لاک‌پشت پا‌قرمز؛ لاک‌پشتی با پا‌های قرمز و زرد و لاکی شبیه قرص نان که تا یک متر رشد و حدود ۵۰ سال عمر می‌کند

راز بقا: لاک‌پشت پا‌قرمز (Red-Footed Tortoise) گونه‌ای میان‌جثه از لاک‌پشت‌های زمینی است که بومی شمال آمریکای جنوبی محسوب می‌شود. این لاک‌پشت با لاک گنبدی تیره و شبیه قرص نان، فلس‌های قرمز یا زرد درخشان روی پا‌ها و سر، و طبیعتی سازگار، به یکی از محبوب‌ترین خزندگان میان علاقه‌مندان حیوانات خانگی تبدیل شده است. 

به گزارش راز بقا، در زیستگاه طبیعی خود، از حاشیه جنگل‌ها تا دشت‌های ساوانا را اشغال می‌کند و نقشی مهم در پراکنش بذر و پایداری بوم‌سازگان ایفا می‌نماید. در اسارت نیز، با مراقبت مناسب، دهه‌ها عمر می‌کند و حتی شخصیت‌های متمایزی از خود نشان می‌دهد. در ادامه، به منشأ و زیستگاه، شیوه نگهداری، و ارزش فرهنگی و بوم‌شناختی این گونه خواهیم پرداخت و در پایان، به عجیب‌ترین ویژگی‌های آن اشاره می‌کنیم. 

پراکندگی، زیستگاه و ویژگی‌های ظاهری

به گزارش راز بقا، لاک‌پشت پا‌قرمز در شرق رشته‌کوه‌های آند و در مناطق شمالی آمریکای جنوبی زندگی می‌کند. گستره پراکندگی آن از شرق کلمبیا، گویان و پاناما تا شرق برزیل، بولیوی، پاراگوئه و شمال آرژانتین امتداد دارد. برخلاف بسیاری از گونه‌های بیابانی، این لاک‌پشت محیط‌های مرطوب‌تری را ترجیح می‌دهد؛ از لبه‌ی جنگل‌های بارانی گرفته تا ساوانا‌ها و جنگل‌های فصلی.

برای مطالعه بیشتر بخوانید:

لاک‌پشت مهمیزدار ایران؛ لاکپشت بومی ایران که هرگز آب نمی‌خورد و تا ۵۰ سال عمر می‌کند

لاک‌پشت آملانیسم؛ کشف نادرترین گونه لاکپشت جهان در استان گیلان که تنوع زیستی ایران را دگرگون کرد

اندازه‌ی لاک‌پشت پا‌قرمز در حالت بالغ معمولاً حدود ۳۰ سانتی‌متر است، اما برخی نژاد‌های منطقه‌ای ممکن است تا ۴۰ یا حتی ۴۵ سانتی‌متر رشد کنند. لاک آن گنبدی، کشیده و بیضی‌شکل است و معمولاً رنگی قهوه‌ای تیره تا سیاه دارد. در مرکز هر پولک لاک، لکه‌ای روشن‌تر (اغلب زرد مایل به کرم) دیده می‌شود که به ظاهر آن جلوه‌ای خاص می‌دهد. 

فلس‌های پا‌ها و سر معمولاً قرمز یا زرد روشن‌اند و همین ویژگی باعث شده این گونه به نام «پا‌قرمز» معروف شود. نر‌ها معمولاً اندکی درشت‌ترند و رنگ‌آمیزی شدیدتری نسبت به ماده‌ها دارند. این ظاهر خاص و اندازه‌ی مناسب، دلیل محبوبیت بالای آن در میان پرورش‌دهندگان است. 

نگهداری، تغذیه و شرایط زیستی در اسارت

به گزارش راز بقا، برای نگهداری از لاک‌پشت پا‌قرمز در محیط خانگی، شبیه‌سازی زیستگاه طبیعی‌اش بسیار مهم است. این گونه به محیطی گرم و نسبتاً مرطوب نیاز دارد؛ دمای روزانه‌ی ۲۶ تا ۳۲ درجه‌ی سانتی‌گراد برایش ایده‌آل است و باید مکان‌هایی سایه‌دار و مرطوب برای پنهان شدن در اختیار داشته باشد. 

نور فرابنفش (UVB) و رطوبت محیطی حدود ۶۰ تا ۸۰ درصد برای سلامت استخوان و لاک حیاتی است. بستر زیست باید مرطوب ولی نه گل‌آلود باشد تا امکان حفر و استراحت را فراهم کند.

