درخت پدربزرگ؛ یکی از قدیمی‌ترین موجودات زنده تاریخ با ۵۴۰۰ سال سن که به «آرشیو زنده» معروف است و مردم شیلی آن را مقدس می‌دانند

راز بقا: درخت آلرسه میلِناریو (Alerce Milenario) یا گران آبولو (Gran Abuelo) که به انگلیسی «پدربزرگ بزرگ» (Great-Grandfather) نامیده می‌شود، یکی از کهن‌ترین درختان زنده‌ی جهان و گنجینه‌ای طبیعی در جنوب شیلی است. 

به گزارش راز بقا، این درخت باستانی از گونه Fitzroya cupressoides در پارک ملی آلرسه کوسترو قرار دارد و هزاران سال است که از تغییرات آب‌وهوایی، فعالیت‌های انسانی و دگرگونی‌های زمین‌شناسی جان سالم به در برده است. 

برآورد‌های جدید نشان می‌دهد که سن این درخت بیش از ۵۰۰۰ سال است؛ یعنی شاهدی زنده بر پیشاتاریخ انسان، شکل‌گیری تمدن‌ها و تمام رخداد‌هایی که در این مدت روی داده‌اند.

درختی قدیمی‌تر از امپراتوری‌ها

به گزارش راز بقا، کهن‌ترین ویژگی آلرسه، سن شگفت‌انگیز آن است. با استفاده از مدل‌سازی پیشرفته و شمارش حلقه‌های بیرونی، دانشمندان تخمین زده‌اند که این درخت از هرم‌های مصر و استون‌هنج نیز قدیمی‌تر است. این درخت زمانی جوان بود که انسان هنوز نوشتن را اختراع نکرده بود، و تاریخ مکتوب بشر آغاز نشده بود.

برخلاف بسیاری از درختان باستانی که در مناطق خشک و دورافتاده می‌رویند، گران آبولو در جنگلی سرسبز و پربار زندگی می‌کند؛ جایی پر از سرخس‌ها، خزه‌ها، قارچ‌ها، پرندگان و پستانداران. این محیط مرطوب و خنک دلیل مهمی برای طول عمر آن است: اقلیم سرد رشد قارچ‌ها را کند می‌کند و چوبِ غنی از رزین این درخت، آن را در برابر پوسیدگی و حشرات مقاوم می‌سازد. مردم بومی ماپوچه، جنگل‌های آلرسه را مقدس می‌دانستند و قدمت شگفت‌انگیز این درخت، احتمالاً جایگاه ویژه‌ای به آن بخشیده است. 

دانشمندان امروز آلرسه میلناریو را یک «آرشیو زنده» می‌دانند که اطلاعات هزاران ساله درباره بارش‌ها، فوران‌های آتشفشانی و تغییرات جوی را در خود نگه داشته است.

برای مطالعه بیشتر بخوانید:

قارچ عسلی؛ قدیمی‌ترین موجود زنده جهان با ۱۰ هزار سال عمر که در جنگل‌های هیرکانی وجود دارد و دشمن ویروس‌های انسان است

درخت فیل؛ درختی کوچک شبیه بونسای که تنه‌اش بسیار عجیب و شبیه پای فیل است و برای مدت چندماه آب ذخیره می‌کند

بازمانده‌ای از بهره‌کشی و سختی‌های طبیعت

به گزارش راز بقا، درخت آلرسه برای قرن‌ها به‌طور گسترده قطع شد، زیرا چوب آن سبک، بادوام و مقاوم در برابر آب است. تا قرن بیستم، بهره‌برداری بی‌رویه باعث شد بسیاری از درختان باستانی این گونه از بین بروند. گران آبولو تنها به این دلیل باقی مانده که در دره‌ای دورافتاده رشد کرده و از دسترس چوب‌بُرها و آتش‌سوزی‌ها دور بوده است.

