سوسک پیکاسو؛ بدبوترین سوسک جهان که شبیه تابلو نقاشی‌ست و با بوی بد شکارچیان را فراری می‌دهد!

راز بقا: سوسک پیکاسو، که به نام «کک شانه‌زرد» یا «کک حلقه‌ای» نیز شناخته می‌شود، یک حشره بسیار رنگارنگ و جذاب از خانواده اسکوتلرید‌ها (Scutelleridae) و راسته همی‌پترا (Hemiptera) است. این حشره به خاطر ظاهر چشم‌نواز و مکانیزم‌های دفاعی منحصربه‌فردش توجه دانشمندان حشره‌شناس و علاقه‌مندان به طبیعت را جلب کرده است. در این مقاله به بررسی طبقه‌بندی علمی، مورفولوژی، رفتار، زیستگاه و اهمیت این گونه می‌پردازیم.

طبقه‌بندی علمی

به گزارش راز بقا، سوسک پیکاسو جزو حشرات راست‌بال است و در خانواده اسکوتلرید‌ها قرار دارد که به خانواده سوسک‌های بدبو (Pentatomidae) بسیار نزدیک است. طبقه‌بندی علمی این گونه به شرح زیر است:

قلمرو: جانوران (Animalia)

شاخه: بندپایان (Arthropoda)

رده: حشرات (Insecta)

راسته: همی‌پترا (Hemiptera)

زیرراسته: هتروپترا (Heteroptera)

خانواده: اسکوتلرید‌ها (Scutelleridae)

جنس: Sphaerocoris

گونه: Sphaerocoris annulus

جنس Sphaerocoris شامل گونه‌هایی است که با رنگ‌بندی زنده و الگو‌های خاص‌شان شناخته می‌شوند و گونه S. annulus به‌خاطر طرح حلقه‌ای و رنگ‌های برجسته‌اش یکی از معروف‌ترین‌هاست.

شکل ظاهری و مورفولوژی

یکی از ویژگی‌های برجسته سوسک پیکاسو رنگ‌های درخشان و شکل بدن خاص آن است. اندازه بزرگسالان معمولاً بین ۱۰ تا ۱۵ میلی‌متر است. بدن آن به شکل بیضی پهن و کمی گنبدی است و توسط یک سپر بزرگ (scutellum) پوشیده شده که بال‌ها و شکم را کاملاً می‌پوشاند. این ویژگی مختص خانواده اسکوتلرید‌ها است.

الگوی رنگی

بدن این حشره اغلب سبز روشن یا زرد مایل به سبز است که با حلقه‌ها یا لکه‌های سیاه برجسته تزئین شده است. به گزارش راز بقا این حلقه‌های سیاه در اطراف حاشیه سینه و بال‌ها الگوی خاصی ایجاد می‌کنند که به شکل حلقه دیده می‌شود. این الگو منشأ نام گونه annulus به معنی «حلقه» است. نام «شانه‌زرد» نیز از رنگ زردی می‌آید که در نزدیکی پروتونوم (بخشی از قفسه سینه) به شکل شانه دیده می‌شود.

سازگاری‌های دفاعی

این حشره دارای غددی است که ماده‌ای با بوی بد ترشح می‌کند؛ مکانیسمی که در بسیاری از سوسک‌های بدبو دیده می‌شود و باعث دفع شکارچیان مثل پرندگان و پستانداران کوچک می‌شود.

رنگ‌های روشن نیز به عنوان هشدار به شکارچیان عمل می‌کند (آپوزماتیسم) و بیانگر غیرقابل خوردن یا سمی بودن حشره است.

چرخه زندگی و تولیدمثل

چرخه زندگی سوسک پیکاسو شامل سه مرحله اصلی است:

یک. تخم

دو. شفیره یا نایمپ (با چندین مرحله نمو)

سه. حشره بالغ

تخم‌ها

ماده‌ها تخم‌های استوانه‌ای شکلی را معمولاً در پشت برگ‌های گیاه میزبان می‌گذارند. تخم‌ها معمولاً زرد رنگ بوده و تعدادشان می‌تواند از چند ده تا بیش از صد عدد متغیر باشد.

نایمپ‌ها

نایمپ‌ها پس از خروج از تخم، نسخه‌های کوچکی از حشره بالغ ولی بدون بال و با رنگ کمرنگ‌تر هستند. در طی مراحل نمو، آنها به تدریج شکل بالغ و رنگ‌های روشن را به دست می‌آورند. نایمپ‌ها نیز ترشحات دفاعی تولید می‌کنند.

