گربه ببر؛ گربه کوچک و مرموز جنگل‌های آمریکای جنوبی که گوشت‌خوار مطلق است و می‌تواند پرشی به ارتفاع ۲ متر داشته باشد

راز بقا: در دل جنگل‌های انبوه و مه‌آلود آمریکای مرکزی و جنوبی، گربه‌ای کوچک و چابک به نام ببرک (Oncilla) یا تگریلو (Tigrillo) زندگی می‌کند؛ شکارگری بی‌صدا و خجالتی که با وجود جثه‌ی شبیه به گربه‌های خانگی، رفتاری خشن و درنده دارد. 

به گزارش راز بقا، این گربه خال‌دار کوچک که با نام‌هایی، چون گربه‌ببر شمالی و اونسیلا نیز شناخته می‌شود یک گربه‌ی کوچک جنگلی با پوستی خال‌دار و چشمانی درخشان، یکی از ناشناخته‌ترین گربه‌سانان جهان است. ببرک به ندرت دیده می‌شود و زیست‌شناسان تنها از طریق ردیاب‌ها و تله‌دوربین‌ها موفق به مشاهده‌ی او می‌شوند. 

ظاهر فیزیکی و سازگاری‌ها

به گزارش راز بقا، ببرک یا اونسیلا ظاهری شبیه یک پلنگ مینیاتوری دارد. طول بدنش بین ۳۸ تا ۵۹ سانتی‌متر است و دمش حدود ۲۰ تا ۴۲ سانتی‌متر دیگر به آن می‌افزاید. وزن متوسط آن بین ۱.۵ تا ۳ کیلوگرم است. رنگ پوست این گربه از زرد مایل به قهوه‌ای تا طلایی تغییر می‌کند و با لکه‌ها و رزت‌های تیره پوشیده شده که به او استتاری کامل در میان برگ‌ها و سایه‌های جنگل می‌دهد.

چشم‌های بزرگ ببرک یا اونسیلا برای دید در شب تکامل یافته و به او اجازه می‌دهد تا در تاریکی شب به شکار بپردازد. پا‌های نرم و دم بلند و انعطاف‌پذیرش باعث می‌شود درخت‌نوردی ماهر باشد و بتواند بین شاخه‌ها جهش کند یا در سکوت کامل طعمه را تعقیب کند. او شکارچی‌ای همه‌فن‌حریف است که از پرندگان و جوندگان تا مارمولک‌ها و حتی میمون‌های کوچک را شکار می‌کند. 

الگوی پوست اونسیلا در مناطق مختلف متفاوت است؛ اونسیلا‌های آمازون خال‌های بازتر و بزرگ‌تری دارند، در حالی که در ارتفاعات کوه‌های آند، پوستشان تیره‌تر و متراکم‌تر است تا با پوشش خزه‌ای و سایه‌های مه‌گرفته‌ی آن نواحی هم‌خوانی داشته باشد.

رفتار، تغذیه و بوم‌شناسی

به گزارش راز بقا، ببرک یا اونسیلا حیوانی منزوی و قلمروطلب است. هر فرد قلمروی خاص خود را دارد و با ترشحات غدد بویی و ادرار، آن را نشانه‌گذاری می‌کند تا از برخورد با دیگران پرهیز کند. بیشترین فعالیت او در شب است، اما در مناطق دورافتاده ممکن است در سپیده‌دم یا غروب هم به شکار بپردازد.

رژیم غذایی‌اش شامل پستانداران کوچک، پرندگان، حشرات، خزندگان و حتی قورباغه‌های درختی است. گاهی از درخت بالا می‌رود تا لانه‌ی پرندگان را غارت کند و گاهی بی‌حرکت در کمین می‌نشیند تا با سرعتی برق‌آسا حمله کند. 

برای مطالعه بیشتر بخوانید:

مارگای؛ کوچک‌ترین گربه وحشی جهان معروف به «گربه میمونی» که روی درخت زندگی می‌کند و صدای میمون را تقلید می‌کند

یوزگربه؛ ترکیب یوزپلنگ و گربه و معروف به «گربه فنری» که ۳ متر عمودی می‌پرد و می‌تواند صدای موش‌ها در زیرزمین را بشنود!

این گربه‌سان کوچک در زیستگاه‌های متنوعی از جنگل‌های بارانی کم‌ارتفاع تا ارتفاعات بیش از سه‌هزار متری آند زندگی می‌کند، هرچند تخریب جنگل‌ها زیستگاه او را به‌شدت تکه‌تکه کرده است.

