ماهی تُن و پدیده عجیب پخته شدن گوشت بر اثر فرار از دست شکارچی!

راز بقا: ماهی تُن (Thon) یکی از ارزشمندترین ماهیان در صنعت شیلات و همچنین یکی از سریع‌ترین و قوی‌ترین شکارچیان اقیانوس‌ها محسوب می‌شود. این ماهی به دلیل ویژگی‌های خاص زیستی و فیزیولوژیکی خود، مورد توجه محققان و صیادان قرار گرفته است. در این مقاله از راز بقا ابتدا با ماهی تُن و ویژگی‌های آن آشنا خواهیم شد و سپس به پدیده‌ای شگفت‌انگیز و کمتر شناخته‌شده خواهیم پرداخت: چگونه مقاومت بیش از حد یک ماهی تُن در برابر صید می‌تواند باعث افزایش شدید دمای بدن آن و در نهایت پخته شدن گوشتش شود؟ 

معرفی ماهی تُن

به گزارش راز بقا، ماهی تُن (Tuna) یکی از اعضای خانواده Scombridae است و شامل گونه‌های مختلفی مانند تُن زردباله (Yellowfin Tuna)، تُن باله آبی (Bluefin Tuna) و تُن خط‌دار (Skipjack Tuna) می‌شود. این ماهیان معمولاً در آب‌های گرم و معتدل اقیانوسی زندگی می‌کنند و به دلیل سرعت بالا، استقامت زیاد و گوشت باکیفیت خود در سراسر جهان شهرت دارند.

ویژگی‌های زیستی و فیزیولوژیکی

بدن آیرودینامیک: ماهی تُن دارای بدنی دوکی‌شکل است که برای شنای سریع طراحی شده است. به گزارش راز بقا برخی از گونه‌های آن می‌توانند به سرعتی بالاتر از ۷۵ کیلومتر در ساعت دست یابند.

سیستم خون‌رسانی پیشرفته: این ماهی دارای یک سیستم تبادل حرارتی متقابل (Countercurrent Heat Exchange) است که به آن اجازه می‌دهد دمای بدن خود را بالاتر از آب اطراف نگه دارد. این ویژگی باعث افزایش راندمان عضلات و افزایش قدرت شنا می‌شود.

تغذیه: ماهی تُن شکارچی است و از ماهیان کوچکتر، ماهی مرکب و سخت‌پوستان تغذیه می‌کند.

رفتار مهاجرتی: بسیاری از گونه‌های تُن مسیر‌های مهاجرتی طولانی را طی می‌کنند و از یک اقیانوس به اقیانوس دیگر حرکت می‌کنند.

پدیده هایپرتِرمیک و پخته شدن ماهی تُن در اثر گرمای بدن

یکی از ویژگی‌های خاص ماهی تُن مزوتُرمی (Mesothermy) است، به این معنا که می‌تواند دمای بدن خود را چند درجه بالاتر از آب اطراف حفظ کند. اما در شرایطی خاص، این قابلیت می‌تواند به ضرر ماهی تمام شود و منجر به افزایش بیش از حد دمای بدن و در نهایت پخته شدن بافت‌های داخلی آن شود.

چگونه این اتفاق رخ می‌دهد؟

هنگامی که ماهی تُن برای مدت طولانی در حال فرار از شکارچی یا تلاش برای رهایی از تور یا قلاب صیاد باشد، متابولیسم آن به شدت افزایش می‌یابد. به گزارش راز بقا این افزایش متابولیسم موجب افزایش شدید تولید گرما در عضلات می‌شود. در شرایط عادی، این گرما از طریق آب اطراف دفع می‌شود، اما اگر ماهی بیش از حد مقاومت کند، دمای داخلی آن ممکن است تا حدی بالا رود که گوشت آن شروع به پخته شدن کند. این وضعیت به عنوان سندرم هایپرتِرمیک (Hyperthermic Syndrome) شناخته می‌شود.

عوامل مؤثر بر افزایش دمای بدن ماهی تُن

مبارزه طولانی با صیاد: هرچه ماهی بیشتر تقلا کند، عضلات آن بیشتر گرما تولید می‌کنند.

محدودیت در دفع گرما: در برخی شرایط، ماهی نمی‌تواند گرمای اضافی را به درستی دفع کند، به‌ویژه در آب‌های گرم.

فعالیت شدید عضلانی: شنا و حرکات انفجاری برای فرار، نیاز به اکسیژن زیاد دارد که متابولیسم را افزایش داده و باعث تولید گرمای اضافی می‌شود.

تأثیر این پدیده بر کیفیت گوشت ماهی

زمانی که ماهی تُن دچار هایپرتِرمیک شود، عضلات آن شروع به تخریب می‌کنند و کیفیت گوشت آن کاهش می‌یابد. به گزارش راز بقا ماهی‌هایی که دچار این پدیده شده‌اند، گوشت نرم‌تر و رنگ تیره‌تری دارند و طعم آنها نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد.

برای مطالعه بیش‌تر بخوانید:

سینه‌خراش علی دایی؛ گربه ماهی سبیل درازی که به نام اسطوره فوتبال ایران نام‌گذاری شده است

چالباش یا تاس ماهی روسی؛ ماهی دریای خزر که خاویار طلایی، گران‌ترین خاویار دنیا را تولید می‌کند!

بلوگای آلبینو؛ ماهی بسیار کمیاب دریای خزر با گران‌ترین خاویار دنیا؛ هر کیلو ۱ میلیارد و ۸۰۰ میلیون

روش‌های جلوگیری از تخریب گوشت در اثر گرمای داخلی

صیادان حرفه‌ای برای جلوگیری از بالا رفتن بیش از حد دمای بدن ماهی، از تکنیک‌های خاصی استفاده می‌کنند:

سریعاً پس از صید، ماهی را در آب یخ قرار می‌دهند تا دمای بدن آن کاهش یابد. سر ماهی را سوراخ کرده و نخاع آن را قطع می‌کنند تا فعالیت عضلات متوقف شود و از تولید گرمای اضافی جلوگیری شود. استفاده از روش‌های صید سریعتر برای کاهش زمان مبارزه ماهی با قلاب یا تور.

ماهی تُن یکی از شگفت‌انگیزترین موجودات دریایی است که به دلیل ساختار منحصر‌به‌فرد بدن و متابولیسم بالای خود، قادر به حفظ دمای بدن بالاتر از آب اطراف است. اما در شرایطی که برای مدت طولانی در برابر صید مقاومت کند، گرمای بیش از حد تولید شده در عضلات می‌تواند منجر به پخته شدن گوشت از داخل شود. به گزارش راز بقا این پدیده که به نام سندرم هایپرتِرمیک شناخته می‌شود، تأثیر منفی بر کیفیت گوشت ماهی دارد. به همین دلیل، صیادان حرفه‌ای از روش‌های خاصی برای جلوگیری از این مشکل استفاده می‌کنند.

شناخت بهتر این فرآیند نه‌تنها برای زیست‌شناسان دریایی بلکه برای صیادان و علاقه‌مندان به ماهیگیری نیز اهمیت زیادی دارد، چرا که به بهبود کیفیت صید و حفظ منابع دریایی کمک می‌کند.