بز پواتو؛ بز فرانسوی که بهترین شیر دنیا را دارد و ۲۰۰ سال پیش کشاورزان را از مرگ نجات داد!

راز بقا: بز پوآتو (Poitou goat) یک نژاد بز شیری از غرب فرانسه است. سابقه تاریخی این بز به سال ۱۸۰۰ میلادی باز می‌گردد و نام این نژاد به نام استان تاریخی زیستگاهش یعنی «پواتو» نامگذاری شده است.

به گزارش راز بقا، بز‌های پوآتو به دلیل استفاده از شیرشان در تولید پنیر شیر بز شناخته شده اند، اگرچه آن‌ها یک نژاد در معرض خطر انقراض هستند. بز‌های پوآتو ظاهری متمایز دارند: بلند و با مو‌های بلند و پشمالو، رنگ پوشش سیاه مایل به قهوه‌ای با علائم سفید روی سر و گردن در حالی که زیر شکم و پا‌های این بز سفید هستند.

ویژگی‎‌های بز پواتو

به گزارش راز بقا پوآتو یک بز با اندازه متوسط است که از نظر ظاهری روان و دارای گردنی بلند و انعطاف پذیر، پشتی صاف و سینه‌ای عمیق است. سم‌های آن سیاه و بسیار مقاوم، پوشش آن نیمه بلند و خز آن به رنگ قهوه‌ای است.

قسمت زیرین، داخل پا‌ها و زیر دمش سفید است. یک رگه سفید در هر دو طرف پوزه آن وجود دارد. میش پواتو ۶۵ تا ۷۵ سانتی متر قد و وزن آن بین ۴۰ تا ۷۰ کیلوگرم است. قوچ پواتو بین ۸۵ تا ۹۵ سانتی متر قد و وزن آن بین ۵۵ تا ۷۵ کیلوگرم است. 

این نژاد بز معمولاً شاخ‌های بلند و منحنی دارد با این حال، برخی از آن‌ها هیچ شاخی ندارند. 

این بز بسیار مقاوم است و ویژگی‌های غیرقابل انکاری را برای زندگی روستایی به آن می‌بخشد، زیرا به چراگاهی و علوفه جویی خشن نیاز دارد. این حیوان که ویژگی‌های خوب بسیاری دارد همچنین دارای شیر بسیار باکیفیتی است و این بز تا سال ۱۹۸۴ یکی از بزرگترین تولیدکنندگان محصولات لبنی بود. 

برای مطالعه بیشتر بخوانید:

بز دان؛ بز با ارزش روسی که رکورددار تولید بیشترین و بهترین پشم در جهان است

«بُز کونی» یا بُز نیماری؛ بز محبوب هندی که یک ماشین زنده تولید شیر است

هر بز پواتو در سال ۵۸۷ لیتر شیر می‌دهد (انتخاب‌های ژنتیکی از سال ۱۹۶۰ در بز‌های آلپاین و سانن باعث شد که این دو نژاد امروزه شیر بیشتری تولید کنند). شیر این بز به دلیل محتوای چربی و پروتئین برای تولید پنیر بسیار مفید است. 

تاریخچه بز پواتو

این بز ابتدا در حیاط خلوت یا در گله‌های کوچک همراه با گوسفندان نگهداری می‌شد، در سال ۱۸۳۰ تقریباً ۴۳۰۰۰ بز پواتو در منطقه Poitou-Charentes وجود داشت. در سال ۱۸۷۶، محصولات انگور کشاورزان به دلیل بیماری ناشی از فیلوکسرا شکست خورد و کشاورزان برای کسب درآمد به تولید لبنیات روی آوردند. این بز به نوعی کشاورزان و مردم فقیر فرانسه را مرگ و قحطی نجات داد.

در سال ۱۹۰۶ اولین تعاونی جمع آوری شیر از مزارع با ۵۰۰ راس بز تشکیل شد. پنیر‌های محلی شروع به ورود به بازار کردند. تعاونی به دنبال تعریف استانداردی برای این نژاد بود و خطوط بدون شاخ را ترجیح می‌داد. تعاونی‌های مشابهی تشکیل شد به طوری که در سال ۱۹۲۴ بیش از ۵۸۰۰۰ بز پوآتو وجود داشت. 

