سگ‌توره؛ جانوری حاصل جفت‌گیری شغال طلایی و سگ خانگی که وحشی و بسیار باهوش است

راز بقا: سگ‌توره (jackal–dog hybrid)، ترکیبی حاصل جفت‌گیری شغال و سگ اهلی است که در سال‌های اخیر به‌ویژه در ایران، توجه زیادی را به خود جلب کرده. این جانور نه‌فقط از نظر ظاهری، بلکه از نظر رفتاری نیز ترکیبی از ویژگی‌های هر دو والد خود دارد. پدیده سگ‌توره به‌ویژه در مناطق روستایی و حاشیه زیستگاه‌های طبیعی در ایران، تبدیل به موضوعی مهم در حوزه محیط زیست و دامپروری شده است.

حضور سگ‌توره در ایران

به گزارش راز بقا، بر اساس مشاهدات میدانی و گزارش‌های حیات‌وحش، احتمال وجود سگ‌توره در مناطق شمالی و مرکزی ایران مطرح شده است. برخی از افراد، حیواناتی با خصوصیات ظاهری متمایز را ثبت کرده‌اند که نه کاملاً شبیه شغال بوده‌اند و نه به سگ‌های معمولی شباهت داشته‌اند.

همچنین در گزارش‌های بومی، روستاییان و دامداران از وجود حیواناتی در مناطق جنگلی گلستان، خوزستان و ایلام خبر داده‌اند که در کنار سگ‌های ولگرد دیده شده و رفتار‌هایی نیمه‌وحشی داشته‌اند.

رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات‌وحش استان یزد اعلام کرد که در حاشیه برخی مناطق و اطراف روستا‌های نزدیک به زیستگاه‌های طبیعی، به دلیل وجود سگ‌های ولگرد و شغال‌ها، شاهد پدیدار شدن هیبرید‌های سگ‌توره هستیم.

چرا شغال طلایی می‌تواند با سگ آمیزش کند؟

برخلاف سایر گونه‌های شغال مانند شغال راه‌راه آفریقایی یا شغال پشت‌سیاه، شغال طلایی از نظر ژنتیکی بسیار به سگ و گرگ نزدیک‌تر است. به همین دلیل، جفت‌گیری بین آن و سگ می‌تواند منجر به تولید نسل‌های زنده و بارور شود.

طبق اطلاعات منتشرشده در منابع علمی، DNA این حیوان نشان می‌دهد که از تیره‌ی گرگ‌سانان است و توانایی جفت‌گیری موفق با سگ را دارد.

ویژگی‌های ظاهری و رفتاری سگ‌توره

سگ‌توره‌ها معمولاً دارای پوزه‌ای کشیده، گوش‌های ایستاده، و بدنی لاغر و عضلانی هستند. رنگ بدن آنها معمولاً بین شنی تا طلایی متمایل به خاکستری است. از نظر رفتاری، این حیوانات ترکیبی از خوی وحشی شغال و رفتار اجتماعی‌تر سگ را نشان می‌دهند. برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که سگ‌توره‌ها نسبت به انسان‌ها بی‌پروا هستند و در برخی موارد به دام‌های اهلی حمله کرده‌اند.

ظاهر و رفتار سگ‌توره می‌تواند بر اساس نژاد سگ دخیل متفاوت باشد، اما معمولاً ویژگی‌های زیر دیده می‌شود:

پوزه کشیده شبیه شغال

گوش‌های ایستاده و تیز

رنگ بدن بین شنی تا طلایی متمایل به خاکستری

جثه لاغر و عضلانی

چشمانی هوشیار و نگران

رفتاری محتاط، اما گاهی اجتماعی در محیط‌های انسانی

در مواردی دیده شده که سگ‌توره‌ها تمایلی به زوزه‌کشیدن ندارند، بلکه صدایی میان پارس و ناله تولید می‌کنند.

