یاقوت کبود یا نیلَم؛ گوهر گران‌بها با رنگ‌های شگفت‌انگیز که تا یک میلیارد تومان قیمت دارد

راز بقا: یاقوت کبود، یا نیلَم (به انگلیسی: Sapphire)، یکی از گران‌ترین و ارزشمندترین سنگ‌های زینتی جهان است که به دلیل رنگ آبی خالص، سختی بالا و کاربرد‌های متعدد، در زیورآلات و صنایع مختلف جایگاه ویژه‌ای دارد. این سنگ گونه‌ای از کرندوم (Corundum) است و عمدتاً از اکسید آلومینیوم (α-Al₂O₃) تشکیل شده و رنگ آن ناشی از حضور عناصر کمیاب مانند آهن، تیتانیوم، کروم، وانادیوم یا منیزیم می‌باشد.

به گزارش راز بقا، رنگ یاقوت کبود به‌طور معمول آبی است، اما انواع طبیعی «فانتزی» آن در رنگ‌های زرد، بنفش، نارنجی و سبز نیز یافت می‌شوند. نوع خاصی از یاقوت کبود با دو یا چند رنگ را پارتی سفایر می‌نامند. همچنین، کرندوم‌های سرخ نیز وجود دارند که به آنها یاقوت گفته می‌شود و کرندوم صورتی‌رنگ ممکن است بسته به کیفیت به عنوان یاقوت یا یاقوت کبود طبقه‌بندی شود.

یاقوت کبود با تراش صیقل داده می‌شود و در زیورآلات لوکس مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما به دلیل سختی بسیار بالا (۹ در مقیاس موس، بعد از الماس با ۱۰ و مویسانیت با ۹٫۵)، در کاربرد‌های صنعتی مانند اجزای نوری فروسرخ، پنجره‌های مقاوم، یاتاقان ساعت‌های مچی و ویفر‌های الکترونیک نیز کاربرد دارد.

انواع رنگ یاقوت کبود

یاقوت کبود بسته به منطقه استخراج و ترکیبات شیمیایی، دارای رنگ‌های مختلفی است:

یاقوت کبود آبی: رنگ اصلی و محبوب‌ترین نوع یاقوت کبود است.

یاقوت کبود آبی بنفش: رنگی مایل به بنفش، در میانمار و سریلانکا یافت می‌شود.

یاقوت کبود آبی شیری: دارای ذرات ریز فراوان که نور را پراکنده می‌کنند و ظاهری «خواب‌آلود» به سنگ می‌دهند، بیشتر در کشمیر، هند و تایلند یافت می‌شود.

یاقوت کبود آبی جوهری‌رنگ: تیره و آبی-سیاه، معمولاً از استرالیا، تایلند، نیجریه، چین و ویتنام می‌آید و نوار‌های هگزاگونال مشخصه این گوهر هستند.

یاقوت کبود آبی-سبز: دارای اندکی رنگ سبز و یافت شده در استرالیا، نیجریه و برخی مناطق تایلند.

منابع و ذخایر یاقوت کبود

منابع اصلی یاقوت کبود در جهان شامل:

میانمار (برمه): قدیمی‌ترین و معتبرترین منبع یاقوت کبود.

سریلانکا (سیلان): شهرت جهانی به دلیل یاقوت‌های آبی روشن و بنفش.

کشمیر (هند): یاقوت‌های آبی تیره و با کیفیت بالا.

تایلند، ماداگاسکار، استرالیا و نیجریه: سایر منابع مهم.

کان‌های کم‌اهمیت‌تر نیز در افغانستان، تاجیکستان، تانزانیا، برزیل، کامبوج، کنیا، مالاوی، زیمبابوه، ایالات متحده و فنلاند وجود دارند.

برای مطالعه بیش‌تر بخوانید:

لعل؛ گوهری زیبا و کمیاب که هر قیراط آن تا ۲۸۵ میلیون تومان قیمت دارد | لعل در کدام مناطق ایران وجود دارد و چطور در طبیعت لعل پیدا کنیم؟

آمولیت؛ نادرترین و گران‌ترین سنگ جهان که مثل رنگین‌کمان است و برای جذب ثروت و افزایش باروری استفاده می‌شود

درخت عقیق اردبیل؛ درختی در منطقه ارشق اردبیل که مواد معدنی را به سنگ عقیق تبدیل می‌کند

کاربرد‌های یاقوت کبود

زیورآلات

یاقوت کبود به دلیل زیبایی و ارزش بالا، در انگشتر، گردنبند، گوشواره و ساعت‌های لوکس استفاده می‌شود.

کاربرد‌های صنعتی

صنایع نوری: پنجره‌های مقاوم، دوربین‌های فروسرخ، دستگاه‌های اندازه‌گیری دقیق.

صنایع الکترونیک: ویفر‌های الکترونیکی و مدار‌های مجتمع، به عنوان عایق در LED‌های آبی مبتنی بر GaN.

قیمت یاقوت کبود

قیمت یاقوت کبود بسته به رنگ، شفافیت، وزن و منبع استخراج متفاوت است:

یاقوت کبود با کیفیت متوسط: حدود ۴۵،۰۰۰،۰۰۰ تومان برای هر قیراط

یاقوت کبود با کیفیت بالا (سریلانکا): حدود ۸۰،۰۰۰،۰۰۰ تا ۱۲۰،۰۰۰،۰۰۰ تومان برای هر قیراط

یاقوت کبود ممتاز از کشمیر: بیش از ۱،۱۰۰،۰۰۰،۰۰۰ تومان برای هر قیراط

توجه: این قیمت‌ها تقریبی هستند و با توجه به کیفیت دقیق، وزن و بازار جهانی، تغییر می‌کنند.

مشهورترین و بزرگ‌ترین یاقوت‌های کبود جهان

یاقوت کبود ستاره‌ای ۶۳٬۰۰۰ قیراطی: یافت‌شده در سال ۱۹۶۶ در میانمار.

ستارهٔ هند: ۵۳۶ قیراط، در موزه تاریخ طبیعی نیویورک.

لوگان: ۴۲۳ قیراط، در موزه اسمیتسونین واشینگتن.

ستارهٔ آسیا: ۳۳۰ قیراط، موزه اسمیتسونین واشینگتن.

ستارهٔ نیمه‌شب: ۱۱۶ قیراط، نگهداری شده در آمریکا.

نگین‌های ادوارد و استوارت: بخشی از تاج پادشاهی انگلستان.

یاقوت کبود یا نیلَم، سنگی با ارزش و یک سرمایه‌گذاری مطمئن در بازار زیورآلات و صنایع مختلف است. با توجه به ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد آن مانند سختی بسیار بالا، رنگ‌های جذاب و کاربرد‌های صنعتی متنوع، انتخاب یاقوت کبود مناسب نیازمند دقت در رنگ، شفافیت، وزن و منبع استخراج است.

با آگاهی از این ویژگی‌ها و قیمت‌ها، می‌توانید بهترین انتخاب را برای خرید یا سرمایه‌گذاری در یاقوت کبود داشته باشید.