«ببر‌های مرغ‌کش»؛ گربه وحشی شبیه پلنگ که از ۳۵۰۰ سال پیش حیوان خانگی چینی‌ها بود و با آمدن گربه اهلی به جنگل بازگشت!

مردم چین باستان بیش از ۳۵۰۰ سال پیش در کنار گربه‌های پلنگی، «ببرهای مرغ‌کش»، زندگی می‌کردند. ورود گربه‌های اهلی از جاده ابریشم، جایگاه آن‌ها را گرفت و رابطه انسان و گربه‌ها در چین تاریخچه‌ای طولانی و جذاب دارد.

راز بقا: گربه‌های اهلی امروزی (Felis catus) تقریباً در تمام دنیا به جز قطب جنوب حضور دارند، اما تاریخ ورود آنها به چین نسبتا تازه است. تحقیقات جدید نشان می‌دهد که انسان‌ها در چین باستان، بیش از ۳۵۰۰ سال قبل، در کنار یک گونه دیگر از گربه‌ها یعنی گربه‌های پلنگی (Leopard Cats) زندگی می‌کردند، پیش از آنکه گربه‌های اهلی از طریق جاده ابریشم وارد کشور شوند.

گربه‌های پلنگی، همسایه باستانی انسان‌ها

به گزارش راز بقا، مطالعه‌ای که اخیراً در مجله Cell Genomics منتشر شد، نشان می‌دهد که رابطه انسان‌ها با گربه‌های پلنگی در چین، نه گذرا و نه موقتی بود، بلکه هزاران سال طول کشیده است. شو-جین لوو، پژوهشگر اصلی از دانشگاه پکن، می‌گوید: «این گربه‌ها هزاران سال پیش نزدیک انسان‌ها زندگی می‌کردند و رابطه‌ای صمیمانه داشتند، نه مانند گربه‌های وحشی امروزی.»

گربه‌های پلنگی بومی جنوب، جنوب‌شرق و شرق آسیا هستند و برخلاف گربه‌های اهلی، هرگز به طور کامل اهلی نشده‌اند. اما آنها با شکار جوندگان کوچک در روستا‌ها و مزارع، به نوعی رابطه همزیستی با انسان‌ها برقرار کرده بودند. پژوهشگران تصور می‌کنند که مردم باستان توله‌های گربه‌ها را نگه می‌داشتند تا جوندگان را کنترل کنند، بدون اینکه آنها تبدیل به گربه‌های اهلی واقعی شوند.

ورود گربه‌های اهلی به چین

گربه‌های اهلی مدرن که از گربه‌های وحشی آفریقایی منشأ گرفته‌اند، حدود ۱۴۰۰ سال پیش از طریق جاده ابریشم وارد چین شدند. قدیمی‌ترین شواهد آنها در شهر تونگ‌وان در غرب چین، یکی از مراکز مهم جاده ابریشم، کشف شده است. همچنین نقوش گربه‌های اهلی در دو آرامگاه مرکزی چین به حدود سال‌های ۸۲۰ تا ۸۳۰ میلادی بازمی‌گردد و اسناد تاریخی نشان می‌دهد که امپراتریس چین در آن زمان، گربه‌های اهلی را به وزرای خود هدیه می‌داد.

به گزارش راز بقا این شواهد نشان می‌دهد که گربه‌های اهلی در ابتدا حیواناتی کمیاب و گران‌بها بودند که در میان نخبگان و خانواده‌های ثروتمند نگهداری می‌شدند. اغلب این گربه‌ها سفید بودند که رنگی مقدس در آن دوران به حساب می‌آمد.

پایان دوره گربه‌های پلنگی

رابطه انسان‌ها با گربه‌های پلنگی حدود ۳۵۰۰ سال طول کشید، اما با تغییر شرایط اجتماعی و اقتصادی چین، این رابطه به پایان رسید. دوره‌ای که تقریباً ۶۰۰ سال فاصله بین آخرین حضور گربه‌های پلنگی و اولین حضور گربه‌های اهلی وجود دارد، همزمان با دوران تقسیم چین و پس از سقوط سلسله هان بود. در آن زمان، جنگ‌ها، خشکسالی‌ها، کاهش محصولات کشاورزی و ناآرامی‌های اجتماعی موجب شد که جمعیت انسانی کاهش پیدا کند و گربه‌های پلنگی دیگر محیط مناسبی برای شکار و زندگی نداشته باشند.

با تأسیس سلسله تانگ در سال ۶۱۸ میلادی و بازگشت جمعیت انسانی و کشاورزی، گربه‌های پلنگی دیگر خوش‌آمد نبودند. این گربه‌ها هنوز شهرت بدی برای کشتن مرغ‌ها داشتند و در جنوب چین به آنها لقب «ببر مرغ‌کش» داده شد. در نتیجه، گربه‌های اهلی جای آنها را گرفتند، چرا که اهلی‌تر، دوست‌داشتنی‌تر و شکارچی جوندگان کوچک بودند، نه مرغ‌ها.

برای مطالعه بیش‌تر بخوانید:

نیم گربه؛ موجودی شبیه گربه و راکون که روی درخت زندگی می‌کند و می‌تواند پا‌های عقب را ۱۸۰ درجه بچرخاند

گربه‌های بالدار؛ ماجرای گربه بالدار کرمان چیست و چرا برخی گربه‌ها بال دارند؟

گربه ببر؛ گربه کوچک و مرموز جنگل‌های آمریکای جنوبی که گوشت‌خوار مطلق است و می‌تواند پرشی به ارتفاع ۲ متر داشته باشد

اهمیت تاریخی و علمی

به گزارش راز بقا این یافته‌ها نشان می‌دهد که رابطه انسان‌ها با گربه‌ها، صرفاً به گربه‌های اهلی محدود نبوده است. گربه‌های پلنگی نقش مهمی در کنترل آفات و جوندگان در مزارع باستانی چین داشته‌اند. پژوهشگران با تحلیل DNA استخوان‌های گربه‌های باستانی در ۱۴ سایت مختلف چین، دریافتند که قدمت این رابطه به بیش از ۳۵۰۰ سال پیش بازمی‌گردد و نشان‌دهنده یکی از طولانی‌ترین روابط انسان و گربه‌های وحشی در تاریخ بشر است.

ایوا-ماریا گایگل، ژنوم‌شناس فرانسوی، می‌گوید: «این گربه‌ها هنوز وحشی بودند، اما با حضور در محیط انسانی، رابطه همزیستی ایجاد کرده بودند. کشاورزان نوسنگی از حضور آنها استقبال می‌کردند، زیرا به کنترل جوندگان و حیوانات خطرناک کمک می‌کردند.»

به طور خلاصه، گربه‌های پلنگی، «همسایگان باستانی» انسان‌ها در چین بودند که هزاران سال پیش در کنار مردم زندگی می‌کردند و نقش کنترل جوندگان را بر عهده داشتند. ورود گربه‌های اهلی در حدود سال ۷۰۰ میلادی از طریق جاده ابریشم، این گونه وحشی را کم‌کم کنار زد و گربه‌های اهلی به حیوانات محبوب و محافظ مزرعه تبدیل شدند. این تاریخچه نشان می‌دهد که رابطه انسان و گربه‌ها همواره پیچیده و چندلایه بوده و فراتر از گربه‌های اهلی امروزی است.