کشف عجیب و حیرت‌انگیز درباره مار؛ راز تکامل پیشرفته مار‌ها چیست؟

راز بقا: تقریباً ۱۲۸ میلیون سال پیش، مار‌ها به طور ناگهانی در زمین به وجود آمدند و در نهایت به حدود ۴۰۰۰ گونه‌ای که امروزه می‌بینیم، تنوع پیدا کردند.

به گزارش راز بقا، با این حال، گسترش آن‌ها را نمی‌توان صرفاً به بارزترین ویژگی‌های آن‌ها نسبت داد: یعنی اندام‌های رها شده و کشیدگی بدن. در حالی که ۲۵ گروه مختلف از مارمولک‌ها بدون دست و پا هستند، هیچ نوع خزنده دیگری به سطح انفجاری از تنوع و گستردگی که در میان مار‌ها دیده می‌شود، نرسیده است.

برای توضیح موفقیت ما‌ها در گسترش نوع خود، «پاسکال تیتل»، ماکرواکولوژیست تکاملی دانشگاه استونی بروک و همکارانش ژنتیک و رژیم غذایی بیش از ۶۰۰۰۰ نمونه مار و مارمولک را از موزه‌های سراسر جهان بررسی کردند تا ببینند چه چیزی باعث موفقیت تداوم یک شکل رشته‌ای از زندگی فلس‌دار مار‌ها شده است.

«دانیل رابوسکی»، زیست‌شناس تکاملی دانشگاه میشیگان توضیح می‌دهد: «ما دریافتیم که مار‌ها از جهات مهمی سریع‌تر از مارمولک‌ها تکامل می‌یابند، و این سرعت تکامل به آن‌ها اجازه داده از فرصت‌های جدیدی استفاده کنند که سایر مارمولک‌ها نتوانستند».

به نظر می‌رسد مار‌ها به یک موقعیت حداکثری در روند تکامل رسیده‌اند، ضرباهنگ سریع نوآوری‌های بیولوژیکی موفق به آن‌ها اجازه می‌دهد در قالب‌های فراوان و متنوع رشد کنند. محققان اذعان می‌کنند که احتمالاً عوامل محرک زیادی وجود داشته است، اما تغییر در نحوه تغذیه مار‌ها آن‌ها را از سایر خزندگان جدا می‌کند. این به دلیل جمجمه‌های انعطاف‌پذیر است که به آن‌ها اجازه می‌دهد حیواناتی را به‌طور قابل‌توجهی بزرگ‌تر از سرشان ببلعند و البته همراه با یک سیستم تشخیص شیمیایی بسیار پیچیده برای یافتن و ردیابی این طعمه‌ها.

رابوسکی می‌گوید: «اگر حیوانی وجود داشته باشد که بتوان آن را خورد، احتمالاً برخی از مار‌ها در جایی توانایی خوردن آن را پیدا کرده‌اند».

تجزیه و تحلیل ژنتیکی این تیم تحقیقاتی که شامل ۱۰۱۸ گونه مار و مارمولک می‌شود نشان داد که مار‌ها تا سه برابر سریعتر از مارمولک‌ها تکامل می‌یابند، همراه با انفجار‌های متعدد تکاملس سریع در طول تاریخ.

به همین دلیل هنگامی که سیارک حدود ۶۶ میلیون سال پیش دایناسور‌های غیر پرنده را از بین برد، مار‌ها نه تنها ابزار‌های بیولوژیکی برای زنده ماندن، بلکه ظرفیت ژنتیکی برای تطبیق سریع با محیط‌های در حال تغییر اطراف خود و استفاده از کنج‌های خالی را داشتند.

مارها، از مار‌های پرنده گرفته تا قورباغه خواران، اکنون همه قاره‌ها را به جز قطب جنوب خانه خود می‌دانند و علیرغم طرح بدنی بسیار ساده‌شان، آن‌ها هنوز هم می‌توانند ویژگی‌ها و ظاهر خیره‌کننده‌ای داشته باشند.

«الکساندر پیرون»، فیلوژنتیک از دانشگاه جورج واشنگتن، توضیح می‌دهد: «یک جنبه برجسته مار‌ها از نظر زیست‌محیطی تنوع آنهاست: «نقب زدن در زیر زمین، زندگی در آب شیرین، اقیانوس و تقریباً هر زیستگاه قابل تصور در خشکی.» در حالی که مارمولک‌ها تنها برخی از این کار‌ها را انجام می‌دهند. اینکه دقیقاً ژنتیک مار‌ها به آن‌ها چنین روند تکاملی سریعی می‌دهد در حال حاضر همچنان یک راز باقی مانده است.

«سونال سینگال» زیست‌شناس تکاملی دانشگاه ایالتی کالیفرنیا نتیجه‌گیری می‌کند: «چیزی که در مورد این مطالعه بسیار اهمیت دارد این است که داده‌های میدانی و موزه‌ای را که به سختی به دست آورده شده با روش‌های ژنومی و تحلیلی جدید ترکیب می‌کند تا یک حقیقت بیولوژیکی را نشان دهد: مار‌ها استثنایی و رک و پوست کنده هستند.»