به طرز فاجعه‌باری، شیوع بیماری تب برفکی در دهه ۱۹۲۰ به طور جدی تعداد دام‌ها را کاهش داد. تعاونی‌ها به کشاورزان آسیب دیده کمک کردند تا بز‌های آلپاین از جنوب شرقی فرانسه را دوباره جمع کنند و پرورش دهند. در نتیجه، بسیاری از پرورش دهندگان به بز‌های آلپاین روی آوردند و تعداد پواتو‌ها در دهه ۱۹۴۰ به ۱۰۰۰۰ رأس کاهش یافت.

تلاش‌ها در دهه ۱۹۴۰ برای ایجاد گله، تعیین استاندارد، بهبود عملکرد و نوسازی روش‌ها، علیرغم نتایج عالی و شهرت روزافزون پنیر محلی چابیچو، باعث بهبود و افزایش تعداد بز‌های پوآتو نشد. پرورش دهندگان محلی باقی ماندند، در حالی که شهرت بز آلپاین و بز سانن به عنوان نژاد‌های بز شیری در سراسر کشور گسترش یافت. 

این روند در طول دهه ۱۹۶۰ با تشدید تولید تجاری محصولات لبنی افزایش یافت. در تلاش برای افزایش تعداد، کتاب گله شروع به پذیرش فرزندان مادران غیر ثبت نام شده در مطابقت با استاندارد‌ها کرد و رنگ‌های غیر استاندارد و پرورش دهندگان مناطق دیگر را نیز مجاز کرد. 

در سال ۱۹۷۲، مدیریت کتاب گله از منطقه خارج شد و علاقه به نژاد پواتو کاهش یافت و در نتیجه تنها ۵۰۰ حیوان ثبت شدند. اگرچه آلپاین و سانن در سال ۱۹۷۰ شیر بیشتری نسبت به بز‌های پویتو تولید نکردند، تا سال ۱۹۸۵ بهبود نژاد‌های تجاری باعث افزایش عملکرد و مناسب بودن آن‌ها برای کشاورزی متراکم شد. مو‌های بلند بز‌های پوآتو برای سیستم‌های داخلی ناخوشایند دیده می‌شد.

در سال ۱۹۸۵ خبر تکان دهنده‌ای منتشر شد مبنی بر اینکه کالج بزرگ کشاورزی محلی در Melle قصد دارد گله اصلی ۸۰ بز پوآتو را با آلپاین جایگزین کند. اعتراض پرورش دهندگان محلی، ژان کریستف ساوز، معلم کالج را بر آن داشت تا یک انجمن حفاظت از نژاد‌های میراثی به نام انجمن دفاع و توسعه پواتو را تأسیس کند.

هدف این انجمن اتحاد مجدد تلاش‌های پرورش‌دهندگان، ثبت حیوانات خارج از تعاونی‌ها، جمع‌آوری شجره نامه، جلوگیری از همخونی و در دسترس قرار دادن پول برای انجام لقاح مصنوعی است. به زودی ۲۹ پرورش دهنده به آن ملحق شدند و ۱۰۰۰ بز تهیه کردند و از آن زمان تعداد آن‌ها رو به افزایش بوده است.

تولید پنیر از شیر بز پواتو

به گزارش راز بقا تولید شیر این بز به طور متوسط ۵۳۸ کیلوگرم در طی ۲۴۹ روز است: با چربی چربی ۳.۶ درصد و پروتئین ۳.۱ درصد حجم بالا تا متوسط آلفا-s۱ کازئین در ۸۵ درصد جمعیت (در مقایسه با ۵۴ درصد جمعیت آلپاین و ساانن) یافت می‌شود. 

این نوع کازئین مهمترین کازئین در صنعت تولید پنیر است: شیر این بز سرشار از مواد جامد است و به خوبی منعقد می‌شود و باعث بهبود عملکرد پنیر، سفتی و بافت آن می‌شود. پنیر‌های تهیه شده از شیر بز پواتو به عنوان پنیر اصلی، طعم خوب و جذاب شناخته شده است. تولیدکنندگان محلی از این نژاد به عنوان بهترین نوع شیر بز برای تهیه پنیر قدردانی می‌کنند.