بریل سرخ یا زمرد سرخ؛ سنگی بسیار کمیاب و هزار برابر نادرتر از طلا که قیمت هر قیراط آن بیش از دو میلیارد تومان است

راز بقا: بریل سرخ (Red Beryl)، که با نام «بیکس‌بایت» (Bixbite) شناخته می‌شود و در بازار به عنوان زمرد سرخ عرضه می‌شود، یکی از نادرترین گونه‌های بریل و از کمیاب‌ترین مواد معدنی روی زمین است. 

به گزارش راز بقا، رنگ سرخ منحصر‌به‌فرد این گوهر ناشی از حضور یون‌های منگنز (Mn³⁺) در ساختار کریستالی بریل است و تا دمای ۱۰۰۰ درجه سانتی‌گراد پایدار باقی می‌ماند. بریل سرخ می‌تواند در طیف رنگی متنوعی مانند توت‌فرنگی، یاقوت روشن، گیلاسی و نارنجی دیده شود. 

کریستال‌های بزرگ بریل سرخ معمولاً حدود ۲ سانتی‌متر عرض و ۵ سانتی‌متر طول دارند، اما اکثر کریستال‌ها کمتر از ۱ سانتی‌متر هستند. اخیراً برخی فروشندگان، نوع سرخ Pezzottaite را به اشتباه به عنوان بریل سرخ عرضه کرده‌اند، بنابراین شناخت دقیق و اصالت این گوهر اهمیت ویژه‌ای دارد. 

تاریخچه بریل سرخ

به گزارش راز بقا، بریل سرخ برای اولین بار در سال ۱۹۰۴ توسط ماینارد بیکسبی در کوهستان واه واه (Wah Wah) در ایالت یوتا کشف شد. در سال ۱۹۱۲، آلفرد اپلر به احترام بیکسبی، آن را «بیکس‌بایت» (Bixbite) نامگذاری کرد. امروزه این نام قدیمی به دلیل سردرگمی با Bixbyite کنار گذاشته شده است. 

بیشترین تمرکز بریل سرخ با کیفیت جواهری از منطقه Ruby-Violet Claim در کوهستان Wah Wah به دست آمده است، که در سال ۱۹۵۸ توسط «لامار هوگز» هنگام جستجوی اورانیوم کشف شد. این منطقه اخیراً در سال ۲۰۲۰ توسط Denise Knoeller و شرکت Red Emerald Inc. خریداری شد و تولید جهانی بریل سرخ تحت کنترل این شرکت قرار گرفت.

کمیابی و ارزش

به گزارش راز بقا، بریل سرخ بسیار نادر است و تنها در چند منطقه معدنی در جنوب غربی ایالات متحده یافت می‌شود: کوهستان واه واه، پارامونت کنیون، راند ماونتین و شهر جواب. محدوده جغرافیایی محدود نشان می‌دهد که شرایط لازم برای تشکیل این گوهر به ندرت رخ می‌دهد. این گوهر هزار برابر نادرتر از طلا است. 

برای مطالعه بیشتر بخوانید:

مروارید سیاه؛ گوهری کمیاب که در دل «صدف لب سیاه» تولید می‌شود و چند میلیون دلار قیمت دارد

تیتانیت یا اسفِن؛ سنگ قیمتی و نادر معروف به «سنگ رنگین‌کمانی» که بیشترین درخشش نور را در بین سنگ‌ها دارد

مطالعات زمین‌شناسی یوتا نشان می‌دهد که تقریباً به ازای هر ۱۵۰ هزار الماس یک بریل سرخ یافت می‌شود. همچنین، یک بریل سرخ دو قیراطی به اندازه یک الماس ۴۰ قیراطی نادر است. با وجود اینکه این گوهر صد برابر نادرتر از زمرد است، ارزش آن تقریباً برابر یا حتی بیشتر از زمرد است. بریل سرخ‌های بیش از یک قیراط می‌توانند تا ۲۰ هزار دلار (معادل دو میلیارد تومان) فروخته شوند و این در حالیست که در سال ۲۰۰۸ هر قیراط آن بیش از ۵۰۰۰ دلار ارزش داشت.

