کشف راز بزرگی که سنگین‌ترین مار جهان مخفی کرده بود

راز بقا: «برایان فرای»، زیست شناس دانشگاه کوئینزلند استرالیا و یکی از نویسندگان این مطالعه جدید، می‌گوید: «از نظر ژنتیکی، تفاوت‌ها بسیار زیاد است». این دو گونه آناکوندای سبز از نظر ژنتیکی پنج و نیم درصد با هم تفاوت دارند. حالا، اگر بخواهیم که این میزان تفاوت ژنتیکی را درک کنیم باید بگوییم که ما یعنی انسان‌ها حدود دو درصد با شامپانزه‌ها تفاوت ژنتیکی داریم.»

به گزارش راز بقا، برای انجام این کشف تکان دهنده، فرای و همکارانش نمونه‌های خون و بافت را از آناکوندا‌های سبز در اکوادور، ونزوئلا و برزیل جمع آوری کردند. نویسندگان مطالعه همچنین هر کدام از آن‌ها را از نزدیک بررسی کردند تا فلس‌ها را بشمارند و به دنبال ویژگی‌های فیزیکی دیگری باشند که می‌تواند نشان دهنده واگرایی تکاملی آن‌ها باشد.

پس از اجرای داده‌های ژنتیکی، آن‌ها به شکاف واضحی بین آناکوندا‌های نمونه‌برداری شده در بخش شمالی محدوده نسبت به آناکوندا‌های جنوب پی بردند؛ و بر اساس این یافته ها، آن‌ها پیشنهاد کردند نام مار‌های یافت شده در شمال را به آناکوندای سبز شمالی Eunectes akayima تغییر نام دهند، در حالی که E. murinus همچنان به آناکوندای سبز جنوبی اشاره می‌کند.

فرای می‌گوید که پس از اتمام آنالیز، خشکش زد. او می‌گوید: «انتظار این سطح از واگرایی را نداشتم. به شدت غافلگیرکننده بود در حالی که همه ما در حال انجام رقص‌های شاد بودیم و می‌خندیدیم به یکباره خشکمان زد.»

فرای می‌گوید که طبقه‌بندی مجدد این دو گونه مار‌ها که بسیار شبیه یکدیگر به نظر می‌رسند مانند تقسیم و جدا کردن مو است و تأکید می‌کند که چنین توصیفاتی می‌تواند برای درک تهدیدات موجود برای این موجودات اهمیت بسیار زیادی داشته باشد. در حال حاضر، اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت، آناکوندای سبز را به عنوان گونه‌ای که کمترین نگرانی در مورد خطر انقراض آن وجود دارد، طبقه‌بندی کرده –، اما این طبقه‌بندی تا حدی بر اساس میزان پراکندگی یک گونه است.

فرای می‌گوید: «این مهم است، زیرا آناکوندای سبز شمالی که به تازگی توصیف شده است، دامنه بسیار کوچک‌تری نسبت به جنوب دارد و این بدان معناست که بسیار آسیب‌پذیرتر است».

کار از نزدیک با غول‌ها

کار با مار‌های غول پیکر آسان نیست، اما شاید به دلایلی متفاوت از آنچه فکر می‌کنید. بزرگترین آناکوندا‌ها با وزن بیش از ۵۰۰ پوند و طول ثبت شده بیش از ۲۹ فوت، احتمالاً قادر به کشتن و خوردن انسان هستند. با این حال، چنین حوادثی فقط در آسیا و با مار‌هایی که به نام مار پیتون مشبک شناخته می‌شوند، با اطمینان ثبت شده است.

با این حال، خطرات شغلی دیگری نیز وجود دارد.

فرای در حین شمارش مقیاس‌های تحقیقاتی خود می‌گوید که گاهی اوقات آموزنده‌ترین نواحی برای شناخت مار‌ها نزدیک به نواحی داخلی و زیرین مار هستند. در عین حال، آناکوندا‌ها زمانی که تحت کنترل قرار می‌گیرند و توسط افراد دیگری نگهداری می‌شوند معمولاً محتویات درون خود را آزاد می‌کنند.