از نظر تغذیه، این لاک‌پشت همه‌چیزخوار است، اما رژیم آن بیشتر گیاه‌خواری با تمایل بالا به میوه‌هاست. در طبیعت از میوه‌ها، برگ‌ها، قارچ‌ها و گاه بی‌مهرگان کندحرکت تغذیه می‌کند. در اسارت نیز ترکیبی از سبزیجات برگ‌تیره، میوه‌های تازه (به مقدار کم)، سبزیجات متنوع و گاهی منابع پروتئینی کم‌چرب مانند حشرات توصیه می‌شود. 

مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین D۳ به‌ویژه برای لاک‌پشت‌های جوان ضروری است. دسترسی دائمی به آب تمیز و استحمام‌های منظم نیز در سلامت گوارش و پوست آن مؤثر است.

لاک‌پشت پا‌قرمز در شرایط مناسب تا ۴۰ یا حتی ۵۰ سال عمر می‌کند و همین ویژگی در کنار اندازه‌ی متوسط، آن را به حیوانی ماندگار و ارزشمند برای علاقه‌مندان خزندگان بدل کرده است.

نقش بوم‌شناختی، وضعیت حفاظتی و ارزش فرهنگی

به گزارش راز بقا، در زیستگاه‌های طبیعی، این لاک‌پشت‌ها نقشی کلیدی در پخش بذر گیاهان دارند. با خوردن میوه‌ها و جابه‌جایی میان مناطق جنگلی و ساوانایی، به بازتولید پوشش گیاهی و حفظ توازن زیستی کمک می‌کنند. از منظر حفاظتی، این گونه در فهرست کنوانسیون تجارت جهانی گونه‌های در معرض خطر (CITES) در پیوست دوم قرار دارد؛ به این معنا که تجارت آن باید کنترل‌شده باشد. تهدید‌های اصلی شامل تخریب زیستگاه، شکار محلی و جمع‌آوری برای تجارت حیوانات خانگی است. با این حال، پرورش در اسارت می‌تواند فشار بر جمعیت‌های طبیعی را کاهش دهد.

در فرهنگ عامه‌ی برخی کشور‌های آمریکای جنوبی، این لاک‌پشت نماد پایداری و آرامش است و در باور مردم، همراهی آن در خانه خوش‌اقبالی می‌آورد. شخصیت آرام، اندازه‌ی مناسب و رفتار تعاملی‌اش موجب شده تا به یکی از محبوب‌ترین گونه‌ها میان علاقه‌مندان به خزندگان خانگی تبدیل شود.

عجیب‌ترین ویژگی‌های لاک‌پشت پاقرمز

به گزارش راز بقا، اگرچه لاک‌پشت پا‌قرمز ظاهراً حیوانی آرام و معمولی است، اما رفتار‌ها و ویژگی‌های شگفت‌انگیزی دارد. برای مثال، برخلاف بیشتر لاک‌پشت‌های زمینی، برخی از آنها مسیر حرکت دیگران را از طریق بو دنبال می‌کنند؛ رفتاری که به‌ویژه در نوزادان دیده می‌شود و احتمالاً برای یافتن غذا یا مسیر مهاجرت مفید است.

در اسارت، یکی از پدیده‌های عجیب مشاهده‌شده در این گونه «هرم‌دار شدن لاک» است؛ یعنی رشد غیرطبیعی و برآمده‌ی پولک‌ها که معمولاً ناشی از تغذیه‌ی نامناسب یا کمبود رطوبت و نور است.

همچنین رنگ فلس‌های قرمز یا زرد در این گونه صرفاً تزئینی نیست. لاک‌پشت‌های مناطق شمالی رنگ زرد کم‌رنگ‌تری دارند، درحالی‌که در شرق برزیل، قرمزی فلس‌ها به رنگ گیلاسی نزدیک می‌شود. جالب آن‌که در رفتار جفت‌گیری، این گونه نوعی «مبارزه‌ی نمادین» یا حرکات سر دارد که کمتر در دیگر لاک‌پشت‌ها دیده می‌شود.

با وجود ناتوانی در حفر عمیق، گاهی تونل‌هایی تا ۲۰ سانتی‌متر برای تخم‌گذاری می‌سازد. همه‌ی این ویژگی‌ها - از رفتار اجتماعی گرفته تا رنگ‌های درخشان - لاک‌پشت پا‌قرمز را به یکی از خاص‌ترین و شگفت‌انگیزترین خزندگان آمریکای جنوبی تبدیل کرده است.