تاپیر کوهستان؛ عجیب‌ترین پستانداران دنیا معروف به «باغبان کوهستان» که بازمانده عصر یخبندان است

راز بقا: در میان پستانداران بزرگ و ناشناخته آمریکای جنوبی، تاپیر کوهستان (Mountain Tapir) یکی از نادرترین و شگفت‌انگیزترین گونه‌هاست؛ جانوری پشمالو، کم‌رو و گیاه‌خوار که در جنگل‌های مه‌آلود و مرتفع رشته‌کوه‌های آند زندگی می‌کند.

به گزارش راز بقا، این حیوان با ظاهری باستانی، خز ضخیم و حضور شبح‌مانندش، بقایایی زنده از گذشته‌ای دور است و جایگاه ویژه‌ای در اسطوره‌ها و زیست‌شناسی دارد. 

نگاهی به گذشته: تاریخچه و پراکندگی

به گزارش راز بقا، تاپیر کوهستان کوچک‌ترین و ابتدایی‌ترین عضو خانواده تاپیر‌ها محسوب می‌شود. شواهد فسیلی نشان می‌دهد که تاپیر‌ها زمانی در بخش‌های گسترده‌ای از آمریکای شمالی، اروپا و آسیا پراکنده بودند، اما امروز تنها چهار گونه زنده از آنها باقی مانده که در قاره‌های آمریکا و آسیا یافت می‌شوند. در میان آنها، تاپیر کوهستان به دلیل اندازه‌ی کوچک‌تر و سازگاری با محیط‌های سرد، متمایز است. 

این گونه امروزه تنها در بخش‌هایی از کلمبیا، اکوادور و شمال پرو در ارتفاعی بین ۲۰۰۰ تا ۴۳۰۰ متر از سطح دریا یافت می‌شود. زیستگاه مورد علاقه‌ی آن، مناطق پارامو (páramo) و جنگل‌های ابری (cloud forests) است، جایی که با تغذیه از سرخس‌ها، بروملیاد‌ها و پوست درختان به زندگی خود ادامه می‌دهد. 

ویژگی‌های ظاهری: بازمانده‌ای در سرمای کوهستان

به گزارش راز بقا، برخلاف گونه‌های استوایی که دارای پوست صاف هستند، تاپیر کوهستان با خز ضخیم، سیاه تا قهوه‌ای تیره خود شناخته می‌شود که برای مقابله با سرمای کوهستان تکامل یافته است. وزن آن بین ۱۵۰ تا ۲۵۰ کیلوگرم و ارتفاعش تا شانه حدود ۷۵ تا ۹۰ سانتی‌متر است. 

او دارای یک پوزه‌ی انعطاف‌پذیر و کوتاه است که برای کندن و جمع‌کردن گیاهان استفاده می‌شود. چشم‌هایی کوچک و گوش‌هایی با لبه‌های سفیدرنگ دارد که با خز تیره‌اش تضاد زیبایی ایجاد می‌کنند. پاهایش ضخیم و بالشتی‌شکل‌اند و به او کمک می‌کنند تا به راحتی در زمین‌های شیب‌دار و گل‌آلود حرکت کند. 

زندگی در ابرها: رفتار و وضعیت حفاظتی

به گزارش راز بقا، تاپیر‌های کوهستان معمولاً تنهازی و شب‌زی هستند و در قلمرو‌های گسترده‌ای پرسه می‌زنند. به دلیل طبیعت خجالتی و زیستگاه دورافتاده‌شان، بسیار کم توسط انسان دیده می‌شوند. 

متأسفانه این گونه در فهرست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) به عنوان در خطر انقراض ثبت شده است. عواملی مانند تخریب زیستگاه، کشاورزی، معدن‌کاوی، و شکار غیرقانونی، جمعیت آنها را به شدت کاهش داده‌اند. امروزه تخمین زده می‌شود که کمتر از ۲۵۰۰ فرد بالغ از این گونه در طبیعت باقی مانده باشد. 

برنامه‌های حفاظتی در کشور‌های آندین با هدف احیای زیستگاه، آموزش جوامع محلی، و جلوگیری از شکار، در حال اجرا هستند.

عجیب‌ترین ویژگی‌های تاپیر کوهستان

تاپیر پشمالو؛ بازمانده‌ای از عصر یخبندان

تاپیر کوهستانی تنها گونه‌ی پشمالوی این خانواده است؛ خزی ضخیم دارد که او را به لقب‌هایی، چون خرس عروسکی آند یا تاپیر پشمالو مشهور کرده است. 

ظاهر ماقبل تاریخ

این گونه دارای ویژگی‌هایی است که بیشتر در فسیل‌های عصر یخبندان دیده می‌شود و به همین دلیل، ابتدایی‌ترین گونه‌ی زنده‌ی تاپیر‌ها شناخته می‌شود. 

باغبان ارتفاعات

دانشمندان او را «باغبان کوه‌های آند» می‌نامند؛ زیرا با پراکندن بذر‌ها از طریق مدفوعش، نقش مهمی در بازسازی جنگل‌های کوهستانی دارد. 

حیوانی مقدس در افسانه‌ها

در باور برخی قبایل بومی آند، تاپیر کوهستانی نماد روح جنگل و نگهبان مه و باران است. 

الگو‌های حرکتی عجیب

برخلاف بسیاری از جانوران، تاپیر کوهستانی مسیر‌های حرکت خود را به‌طور فصلی و نامنظم تغییر می‌دهد، که مطالعه و مشاهده‌ی او را برای پژوهشگران دشوار کرده است.