خطرات زیست‌محیطی سگ‌توره‌ها

سگ‌توره‌ها می‌توانند تهدیدی برای اکوسیستم‌های طبیعی باشند. به گزارش راز بقا از یک سو، آنها ممکن است با گونه‌های بومی رقابت کرده و تعادل زیستی را بر هم زنند. از سوی دیگر، این حیوانات می‌توانند ناقل بیماری‌های خطرناکی مانند هاری باشند. به گزارش راز بقا، سگ‌توره‌ها نقش زیادی در ابتلا به بیماری هاری دارند و حدود ۹۰ درصد از موارد حیوان‌گزیدگی که سبب انتقال بیماری هاری به انسان شده، از سگ بوده است.

در ایران، نگهداری یا جفت‌گیری عمدی گونه‌های وحشی با سگ خانگی، طبق قوانین سازمان حفاظت محیط زیست ممنوع است. همچنین، در بسیاری از کشورها، تکثیر این‌گونه هیبرید‌ها تنها با مجوز‌های خاص علمی و پژوهشی امکان‌پذیر است.

عوامل افزایش جمعیت سگ‌توره

یکی از عوامل اصلی افزایش جمعیت سگ‌توره در ایران، رشد بی‌رویه‌ی جمعیت سگ‌های ولگرد است. برخی افراد با غذارسانی به این سگ‌ها، به‌طور ناخواسته به افزایش جمعیت آنها کمک می‌کنند. این امر موجب می‌شود که شغال‌ها به مناطق مسکونی نزدیک‌تر شوند و احتمال آمیزش بین سگ و شغال افزایش یابد. به گزارش راز بقا رئیس اداره تنوع‌زیستی و حیات‌وحش اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان همدان تأکید کرد که غذارسانی به سگ‌های ولگرد می‌تواند به ایجاد گونه‌های هیبریدی مانند سگ‌توره منجر شود.

برای مطالعه بیش‌تر بخوانید:

گرگاس؛ موجودی خطرناک، باهوش و عقیم که از جفت‌گیری سگ ماده با گرگ نر متولد می‌شود و هیچگاه به انسان اعتماد نمی‌کند!

تفاوت روباه و شغال چیست و آیا روباه و شغال باهم جفت‌گیری می‌کنند؟

سگ خشن و شجاع ایرانی؛ قیمت سگ لُری یا سگ قدرهیجانی چقدر است؟

راهکار‌های مدیریت و کنترل

برای کنترل جمعیت سگ‌توره‌ها و جلوگیری از تأثیرات منفی آنها بر محیط زیست و سلامت عمومی، اقدامات زیر پیشنهاد می‌شود:

عقیم‌سازی سگ‌های ولگرد: با عقیم‌سازی می‌توان از افزایش جمعیت سگ‌های ولگرد و در نتیجه کاهش احتمال آمیزش با شغال‌ها جلوگیری کرد.

آموزش و آگاهی‌رسانی: افزایش آگاهی عمومی درباره‌ی خطرات غذارسانی به سگ‌های ولگرد و تأثیرات آن بر اکوسیستم می‌تواند به کاهش این رفتار کمک کند.

مدیریت پسماند: جمع‌آوری و مدیریت صحیح زباله‌ها در مناطق شهری و روستایی می‌تواند از جذب سگ‌های ولگرد و شغال‌ها به این مناطق جلوگیری کند.

آیا باید نگران باشیم؟

در حال حاضر، سگ‌توره تهدید مستقیمی برای انسان یا محیط زیست ایران محسوب نمی‌شود، چراکه تعداد آنها بسیار محدود و پراکنده است. اما اگر تکثیر کنترل‌نشده‌ای رخ دهد، ممکن است در بلندمدت چالش‌هایی برای تنوع زیستی و رفتار حیوانات منطقه ایجاد کند.

در نتیجه، مشاهده چنین حیواناتی باید به کارشناسان محیط زیست اطلاع داده شود تا بررسی‌های علمی انجام شود و از شایعات یا تصمیمات ناآگاهانه جلوگیری شود.

سگ‌توره‌ها به‌عنوان هیبریدی نادر بین شغال و سگ، در حال حاضر در برخی مناطق ایران مشاهده شده‌اند. این حیوانات می‌توانند تهدیدی برای اکوسیستم‌های طبیعی و سلامت عمومی باشند. با اقدامات مناسب مانند عقیم‌سازی، آموزش عمومی، و مدیریت پسماند، می‌توان از افزایش جمعیت این حیوانات و تأثیرات منفی آنها جلوگیری کرد.