وی می‌گوید: «وقتی یک آناکوندای بزرگ داشته باشید، می‌تواند حدود یک و نیم لیتر چیز‌های عجیب و غریب را روی سرتان بریزد».

البته، این واقعیت که آناکوندا‌ها شکارچیان عظیم و قدرتمندی هستند، تنها یکی از دلایلی است که باعث شده این حیوانات به دقت مورد مطالعه قرار نگیرند. آن‌ها همچنین بیشتر عمر خود را غوطه‌ور در آب تیره مرداب ها، نهر‌ها و رودخانه‌ها می‌گذرانند.

با این حال، ممکن است برای درک اینکه چگونه آناکوندای سبز شمالی و جنوبی مسیر‌های تکاملی جداگانه‌ای را طی کردند، به کار‌های بیشتری از این نوع نیاز است. استاد دانشگاه کوئینزلند استرالیا می‌گوید: از این گذشته، به نظر می‌رسد این دو گونه در گویان فرانسه هم با هم زندگی می‌کنند، حتی به همان اندازه که در سواحل رودخانه‌های دیگر یافت می‌شوند. با این حال، هیچ نشانه و مدرکی از آمیختگی در ژنتیک آن‌ها وجود ندارد.

مسئله دیگر این زیست‌شناس دانشگاه کوئینزلند این است که آیا تفاوت‌هایی در اندام تناسلی مار‌ها وجود دارد یا خیر. به این دلیل که بسیاری از گونه‌های مار ساختار‌های تناسلی را تکامل می‌دهند که مانند قفل و کلید با یکدیگر جفت می‌شوند و هنگامی که دو گونه دیگر نتوانند به طور کاربردی با یکدیگر جفت شوند، به احتمال زیاد به تنوع‌بخشی خود ادامه می‌دهند و به سمت گونه‌های دیگر می‌روند.

فرای می‌گوید: «به ازای هر سؤالی که پاسخ می‌دهید، هفت سؤال جالب دیگر ظاهر می‌شود. برای من، این نشانه یک مطالعه خوب است، این است که به همان اندازه که به سؤالات قدیمی پاسخ می‌دهید سؤالات جدیدی ظاهر می‌شوند». 

تکلیف آناکوندای زرد چه می‌شود؟

«ولفگانگ بومه»، عضو افتخاری و هرپتولوژیست ارشد موزه کونیگ در آلمان در ایمیلی می‌گوید: «این یک مطالعه بسیار کامل است و من به نتایج ژنتیکی کاملاً اعتماد دارم. کشف شکاف عمیق ژنتیکی در آناکوندای سبز یک کشف مهم است». 

بومه در مورد یک یافته این مطالعه اطمینان کمتری داشت به ویژه اینکه گفته شده که سه گونه آناکوندای زرد باید در یک گونه ترکیب شوند. بومه در این مورد مطمئن نبود و بر این عقیده است که تکلیف آناکوندای زرد هم باید مانند آناکوندای سبز باشد و گونه‌ها جدا شوند. با این حال، در این مورد، فرای و همکارانش استدلال کردند که تفاوت‌های ژنتیکی بین سه گونه فعلی آناکوندای زرد به اندازه کافی بزرگ نیست تا به گونه‌هایی جداگانه تبدیل شوند. 

فرای می‌گوید: «ترکیب کردن یا تقسیم و تجزیه کردن، تا حدی یک امر فلسفی است. او اعتراف می‌کند: «من بسیار محافظه‌کار و درونا آدم ترکیب‌کننده‌ای هستم؛ بنابراین برای من، طبقه‌بندی آناکوندا‌های زرد به یک گونه واحد جور در می‌آید و مشکلی ایجاد نمی‌کند.»

بومه متقاعد نشده است و فکر می‌کند که اقدام ترکیب همه گونه‌های زرد آناکوندا در یک گونه «ایده خامی» است. با این حال، او همچنین دلایل خوبی برای این باور دارد که کشف E. beniensis (یک گونه آناکوندای زرد) به عنوان گونه خاص که اخیرا و در سال ۲۰۲۲ اتفاق افتاد، به خودی خود اهمیت زیادی دارد.