بازگشت گربه سرپهن به تایلند پس از ۳۰ سال؛ کشف نادر گونه‌ای کوچک و مرموز در جنوب کشور که جشن ملی به پا کرد

گربه سرپهن (Prionailurus planiceps) پس از نزدیک به ۳۰ سال دوباره در جنوب تایلند دیده شد. این کشف نادر نشان می‌دهد با حفاظت محیط‌زیست و مشارکت جوامع محلی، گونه‌های نادر می‌توانند بازگردند. این مساله یک جشن ملی به راه انداخته است

راز بقا: گربه سرپهن (Prionailurus planiceps) که به دلیل پیشانی صاف و پهنش به این نام مشهور است، برای نزدیک به سه دهه در تایلند دیده نشده بود.

به گزارش راز بقا، این گونه نادر در زیستگاه‌های پراکنده برونئی، اندونزی و مالزی زندگی می‌کند، اما تصور می‌شد در تایلند منقرض شده است. این کشف دوباره، خبر بسیار خوشایندی برای دوستداران حیات‌وحش و فعالان محیط‌زیست محسوب می‌شود.

تاریخچه گربه سرپهن در تایلند

آخرین ثبت حضور گربه سرپهن در تایلند به سال ۱۹۹۵ بازمی‌گردد و پس از آن برای دهه‌ها تصور می‌شد این گونه در کشور منقرض شده است. از آن زمان، حفاظت‌گران محیط‌زیست و پژوهشگران تلاش‌های زیادی برای یافتن این گربه کوچک انجام دادند. به گزارش راز بقا نبود اطلاعات و مشاهدات مستقیم باعث شده بود که گربه سرپهن به عنوان یک گونه «احتمالاً منقرض‌شده» در فهرست‌های بین‌المللی قرار گیرد.

کشف دوباره با دوربین‌های تله‌ای

پژوهشگران در سال‌های ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵ با استفاده از دوربین‌های تله‌ای از راه دور، موفق شدند گربه‌های سرپهن را در «پناهگاه حیات‌وحش پرنسس سیریندهورن» دوباره ثبت کنند. به گزارش راز بقا این نخستین مشاهده این گونه در تایلند از سال ۱۹۹۵ تاکنون است. سازمان حفاظت از گربه‌سانان پانترا این کشف را در روز ملی حفاظت از حیات‌وحش (۲۶ دسامبر) اعلام کرد.

ویژگی‌های زیست‌شناسی و رفتاری

گربه سرپهن کوچک‌ترین گربه‌سان جنوب‌شرق آسیا است و تنها حدود ۲ کیلوگرم وزن دارد حتی کمتر از یک گربه خانگی معمولی. پا‌های پرده‌دار آنها به آنها اجازه می‌دهد در زیستگاه‌های تالابی و جنگل‌های باتلاقی حرکت کنند، جایی که عمدتاً ماهی شکار می‌کنند. رفتار این گربه‌ها بسیار مرموز و مخفیانه است و پژوهشگران هنوز اطلاعات محدودی درباره زندگی اجتماعی و عادات روزانه آنها دارند.

به گزارش راز بقا این گونه معمولاً شب‌زی است و به دلیل اندازه کوچک و زیستگاه‌های دشوار، به‌ندرت توسط انسان‌ها مشاهده می‌شود. مشاهده ماده‌ای با توله در عکس‌های دوربین تله‌ای نشان می‌دهد که گربه‌های سرپهن نه‌تنها در جنوب تایلند زنده هستند، بلکه در این منطقه در حال زادآوری نیز هستند.

اهمیت زیستگاه‌های تالابی و تهدید‌ها

تالاب‌ها و جنگل‌های باتلاقی زیستگاه اصلی گربه‌های سرپهن هستند و حفاظت از آنها برای بقای گونه حیاتی است. تهدید‌های اصلی این گونه شامل از دست رفتن زیستگاه به دلیل کشاورزی، تخریب جنگل‌های جلگه‌ای، صید بی‌رویه ماهی و شکار غیرقانونی است. کاهش منابع غذایی و تخریب محیط زندگی می‌تواند جمعیت گربه سرپهن را به شدت تهدید کند.

پروژه‌های حفاظتی و نقش جوامع محلی

کشور تایلند با همکاری سازمان‌های بین‌المللی مانند پانترا و با مشارکت جوامع محلی، تلاش‌های گسترده‌ای برای حفاظت از گربه سرپهن و زیستگاه‌های آن انجام داده است. به گزارش راز بقا این اقدامات شامل پایش علمی با دوربین‌های تله‌ای، آموزش جوامع محلی و توسعه برنامه‌های حفاظت از تالاب‌ها و جنگل‌هاست. این پروژه‌ها باعث شده تا حضور گربه‌های سرپهن دوباره در جنوب تایلند ثبت شود و امید برای بقای این گونه افزایش یابد.

پیامد‌های کشف دوباره و آینده این گونه

کشف دوباره گربه سرپهن اهمیت زیادی برای حفاظت از حیات‌وحش در تایلند و جنوب‌شرق آسیا دارد. این موفقیت نشان می‌دهد که با حفاظت مستمر، همکاری علمی و مشارکت جامعه محلی، حتی گونه‌هایی که تصور می‌شود منقرض شده‌اند، می‌توانند بازگردند.

آتتاپول چاروئن‌چانسا، مدیرکل اداره پارک‌های ملی و حیات‌وحش تایلند، درباره اهمیت این کشف گفت: «کشف دوباره گربه سرپهن یک پیروزی بزرگ برای حفاظت از طبیعت در تایلند و جنوب‌شرق آسیا است.»

به گزارش راز بقا این بازگشت، امید تازه‌ای برای حفاظت از گونه‌های نادر و محیط زیست فراهم کرده و نشان می‌دهد که با تلاش علمی و حمایت مردم، حفاظت از حیات‌وحش ممکن است. انتظار می‌رود ارزیابی جدید IUCN درباره گربه سرپهن اوایل سال ۲۰۲۶ منتشر شود و اطلاعات بیشتری درباره وضعیت این گونه ارزشمند ارائه دهد.