ویژگی‌ها و شیمی

به گزارش راز بقا، رنگ سرخ تیره بریل سرخ ناشی از یون‌های Mn³⁺ است. کریستال‌های خام این گوهر با سیستم کریستالی شش‌ضلعی شناخته می‌شوند و می‌توان آنها را به راحتی تشخیص داد. بریل سرخ گاهی با Pezzottaite، گونه‌ای مشابه بریل که در ماداگاسکار و اخیراً افغانستان یافت شده، اشتباه گرفته می‌شود، اما تفاوت آنها در ضریب شکست نور مشخص است. 

این گوهر شبیه زمرد است و برخلاف سایر بریل‌ها دارای شکاف‌ها و رگه‌هایی شبیه پَر است که به زیبایی آن می‌افزاید. برخی از مواد معدنی همراه آن شامل کوارتز، فلدسپات، هماتیت و بیکسبایت هستند. سیستم کریستالی شش‌ضلعی بریل از اوکتاهدر‌های AlO₆، تتراهدر‌های BeO₄ و SiO₄ تشکیل شده و کانال‌های آن عمدتاً خالی هستند.

رنگ سرخ بریل سرخ از دستکاری شیمیایی طبیعی ناشی می‌شود، جایی که Mn³⁺O₆ جای AlO₆ را در برخی موقعیت‌ها می‌گیرد. این پدیده تا حدی با اثر جان - تلر بر انتقال‌های اسپین غیرمجاز توضیح داده می‌شود. 

تشکیل و استخراج

در حالی که اکثر بریل‌ها در پگماتیت‌ها و برخی سنگ‌های دگرگونی یافت می‌شوند، بریل سرخ در ریولیت‌های حاوی توپاز شکل می‌گیرد. این گوهر در دما‌های بالا و فشار پایین از فاز پنوماتولیتیک کریستالیزه می‌شود و معمولاً در شکستگی‌ها یا حفره‌های نزدیک سطح ریولیت یافت می‌شود.

مواد معدنی همراه شامل بیکسبایت، کوارتز، ارتوکلس، توپاز، اسپارسارتین، پسودوبروکیت و هماتیت هستند. بریل سرخ مصنوعی نیز با فرآیند هیدروترمال مشابه زمرد تولید می‌شود، اما در آن کوبالت و منگنز به عنوان افزودنی برای ایجاد رنگ سرخ تیره استفاده می‌شوند. 

عجیب‌ترین ویژگی‌های بریل سرخ

به گزارش راز بقا، یاقوت سرخ به دلیل کمیابی فوق‌العاده و ویژگی‌های منحصر به فردش، یکی از جذاب‌ترین گوهر‌های جهان است. یکی از شگفتی‌های آن، تعداد بسیار محدود مکان‌های یافت آن است؛ تنها چند معدن در جنوب غربی ایالات متحده منشأ این گوهر هستند و همین موضوع باعث شده بریل سرخ هزار برابر نادرتر از طلا باشد.

ویژگی دیگر، ثبات رنگ بالا حتی در دمای ۱۰۰۰ درجه سانتی‌گراد است؛ این خاصیت در میان سنگ‌های قیمتی بسیار نادر است. همچنین، کریستال‌های کوچک و شکاف‌های شبیه پر درون یاقوت سرخ باعث می‌شوند هر قطعه گوهر کاملاً منحصر‌به‌فرد باشد و هیچ دو کریستالی شبیه هم نباشند.

یاقوت سرخ همچنین گاهی با گونه‌های مشابه مانند Pezzottaite اشتباه گرفته می‌شود، اما تفاوت‌های دقیق در ضریب شکست نور و ترکیب شیمیایی آن باعث تمایز می‌شود. ترکیب شیمیایی خاص و اثر Mn³⁺O₆ که جای AlO₆ را می‌گیرد نیز باعث ایجاد رنگ سرخ عمیق و درخشان شده است.

این گوهر تنها در ریولیت‌های حاوی توپاز و شرایط فشار پایین و دمای بالا تشکیل می‌شود، که فرآیندی غیرمعمول و بسیار محدود است. همه این ویژگی‌ها، بریل سرخ را به یک سنگ جواهر کمیاب، زیبا و اسرارآمیز تبدیل کرده است.