباغه دارد!
بز کوهی اروپایی؛ بز کوهی شبیه آهو با پا‌های فوق عضلانی که یک صخره‌نورد استثنایی است
گرانترین شکار جهان؛ چهار میلیارد تومان بدهید و «مارخور» پاکستانی شکار کنید!
مارخور کوه‌های سلیمان؛ بز کوهی بسیار نادر با شاخ‌های مارپیچی در بلوچستان که شکارچیان برای شکار آن چند میلیارد خرج می‌کنند
بز صخره‌پر؛ ماهرترین پستاندار صخره‌نورد که هرگز آب نمی‌نوشد و مانند بالرین‌ها روی نوک سُم‌هایش راه می‌رود و عمودی می‌پرد
مارخور کابلی؛ بز کوهی بسیار نادر مشهور به «گنج زنده» که باارزشترین حیوان افغانستان است
ویدئو؛ بزی که ناگهان جن شد و گله را تا سرحد مرگ ترساند!
مارخور تاجیکی؛ بز کوهی نادر با شاخ‌های پیچخورده که شبیه یک اثر هنریست و شکارچیان بهدنبال شاخ‌های ارزشمند آن هستند
ارسال نظر
ویدیوهای برگزیده
دنیای گیاهان
علم و کیهان