سنگ لاجورد افغانستان؛ سنگ سلطنتی با ۶۵۰۰ سال قدمت که نماد خرد و حقیقت است و نقاب توت‌عنخ‌آمون از آن ساخته شد

راز بقا: لاجورد (Lapis lazuli) با رنگ آبی تیره و خال‌های طلایی‌اش از پیریت، بیش از ۶ هزار سال است که تمدن‌های مختلف را شیفته خود کرده است. این سنگ که نماد خرد، حقیقت و قدرت است، در میان مصریان باستان، تمدن‌های بین‌النهرین و حتی نقاشان دوره رنسانس جایگاه ویژه‌ای داشته. معدن اصلی آن در کوه‌های افغانستان قرار دارد، اما فراتر از یک گوهر، لاجورد نمادی از امر الهی و جاودانگی است. 

اهمیت تاریخی و ارزش فرهنگی

به گزارش راز بقا، لاجورد یکی از کهن‌ترین سنگ‌های زینتی جهان به شمار می‌رود. مصریان باستان از آن برای ساخت مهره‌ها، تعویذ‌ها و نقاب‌های تدفینی استفاده می‌کردند؛ مشهورترین آنها، نقاب توت‌عنخ‌آمون است. 

در بین‌النهرین، لاجورد را سنگی الهی می‌دانستند و در مهر‌های استوانه‌ای و زیورآلات به کار می‌بردند. در اروپا و دوره رنسانس، از لاجورد به عنوان ماده‌ای برای ساخت رنگ لاجوردی (Ultramarine) استفاده می‌کردند؛ رنگی بسیار گران‌بها که برای ترسیم ردای حضرت مریم در آثار مذهبی به کار می‌رفت. 

در فرهنگ‌های گوناگون، لاجورد نماد اشرافیت، لطف الهی و حکمت کیهانی بوده است. واژه «لاجورد» از ترکیب واژه‌ی لاتین lapis به‌معنای «سنگ» و واژه عربی لازورد به‌معنای «آسمان یا بهشت» گرفته شده است. این سنگ را محافظ در برابر شر، تقویت‌کننده آگاهی و ابزار بصیرت می‌دانستند. 

ترکیب زمین‌شناسی و معادن استخراج

به گزارش راز بقا، لاجورد در حقیقت یک سنگ دگرگونی است، نه یک کانی خالص. ترکیب اصلی آن لازوریت است که رنگ آبی را پدید می‌آورد و به‌طور معمول همراه با کلسیت (رگه‌های سفید) و پیریت (نقطه‌های طلایی) یافت می‌شود. بهترین نمونه‌های لاجورد دارای رنگ آبی یکدست و عمیق با حداقل رگه‌های سفید و اندکی درخشش طلایی هستند. 

معدن «سر سنگ» در ولایت بدخشان افغانستان، مهم‌ترین منبع لاجورد باکیفیت در طول بیش از ۶۵۰۰ سال گذشته بوده است. البته معادنی در شیلی، روسیه، پاکستان و آمریکا نیز یافت شده‌اند، اما بیشتر آنها سنگ‌هایی با کیفیت پایین‌تر تولید می‌کنند. 

کاربرد‌ها و نمادگرایی در دوران معاصر

به گزارش راز بقا، در عصر حاضر، لاجورد همچنان در میان جواهرسازان، هنرمندان و پیروان معنویت محبوب است. این سنگ برای ساخت گردنبند، انگشتر، سنگ‌های کابوشن، موزاییک و تزئین اشیاء دکوری به کار می‌رود. بسیاری بر این باورند که لاجورد به آرامش درونی، تقویت ذهن و ارتباط صادقانه کمک می‌کند. 

برای مطالعه بیشتر بخوانید:

عقیق آتشین؛ کمیاب‌ترین سنگ دنیا با درخششی درونی که ضد ترس است و هر ۵ گرم آن ۳۰۰ میلیون تومان قیمت دارد

سنگ لابرادوریت؛ زیباترین سنگ جهان مشهور به «سنگ جادو» که انرژی منفی را دور و چشم سوم را باز می‌کند

در عرفان و متافیزیک، این سنگ به چاکرای گلو و چشم سوم نسبت داده می‌شود و گفته می‌شود که موجب خودشناسی و شهود می‌گردد. 

لاجورد همچنین در ساخت جعبه‌های تزئینی، مجسمه‌های کوچک و حتی صفحه‌ساعت‌های لوکس استفاده می‌شود. با وجود سنگ‌های مصنوعی یا رنگ‌شده، لاجورد طبیعی همچنان به‌خاطر پیشینه‌ی تاریخی، رنگ منحصر‌به‌فرد و معانی نمادین‌اش، مورد توجه و احترام است. 

مهم‌ترین نکات درباره لاجورد

به گزارش راز بقا، لاجورد، سنگی نیمه‌قیمتی است که به‌دلیل رنگ آبی سلطنتی‌اش شناخته می‌شود؛ رنگی که از حضور کانی لازوریت ناشی می‌گردد. ریشه‌های تاریخی آن به بیش از ۶ هزار سال قبل بازمی‌گردد و قدیمی‌ترین معادن آن در بدخشان افغانستان قرار دارند. این سنگ اغلب دارای نقطه‌هایی از پیریت (طلایی‌رنگ) و گاهی رگه‌های کلسیت سفید است.

در دوره رنسانس، لاجورد در هنر نقشی حیاتی داشت؛ زیرا از آن برای ساخت رنگ لاجوردی استفاده می‌شد که از طلا نیز گران‌تر بود. این سنگ در فرهنگ‌های مختلف، نماد حقیقت، محافظت، اشرافیت و حکمت کیهانی بود و در تعویذها، آیین‌های مذهبی و جواهرات سلطنتی به‌کار می‌رفت. 

در زمان حاضر نیز لاجورد به‌عنوان سنگی زیبا و معنوی شناخته می‌شود. گفته می‌شود که این سنگ به افزایش توان بیان، خودآگاهی و خلاقیت کمک می‌کند. هرچند نمونه‌های مصنوعی در بازار وجود دارد، اما لاجورد اصل، به‌ویژه با رنگ آبی یکنواخت و بدون ناخالصی، همچنان بسیار ارزشمند و مورد علاقه است. از جواهرسازی تا مراقبه، لاجورد هنوز مانند گذشته، الهام‌بخش و پرشکوه است.