حشرات بالغ

پس از آخرین پوست‌اندازی، حشرات بالغ ظاهر شده و قادر به تولیدمثل و پرواز هستند. رنگ‌های روشن به عنوان عامل دفاعی در برابر شکارچیان عمل می‌کند.

رژیم غذایی

سوسک پیکاسو عمدتاً از گیاهان تغذیه می‌کند. این حشره با استفاده از دهان خرطومی و سوراخ‌کننده‌اش شیره گیاه را از برگ‌ها، ساقه‌ها، گل‌ها و میوه‌ها می‌مکد.

گیاهان میزبان

این حشره معمولاً بر روی گیاهان زیر دیده می‌شود:

گیاهان خانواده لگومینوز (حبوبات)

درختان مرکبات

برخی گیاهان زینتی

درختچه‌ها و درختان مناطق گرمسیری

تغذیه آنها گاهی می‌تواند باعث آسیب به گیاهان کشاورزی شود، چون مکیدن شیره گیاهی موجب تضعیف رشد و انتقال بیماری‌ها می‌شود.

پراکندگی و زیستگاه

سوسک پیکاسو بومی مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری آفریقا است و در مناطق گرم با گیاهان فراوان زندگی می‌کند.

زیستگاه‌ها

این حشره بیشتر در:

لبه جنگل‌ها

مناطق پر از درختچه

مزارع کشاورزی

باغ‌ها

مشاهده می‌شود و گیاهان متنوع را برای تغذیه و تخم‌گذاری ترجیح می‌دهد.

رفتار و اکولوژی

این حشرات معمولاً روزفعال هستند و در طول روز به تغذیه و جفت‌گیری می‌پردازند. راه رفتن آنها کند و حساب‌شده است ولی در صورت تهدید قادر به پرواز کوتاه هستند.

دفاع و شکارچیان

رنگ‌های هشداردهنده و ترشحات بوی بد اصلی‌ترین ابزار دفاعی آنها در برابر شکارچیان است. با این حال، برخی شکارچیان خاص و پارازیت‌ها قادر به شکار این حشرات هستند.

رنگ‌های روشن همچنین نقش مهمی در شناسایی اعضای همان گونه و جفت‌گیری دارند.

برای مطالعه بیش‌تر بخوانید:

سوسک اسکاراب جواهر؛ سوسکی ۵۰ ساله با پوستی فلزی که مدفوع می‌خورد و به عنوان طلسم و جواهر استفاده می‌شود

سوسک جالوت؛ بزرگ‌ترین سوسک جهان که نامش را از غول کتاب مقدس گرفته است

سن‌های ضارب؛ شکارچیانی با سم کشنده و استتار وحشتناک که جسد قربانیان را با خود حمل می‌کنند!

اهمیت اقتصادی و اکولوژیکی

به گزارش راز بقا اگرچه سوسک پیکاسو به طور کلی آفت کشاورزی عمده‌ای نیست، اما گاهی جمعیت‌های آن به حدی می‌رسند که به گیاهان، به خصوص حبوبات و مرکبات، آسیب می‌زنند. تغذیه آنها از شیره گیاهی می‌تواند باعث کاهش رشد یا بدشکلی میوه‌ها و برگ‌ها شود.

در اکوسیستم، این حشرات جزئی از زنجیره غذایی هستند و شکارچیانی مانند پرندگان کوچک از آنها تغذیه می‌کنند.

نکات جالب

رنگ‌های زنده این حشره آن را به سوژه محبوبی برای عکاسان و علاقه‌مندان به حشرات تبدیل کرده است.

ترشح بوی خاص آن معمولاً با بویی شبیه دارو یا بوی کهنه توصیف می‌شود.

برخلاف برخی سوسک‌های سپرپوش، این گونه تمایل به تجمع در گروه‌های بزرگ ندارد و معمولاً تنها یا در تعداد کم دیده می‌شود.

این گونه در مطالعات علمی مربوط به دفاع شیمیایی و هشداردهی رنگی حشرات کاربرد دارد.

به گزارش راز بقا سوسک پیکاسو نمونه‌ای شگفت‌انگیز از تنوع و نوآوری‌های تکاملی در طبیعت است. رنگ‌های درخشان، مکانیسم‌های دفاعی موثر و سازگاری با محیط‌های گرمسیری باعث شده‌اند این گونه اهمیت زیادی در درک رفتار و اکولوژی حشرات داشته باشد. اگرچه گاهی به‌عنوان آفت کوچک مطرح است، نقش آن در اکوسیستم و پژوهش‌های علمی بسیار ارزشمند است.