با وجود محیط خشن، این درخت همچنان با چالش‌های طبیعی روبه‌روست. تنه آن ردی از صدمات ناشی از طوفان‌ها، رانش زمین و فرسایش را بر خود دارد. ریشه‌های آن در شیب تند زمین فرو رفته‌اند، جایی که باران‌های شدید گاهی خاک را می‌شویند. 

با این حال، شبکه عظیم ریشه‌ای و سازگاری‌های تکاملی باعث شده این درخت همچنان پابرجا بماند. امروزه دولت شیلی و دانشمندان بین‌المللی به‌صورت فعال از این درخت محافظت می‌کنند؛ از جمله پایش ماهواره‌ای، تحلیل خاک و محدود کردن حضور گردشگران تا به ریشه‌ها آسیب نرسد.

یادمانی طبیعی برای آینده

به گزارش راز بقا، با افزایش توجه جهانی به درختان باستانی، گران آبولو به نمادی از حفاظت محیط زیست در شیلی تبدیل شده است. سن شگفت‌انگیز آن، پیوندی احساسی میان انسان امروز و جهان پیشاتاریخ ایجاد می‌کند و اهمیت جنگل‌های کهن‌سال را یادآور می‌شود. طرفداران محیط زیست معتقدند که حفاظت از این درخت، تنها نجات یک موجود زنده نیست؛ بلکه نجات یک اکوسیستم کامل است.

برای بسیاری از مردم شیلی، این «نیای بزرگ» نمادی از دوام، حافظه و پیوستگی است. اکنون گران آبولو یا همان پدربزرگ به یک شمایل جهانی تبدیل شده که یادآور جریان زمان و مقاومت طبیعت است. این درخت در مرکز گردشگریِ اکولوژیک قرار دارد و بازدیدکنندگان باید با قوانین سختگیرانه از مسیر‌های مشخص حرکت کنند. دانشمندان امیدوارند که با مطالعه این درخت و محافظت از محیط اطراف آن، درک بهتری از تغییرات اقلیمی، پویایی جنگل‌ها و حدود طول عمر زیستی به دست آورند.

عجیب‌ترین ویژگی‌های درخت آلرسه میلِناریو یا پدربزرگ

به گزارش راز بقا، یکی از عجیب‌ترین حقایق درباره گران آبولو این است که دانشمندان برای دهه‌ها نتوانستند سن دقیق آن را مشخص کنند، زیرا بخش مرکزی تنه در طول زمان پوسیده و از بین رفته است. این یعنی نخستین حلقه‌های رشد - که سن دقیق درخت را نشان می‌داد - دیگر وجود ندارند؛ بنابراین پژوهشگران مجبور شدند با ترکیبی از مدل‌سازی رایانه‌ای و بررسی حلقه‌های جوان‌تر موجود، سن تقریبی آن را تخمین بزنند. نتیجه این روش، برآورد شگفت‌انگیز ۵۴۰۰ سال بود که توجه جهان را به خود جلب کرد. 

نکته عجیب دیگر، «تنه کاذب» این درخت است. چیزی که به‌عنوان یک تنه غول‌پیکر دیده می‌شود، در حقیقت حاصلِ به‌هم‌پیوستن چندین ساقه است که طی هزاران سال رشد کرده‌اند؛ همین موضوع ظاهر پیچ‌خورده و نامعمول آن را توضیح می‌دهد. 

پهنای تنه چنان بزرگ است که خزه‌ها، سرخس‌ها و حتی بوته‌های کوچک روی آن رشد می‌کنند و ظاهری شبیه یک اکوسیستمِ شناور ایجاد کرده‌اند.

از عجایب دیگر، توانایی ارتباط شیمیایی آن با گیاهان اطراف است؛ یعنی می‌تواند درباره حضور آفات یا تنش محیطی «هشدار» بفرستد. شگفت‌تر اینکه بقای این موجود ۵ هزار ساله امروز بخشی به کمک انسان وابسته است: دانشمندان ورود گردشگران را مدیریت می‌کنند، خاک اطراف آن را تقویت می‌کنند و وضعیت ریشه‌ها را دائماً زیر نظر دارند.