فصل زاد و ولد او یک یا دو بار در سال است. پس از دوران بارداری ۷۴ تا ۷۶ روزه، ماده یک یا دو توله به دنیا می‌آورد. توله‌ها در آغاز نابینا و ناتوان‌اند و تا چند ماه کاملاً به مادر وابسته هستند. نر‌ها در نگهداری از توله‌ها هیچ نقشی ندارند.

وضعیت حفاظتی و تهدید‌های انسانی

به گزارش راز بقا، ببرک یا اونسیلا در فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) به‌عنوان گونه‌ای آسیب‌پذیر شناخته می‌شود. مهم‌ترین تهدیدات او شامل نابودی زیستگاه، شکار و پراکندگی جمعیت است. جنگل‌های او برای کشاورزی، چراگاه و شهرسازی تخریب می‌شوند. در گذشته پوست زیبایش باعث شده بود که هدف شکارچیان قرار گیرد، هرچند امروزه این کار در بیشتر کشور‌ها غیرقانونی است. 

تهدید دیگر، دورگ‌زایی (Hybridization) با گونه‌هایی، چون گربه‌ی پامپاس (Leopardus colocolo) و گربه‌ی ببرگون شمالی (Leopardus guttulus) است که خلوص ژنتیکی اونسیلا را به خطر می‌اندازد. به دلیل رفتار پنهان‌کارانه و شب‌زی او، جمعیت واقعی این گونه مشخص نیست، اما پژوهشگران معتقدند که در حال کاهش است.

تلاش‌های حفاظتی شامل محافظت از جنگل‌ها، مقابله با شکار غیرقانونی و انجام مطالعات ژنتیکی است تا تنوع زیرگونه‌های مختلف بهتر شناخته شود. در برزیل و کلمبیا، دوربین‌های تله‌ای توانسته‌اند اطلاعات نادری از عادت‌های این گربه ثبت کنند و مسیر‌های طبیعی اتصال بین جمعیت‌های جداافتاده را شناسایی کنند. 

ببرک یا اونسیلا شاخصی از سلامت جنگل است؛ بقای او نشان‌دهنده‌ی توازن اکولوژیکی در زیست‌بوم‌های استوایی است. نجات این گربه‌ی مرموز به معنای حفظ گستره‌ای از حیات وحش و تنوع زیستی در آمریکای جنوبی است.

عجیب‌ترین ویژگی‌های ببرک یا اونسیلا

توهم اندازه: هرچند اندازه‌اش مثل یک بچه‌گربه است، اما اونسیلا یک شکارچی بالغ است که می‌تواند بیش از دو متر در یک پرش بپرد. بومیان محلی گاهی آن را با گربه‌ی خانگی اشتباه می‌گیرند، تا زمانی که ببینند در میان هوا پرنده‌ای را شکار می‌کند. 

معمای زیرگونه‌ها: بررسی‌های ژنتیکی نشان داده‌اند که آنچه امروزه «ببرک» یا «اونسیلا» نامیده می‌شود، شاید در واقع مجموعه‌ای از چند گونه‌ی مستقل باشد. برخی زیست‌شناسان پیشنهاد داده‌اند که این گربه به سه یا چهار گونه‌ی جدا تقسیم شود. 

شکارچی خاموش: اونسیلا تقریباً بی‌صداست. بر خلاف بیشتر گربه‌ها، به‌ندرت میومیو می‌کند و بیشتر با صدا‌های ضعیف، سوت‌مانند یا خش‌خش ارتباط برقرار می‌کند. 

استتار افسانه‌ای: در زمان خطر، اونسیلا می‌تواند برای چند دقیقه کاملاً بی‌حرکت بماند و چنان در سایه‌ها حل شود که حتی دوربین‌های حساس به حرکت هم قادر به تشخیص او نباشند. 

گربه‌ی برفی مناطق گرمسیری: جمعیت ببرک‌ها یا اونسیلا‌ها در کوه‌های آند دارای پوشش ضخیم‌تر و پشمی‌تر است که به او امکان زندگی در دما‌های نزدیک به انجماد می‌دهد؛ ویژگی‌ای نادر برای گربه‌ای استوایی. 

تقلید حرکتی: برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که اونسیلا حرکات و صدا‌های میمون‌ها یا پرندگان کوچک را تقلید می‌کند تا آنها را به دام بیندازد؛ نمونه‌ای عجیب از فریبکاری در شکار توسط گربه‌ای به اندازه‌ی کف دست.