












راز بقا: در جهانی که بیشتر حیوانات بر اساس غریزه بقا رفتار میکنند و رقابت برای غذا و قلمرو یکی از مهمترین اولویتهاست، شنیدن ماجرای دوستی میان یک گرگ و یک خرس ممکن است شبیه افسانه یا داستانی خیالی به نظر برسد. اما در دل جنگلهای سردسیر فنلاند، چنین ارتباطی واقعاً رخ داده است؛ ارتباطی که هم زیباست، هم نادر و هم برای دانشمندان رفتارشناس الهامبخش.
به گزارش راز بقا، در سال ۲۰۱۳، عکاس حیاتوحش فنلاندی به نام «لاسی روتیانیان» (Lassi Rautiainen) موفق شد صحنههایی شگفتانگیز از همراهی یک گرگ ماده خاکستری و یک خرس نر قهوهای را ثبت کند. این دو حیوان به مدت ده شب متوالی، از غروب تا سحر، با یکدیگر وقت میگذراندند، شکار میکردند و حتی غذا را با هم تقسیم میکردند.
عکسهای منتشر شده از این ماجرا نشان میدهد که گرگ و خرس نه تنها کنار هم غذا میخورند، بلکه در کنار هم قدم میزنند و حتی در برخی تصاویر به نظر میرسد که در حال بازی کردن با یکدیگرند. این تصاویر در نوع خود بیسابقه بودند و مورد توجه گسترده رسانهها و پژوهشگران قرار گرفتند.
رفتارشناسان حیاتوحش اعتقاد دارند که چنین ارتباطی ممکن است نتیجه شرایط خاص زیستمحیطی و نیاز مشترک به بقا باشد. به گزارش راز بقا گرگها به صورت گروهی شکار میکنند، در حالی که خرسها اغلب انفرادی هستند. اما در مناطقی که منابع غذایی محدود باشد، ممکن است گونههایی که معمولاً رقیب محسوب میشوند، به شکل موقتی با هم همکاری کنند.
یکی از نظریههای مطرحشده این است که هر دو حیوان سودی متقابل از این همکاری دریافت میکردند؛ گرگ از قدرت فیزیکی خرس در شکار بهرهمند میشد و خرس نیز از چالاکی و مهارت تعقیب گرگ در ردیابی شکار استفاده میکرد.
اگرچه دوستی میان گرگ و خرس پدیدهای نادر است، اما در طبیعت نمونههای دیگری از همکاریهای میانگونهای دیده شده است. به عنوان مثال:
پرندگان و گاوها: برخی پرندگان با نشستن روی بدن گاوها، حشرات مزاحم را میخورند و در عوض غذای خود را تأمین میکنند.
ماهیهای پاککننده و ماهیهای بزرگتر: این ماهیهای کوچک با خوردن انگلها از بدن ماهیهای بزرگتر، هر دو گونه را منتفع میسازند.
اما باید توجه داشت که این نوع همکاریها معمولاً در قالب «همزیستی» تعریف میشوند و شامل رفتارهایی ساده و زیستی هستند، نه روابط پیچیده و نزدیک مانند آنچه بین گرگ و خرس گزارش شده است.
در سپتامبر ۲۰۲۳، دوربینهای تلهای نصبشده در پارک ملی گلیشیر بی در آلاسکا صحنهای دیگر از همکاری میان یک خرس و یک گرگ را ثبت کردند. به گزارش راز بقا در این ویدیو، خرس و گرگ با هماهنگی به یک گوزن ماده و فرزندش حمله کردند. خرس مسئول حمله اصلی بود، در حالی که گرگ فرزند گوزن را هدف گرفت.
این رفتار که به ندرت در طبیعت دیده میشود، نشان میدهد که در شرایط خاص، حیوانات ممکن است از منطق غریزی رقابت فاصله بگیرند و به همکاری بپردازند.
برای مطالعه بیشتر بخوانید:
وویتک؛ خرس همدانی که سیگار میکشید و سرباز وفادار ارتش لهستان در جنگ جهانی بود
عمو جلال و داگلاس؛ پلیکان مهاجری که ۸ سال است در انزلی کنار صیاد ۵۶ سالهای زندگی میکنند
در رفتارشناسی حیوانات، روابط میانگونهای معمولاً در سه دسته تعریف میشوند:
همزیستی (Symbiosis): ارتباطی بلندمدت که هر دو طرف از آن نفع میبرند.
همسفرگی (Commensalism): رابطهای که یک طرف سود میبرد و دیگری بیتأثیر است.
رقابت (Competition): که معمولترین رابطه بین شکارچیان رده بالا مانند گرگ و خرس است.
اما رفتار ثبتشده بین این گرگ و خرس، هیچکدام از این دستهها را به طور کامل توصیف نمیکند و میتواند به عنوان شکلی ابتدایی از «رفتار اجتماعی میانگونهای» تلقی شود که در موقعیتهای خاص بروز میکند.
پس از انتشار این تصاویر، رسانههای بینالمللی مانند Bored Panda ،The Telegraph و National Geographic این داستان را بازتاب دادند. مخاطبان زیادی تحتتأثیر این ماجرا قرار گرفتند و آن را به عنوان نمادی از صلح و دوستی در طبیعت تفسیر کردند.
در شبکههای اجتماعی، بسیاری این ارتباط را با عبارتهایی مانند «دوستی غیرممکن» یا «همکاری میان دشمنان» توصیف کردند. به گزارش راز بقا این بازخورد عمومی نشان میدهد که انسانها همواره به دنبال دیدن امید و مهربانی حتی در دل بیرحمترین بخشهای طبیعت هستند.
داستان دوستی میان گرگ و خرس نه تنها یک ماجرای جذاب از حیاتوحش است، بلکه تلنگری به درک ما از طبیعت و رفتارهای حیوانات نیز محسوب میشود. اگرچه چنین روابطی نادر هستند، اما نشان میدهند که حتی در دنیای حیوانات نیز گاهی همکاری جای رقابت را میگیرد. این داستان به ما یادآوری میکند که طبیعت پر از شگفتیهایی است که هنوز به طور کامل آن را درک نکردهایم.
شاید در جهانی که پر از رقابت و تضاد است، لازم باشد گاهی از گرگ و خرس یاد بگیریم که چگونه میشود کنار یکدیگر زندگی کرد و برای بقا، به جای ستیز، به همکاری فکر کرد.